Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (art. 827 § 1 i § 4) w razie rażącego niedbalstwa ubezpieczającego lub ubezpieczonego odszkodowanie co do zasady nie przysługuje. Oznacza to, że na tej podstawie ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania, jeżeli ustali, że szkoda powstała właśnie na skutek rażącego niedbalstwa.
Pojęcie „rażące niedbalstwo" budzi pewne problemy interpretacyjne, gdyż nie ma jego ustawowej definicji. Jest ono postacią winy nieumyślnej. Najczęściej przyjmuje się, że mamy z nim do czynienia wówczas, gdy sprawca szkody nie zdaje sobie sprawy z tego, że jego zachowanie narusza normy prawne, społeczne lub zasady należytej staranności, choć powinien mieć taką świadomość.
Przy ustalaniu, czy dane zachowanie stanowi rażące niedbalstwo, pomocne może być pojęcie „zwykłe niedbalstwo". Polega ono na niezachowaniu staranności wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Dopiero gdy zachowanie powodujące szkodę przekracza zwykłe niedbalstwo, można mówić o rażącym niedbalstwie, czyli niezachowaniu podstawowych, elementarnych zasad staranności.
Ocena, czy dane zachowanie stanowi rażące niedbalstwo, powinna być dokonywana zawsze w okolicznościach konkretnego wypadku. W celu ustalenia, czy doszło do rażącego niedbalstwa, należy określić, na czym polegało zachowanie sprawcy szkody, jakie były jego obowiązki, jakie w takich sytuacjach panują zwyczaje itp. Przykładowo, za rażące niedbalstwo można by uznać sytuację, gdy właściciel pojazdu parkuje na niestrzeżonym parkingu, wysiada, pozostawiając kluczyki w stacyjce i nie zamykając drzwi, udaje się do sklepu po zakupy, a w tym czasie pojazd zostaje skradziony. Także kradzież wyposażenia biura można w pewnych okolicznościach zakwalifikować jako zdarzenie nieobjęte ochroną ubezpieczeniową ze względu na rażące niedbalstwo. Tak mogłoby się np. zdarzyć, gdyby ubezpieczony, wychodząc wieczorem z biura jako ostatni, zamknął drzwi wejściowe, używając tylko klamki, a w nocy dokonano by kradzieży, korzystając z niezamkniętych drzwi.
Podsumowując, wspomnieć należy, że nie zawsze rażące niedbalstwo będzie stanowiło podstawę do odmowy wypłaty odszkodowania. Na okoliczność tę ubezpieczyciel nie będzie mógł się powołać, jeżeli w umowie wyraźnie wskaże, że odpowiada za rażące niedbalstwo, lub jeżeli zapłata odszkodowania będzie odpowiadać w danych okolicznościach względom słuszności.
