NSA, podczas rozpatrywania legalności wniosku o wydanie zaświadczenia o pomoc de minimis z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zastanowił się, czy można uznać za tożsame prace, mające na celu dostosowanie miejsc i stanowisk pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności, z finansowaniem robót budowlanych dotyczących obiektów budowlanych.
Z takim wnioskiem dwa lata temu zwrócił się zakład pracy chronionej, w ramach indywidualnych programów rehabilitacji dwóch osób niepełnosprawnych, zatrudnionych na stanowiskach pracowników biurowych. Zakład wyjaśnił, że są to pracownice posiadające umiarkowany stopień niepełnosprawności orzeczony z powodu schorzeń narządu ruchu. Zalecane dla nich warunki pracy to żadna praca lub na specjalnych stanowiskach, natomiast ocena samodzielnego funkcjonowania wskazuje, że poruszają się samodzielnie, przy czym jedna korzysta z kuli inwalidzkiej, a druga porusza się z dużym trudem, w bardzo ograniczonym stopniu. W przyszłości byłby wskazany dla niej wózek inwalidzki.
Pracodawcy zależało przede wszystkim na pokryciu wydatków związanych z usunięciem barier architektonicznych. Wyjaśnił, że stanowiska pracy są przystosowane, jednakże w związku ze sprzedażą dotychczasowego budynku i koniecznością przeniesienia się do nowego obiektu, istniał potrzeba jego doposażenia i usunięcia barier architektonicznych pozwalających na wejście i wjechanie do nowego budynku. Wnioskodawcy wykonał podjazd przed budynkiem i dostosował go do wjazdu wózkiem inwalidzkim, zamontował barierki, utwardził teren za budynkiem pod parking dla osób niepełnosprawnych oraz wykonał schody i podjazd od strony parkingu za budynkiem, w celu dostania się do windy.
Prezes PFRON odmówił wydania zaświadczenia. Zwrócił uwagę na zapisy indywidualnego programu rehabilitacji wskazanych osób, zgodnie z którymi każda z nich jest świadoma swoich ograniczeń związanych z niepełnosprawnością, ale nie stanowią one przeszkody w wykonywaniu obowiązków służbowych. Organ wyjaśnił, iż zasadność poniesienia wydatku musi wynikać wprost z indywidualnych programów rehabilitacji i musi być uzasadniona spodziewanym zmniejszeniem lub wyeliminowaniem ograniczeń zawodowych, wynikających z niepełnosprawności pracowników, dla których program został opracowany.
Prezes stanął na stanowisku, że wykonanie prac remontowo-budowlanych było jedynie pretekstem do przeprowadzenia inwestycji, która pozostawała bez związku z dostosowaniem miejsca pracy i stanowiska pracy, do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Tym samym brak było podstaw do dokonania tych wydatków w ramach realizacji indywidualnych programów rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Środki przeznaczone na ten cel powinny ograniczać się tylko do takich, dzięki którym zostanie uruchomione działanie, przywracające sprawność osobie niepełnosprawnej w trakcie wykonywania pracy, wynikającej z zakresu jej obowiązków.
Organ zauważył ponadto, iż indywidualne programy rehabilitacji nie mogą być podstawą do likwidacji barier architektonicznych w zakładach pracy chronionej. Pracodawca posiadający status pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, powinien posiadać stosowną decyzję Państwowej Inspekcji Pracy o spełnieniu warunków, w zakresie uwzględnienia potrzeb osób niepełnosprawnych.
Do podobnych wniosków doszedł Minister Pracy i Polityki Społecznej, do którego odwołał się zakład pracy. Organ stwierdził, że prac przy budynku nie można uznać za zmniejszających ograniczenia zawodowe, wynikające z rodzaju i stopnia niepełnosprawności pracowników, objętych indywidualnymi programami, tym bardziej, że w wyniku realizacji tych programów, żaden z zatrudnionych nie zmienił zakresu obowiązków i stanowiska pracy. Minister dodał, iż z indywidualnych programów rehabilitacji wynika również, że stanowiska pracy tych pracowników nie wymagają dostosowania do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
Sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. WSA oddalając skargę pracodawcy, podkreślił, że zasadność poniesienia wydatku musi wynikać wprost z indywidualnego programu rehabilitacji i musi być uzasadniona spodziewanym zmniejszeniem lub wyeliminowaniem ograniczeń zawodowych wynikających z niepełnosprawności pracownika dla którego program został opracowany. Natomiast prace dokonane z wykorzystaniem kapitału pochodzącego z zakładowego funduszu pracodawcy należy traktować jako prace remontowo-budowlane dotyczące obiektu, w którym zatrudnieni są pracownicy, nie zaś jako prace mające na celu zmniejszenie ograniczeń zawodowych wynikających z niepełnosprawności pracownic, dla których opracowano program.
Podobnie stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, do którego trafiła kasacja. Zdaniem NSA, nie można uznać za tożsame prac mających na celu dostosowanie miejsc i stanowisk pracy do potrzeb wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności, z finansowaniem robót budowlanych dotyczących obiektów budowlanych, w których zakład pracy chronionej zatrudnia pracowników (II GSK 1036/13 ).
Wyrok jest prawomocny.
