Osoby należące do Kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, na własną prośbę mogą uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych uroczystości. Wystarczającą podstawą do jego udzielenia jest wniosek pracownika. Pracodawca nie może żądać złożenia zaświadczenia o przynależności do danego wyznania wydanego przez instytucje kościelne.

Przywilej na wniosek

31 października przypada Święto Reformacji, które upamiętnia reformację w Kościele chrześcijańskim. Jako szczególne święto w Kościołach protestanckich ma charakter ponadwyznaniowy. Obchodzone jest przez różne Kościoły protestanckie – zarówno ewangelickie, jak i ewangelikalne.  ?W niektórych krajach, np. ?w części niemieckich landów, Święto Reformacji jest dniem ustawowo wolnym od pracy. ?W Polsce nie ma takiego przywileju. Aby jednak umożliwić członkom Kościołów protestanckich uczestniczenie ?w jego obchodach, pracodawcy powinny się liczyć z uprawnieniem podwładnych do zwolnienia ich w tym dniu od pracy na czas niezbędny do obchodzenia takich świąt religijnych. Jest to zgodne z art. 53 Konstytucji RP, który stanowi, że każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie.

Uprawnienie do uzyskania zwolnienia od pracy czy nauki wynika z art. 42 ustawy ?z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 231, poz. 1965 ze zm.). Stanowi on, że osoby należące do Kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii.

Potrzebny wysiłek

Czas zwolnienia od pracy zatrudniony powinien odpracować. Nie otrzyma w zamian dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub w godzinach nadliczbowych.

Szczegółową procedurę udzielania zezwolenia od pracy reguluje rozporządzenie ministrów pracy i polityki socjalnej oraz edukacji narodowej ?z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do Kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy (DzU nr 26, poz. 235). Przewiduje, że pracownik należący do Kościoła lub innego związku wyznaniowego, którego święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, powinien zgłosić pracodawcy prośbę ?o udzielenie zwolnienia od pracy z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem. Szef zawiadamia natomiast o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż trzy dni przed dniem zwolnienia.

Tego trybu nie stosuje się jednak w razie świąt religijnych, które przypadają ?w określonym dniu każdego tygodnia (jak szabas rozpoczynający się w piątek od zachodu słońca). Aby umożliwić pracownikowi ich obchodzenie, na jego prośbę przełożony ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy.

Odpowiednie wyprzedzenie

W poszczególnych ustawach regulujących stosunek państwa do danego Kościoła znajdują się również stosowne regulacje stanowiące podstawę do udzielenia zwolnienia w określone dni roku. Pracodawca może się zatem upewnić, czy w danym dniu pracownikowi przysługuje prawo do zwolnienia. Na przykładzie Kościoła ewangelicko-augsburskiego można wskazać, że zgodnie z art. 14 ustawy o stosunku państwa do Kościoła ewangelicko-augsburskiego ?w Rzeczypospolitej Polskiej (DzU z 1994 r. nr 73, poz. 32) osoby należące do tego Kościoła mają prawo wnioskować o zwolnienie od pracy w następujące święta ewangelickie niebędące dniami ustawowo wolnymi od pracy:

W opisanej sytuacji pracownik złożył wniosek w wymaganym terminie. Pracodawca powinien więc udzielić mu zgody na zwolnienie od pracy. Wystarczającą podstawą jest tu wniosek podwładnego.

Zdaniem autorki

Marta Janowska radca prawny w K&L Gates

Pracodawca ma obowiązek udzielić podwładnemu zgody na dzień wolny w celu obchodzenia świąt religijnych, jeśli zwróci się on o to z odpowiednim wyprzedzeniem. Nie powinien odmawiać, powołując się np. na trudności organizacyjne związane z jego nieobecnością czy koniecznością zapewnienia mu możliwości odpracowania tego dnia.  W przypadku spóźnienia się z wnioskiem przez pracownika, przełożony nie ma obowiązku udzielić zwolnienia. Nie ma jednak przeszkód, aby to uczynił z dobrej woli.

Dziewięć wolnych dni świątecznych

Zgodnie z prawem dniami wolnymi od pracy w ciągu roku z racji dni świątecznych w różnych wyznaniach:

Te dni są wolne, niezależnie od tego, jakiego wyznania jest dany pracownik, czy też w ogóle jest lub też nie jest osobą wierzącą. ?W związku z tym święta obniżają wymiar czasu pracy wszystkich zatrudnionych.