Gwarancja: warunki nie zawsze mogą być kształtowane dowolnie

Co to jest gwarancja? Przede wszystkim gwarancja stanowi ważny dodatek do kupowanych towarów. Zgodnie z art. 577 § 1 kodeksu cywilnego, gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy sprzedanej, poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji.

Wbrew pozorom, gwarancja jest stosunkowo wygodnym dokumentem dla przedsiębiorcy-gwaranta i stanowi elastyczną formę kształtowania odpowiedzialności sprzedawcy względem nabywcy za sprzedany produkt. Przepisy regulujące kwestie gwarancji dają sprzedawcy dużą swobodę w kształtowaniu zakresu gwarancji czy też okresu jej obowiązywania. W praktyce gwarancję można ukształtować dość wąsko. Udzielenie gwarancji jest także korzystne dla przedsiębiorcy z tego względu, że w powszechnej opinii panuje przekonanie, iż wykonywanie uprawnień związanych z reklamacją nabytego towaru związane jest z posiadanym dokumentem gwarancyjnym. W szczególności, w świadomości konsumentów gwarancja jest równoznaczna z posiadaniem uprawnienia do reklamacji.

Co można modyfikować

Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie przepisy o gwarancji mają charakter względnie obowiązujących. Część z nich jest bezwzględnie obowiązująca i ich treści nie można modyfikować. Przykładem może być art. 581 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy objętej gwarancją, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, przepis powyższy stosuje się odpowiednio do części wymienionej. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy objętej gwarancją uprawniony z gwarancji nie mógł z niej korzystać. Stanowisko Sądu Najwyższego i doktryny co do bezwzględnie obowiązującej mocy art. 581 k.c. jest ustalone.

Obecnie art. 581 k.c. ma zastosowanie jedynie w stosunkach między przedsiębiorcami. Gwarancja konsumencka uregulowana została ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej i zmianie kodeksu cywilnego. Kształtuje ona uprawnienia konsumentów z gwarancji w inny sposób, w szczególności przepisy te nie mają charakteru bezwzględnie obowiązującego. Aktualnie mamy więc do czynienia z ciekawą sytuacją, w której prawo bardziej chroni przedsiębiorcę, czyniąc część przepisów o gwarancji jakości bezwzględnie obowiązującymi, niż konsumenta, gdzie przepisy o gwarancji w całości mają charakter względnie obowiązujących.

Co się zmieni

Niemniej jednak ta sytuacja już niedługo ulegnie zmianie. 25 grudnia 2014 r.  w życie wejdzie ustawa o prawach konsumenta, która uchyli ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, jak również zmieni niektóre przepisy kodeksu cywilnego regulujące gwarancję. W związku z tym zmodyfikowane przepisy o gwarancji z kodeksu cywilnego będą miały zastosowanie do obrotu z konsumentami, w tym także wspomniany art. 581 k.c.  W konsekwencji dla przedsiębiorców-gwarantów pojawi się nowy obszar ryzyka związany z obrotem konsumenckim.

W praktyce przedsiębiorcy często wskazują w warunkach udzielanych gwarancji, że wykorzystanie uprawnień z gwarancji powoduje jej wygaśnięcie.  Od 25 grudnia 2014 r. zawieranie takich postanowień w warunkach gwarancji będzie niedozwolone nie tylko w obrocie z przedsiębiorcami, ale także w obrocie z konsumentami. Takie praktyki będą rodzić ryzyko naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów jako godzące w zbiorowe interesy konsumentów i mogą stanowić obszar zainteresowania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zgodnie z art. 24 powołanej ustawy zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Zdaniem autorki

Grażyna Sylwestrzak, radca prawny i partner Kochański Zięba Rapala i Partnerzy

Niedozwolone z prawem działania przedsiębiorców będą stosunkowo łatwe do zidentyfikowania przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wystarczająca bowiem  stanie się weryfikacja treści udzielanych gwarancji. Niedostosowanie przez przedsiębiorcę treści gwarancji do nowej regulacji, w konsekwencji może skutkować sankcją przewidzianą za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów w postaci kary pieniężnej do wysokości 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Stąd też rekomendowanym rozwiązaniem w opisanej sytuacji byłaby weryfikacja warunków gwarancji jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji i usunięcie z nich postanowień sprzecznych z nowymi przepisami.