Osobie zatrudnionej na etacie co najmniej sześć miesięcy przysługuje prawo do urlopu wychowawczego. Skorzystanie z tego uprawnienia umożliwia pracownikom art. 186 § 1 k.p. Muszą jednak spełnić łącznie dwa warunki.

Po pierwsze, urlop wychowawczy przysługuje wyłącznie pracownikowi w rozumieniu art. 2 k.p., a więc osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Po drugie, staż pracownika ubiegającego się o to zwolnienie nie nie może być krótszy niż sześć miesięcy. Przy czym uwzględnia się w nim również poprzednie okresy zatrudnienia, niezależnie od sposobu zakończenia wcześniejszych stosunków pracy.

Pracodawca udziela urlopu wychowawczego wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Jeśli pracownik go złoży, spełniając jednocześnie wszystkie wymagane warunki, powinien otrzymać zgodę na urlop.

Prawo do urlopu wychowawczego nie ma jednak charakteru samowykonalnego. Aby to uprawnienie się ziściło, poza złożeniem wniosku przez podwładnego, szef musi się zgodzić na sprawowanie opieki nad dzieckiem. Musi być ona wyraźna i nie może budzić wątpliwości. Pracownik, który wnioskował o wychowawczy, nie może go zatem rozpocząć bez wyraźnej akceptacji zatrudniającego.

Takie zachowanie etatowca mogłoby zostać zakwalifikowane jako naruszenie obowiązków pracowniczych prowadzące do zastosowania wobec niego sankcji kodeksowych. Jeśli zatem szef nie ustosunkował się do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, nie można domniemywać, że jego milczenie jest równoznaczne z zaakceptowaniem podania (zob. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 11 maja 2011 r., IV SA/Wr 28/11). Pracodawcy wolno jednak odmówić zgody na tę opiekę, jeśli ma potwierdzone informacje, że pracownik nie wykorzystuje urlopu zgodnie z przeznaczeniem, czyli osobiście nie zajmuje się dzieckiem.

—Gabriela Setla

Kancelaria Radców Prawnych G.Setla & M.Setla s.c.

Jaka kara

W myśl art. 281 pkt 5 k.p. odmowa udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego, gdy spełnia on wszystkie wymagania, jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika zagrożonym grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Niezależnie od tej odpowiedzialności pracodawcy gdy szef odmawia udzielenia urlopu wychowawczego, podwładny może dochodzić swojego prawa przed sądem pracy. Tylko w taki sposób wyegzekwuje przysługujące mu przywileje rodzicielskie gwarantowane przez przepisy powszechne.