W minioną sobotę, 13 września, weszła w życie ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 (DzU z 29 sierpnia 2014 r. poz. 1146). Jej przepisy tworzą ramy prawne dla całego systemu stojącego za kontraktowaniem, rozliczaniem i kontrolą unijnych środków.
Znane podmioty
Wzorem lat ubiegłych, przedsiębiorcy, którzy będą chcieli pozyskać unijne środki czy to w formie bezzwrotnych dotacji, czy też w formie różnego rodzaju instrumentów finansowych, spotkają się z tzw. instytucjami zarządzającymi, pośredniczącymi oraz wdrażającymi. Pierwsze z nich odpowiadają za skuteczną i efektywną realizację wszystkich tzw. programów operacyjnych. Przy tym rolę tych instytucji będą sprawowały zarządy województw w przypadku programów regionalnych (wojewódzkich) oraz minister ds. rozwoju regionalnego dla programów o charakterze ogólnopolskim lub ponadregionalnym (np. program „Inteligentny rozwój", „Infrastruktura i środowisko", „Polska cyfrowa"). To one mają decydować o kryteriach wyboru projektów, zatwierdzać listy firm i innych instytucji, którym należy się wsparcie i podpisywać umowy o dofinansowanie.
82,5 mld euro może otrzymać Polska z budżetu Unii Europejskiej w latach 2014–2020
Równocześnie jednak przepisy ustawy zezwalają na to, aby część tych kompetencji przenieść na niższy szczebel, czyli wspomnianych instytucji pośredniczących lub jeszcze dalej wdrażających. Biorąc pod uwagę doświadczenia lat 2007–2013 w wielu przypadkach tak zapewne się stanie. Tym samym ogłaszanie konkursów dla przedsiębiorców, przeprowadzanie naborów wniosków, a następnie dokonywanie ich oceny, może być w rękach różnych instytucji wdrażających (Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, Śląskie Centrum Przedsiębiorczości, Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości itd.).
Jednolite reguły
Niezależnie od tego, sposoby przeprowadzania konkursów wszędzie muszą być podobne. Zgodnie z art. 37 właściwa instytucja przeprowadza wybór projektów do dofinansowania w sposób przejrzysty, rzetelny i bezstronny oraz zapewnia wnioskodawcom równy dostęp do informacji o warunkach i sposobie wyboru projektów. Ponadto, to właśnie tryb konkursowy ma być podstawą do wyłaniania najlepszych pomysłów.
Zgodnie bowiem z art. 38. wybór projektów do dofinansowania następuje w trybie konkursowym lub pozakonkursowym. Jednak ten drugi powinien być stosowany do wyboru projektów, których wnioskodawcami, ze względu na charakter lub cel projektu, mogą być jedynie podmioty jednoznacznie określone przed złożeniem wniosku. Ponadto w tym trybie mogą być wybierane wyłącznie projekty o strategicznym znaczeniu dla społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, regionu lub obszaru objętego realizacją tzw. zintegrowanych inwestycji terytorialnych lub projekty dotyczące realizacji zadań publicznych. Wybór określonego trybu należy do właściwej instytucji.
Generalnie, tak jak dotychczas, konkurs będzie postępowaniem służącym wybraniu projektów, które spełniły kryteria wyboru albo spełniły kryteria wyboru projektów i uzyskały wymaganą liczbę punktów albo uzyskały kolejno największą liczbę punktów, w przypadku gdy kwota przeznaczona na dofinansowanie inwestycji nie wystarcza na objęcie dofinansowaniem wszystkich zgłoszonych i pozytywnie ocenionych wniosków.
Miesiąc na pracę
Ustawa ujednolica także pewne terminy i same zasady przeprowadzania konkursów. Przede wszystkim instytucja, która organizuje konkurs, ma obowiązek poinformować ?o takim planie co najmniej ?30 dni przed planowanym rozpoczęciem naboru. Sam nabór wniosków nie może trwać krócej niż 7 dni (licząc od dnia rozpoczęcia naboru). Natomiast ogłoszenie o konkursie musi co najmniej określać:
Także ten ostatni nie może być sporządzony zupełnie dowolnie. Ustawa przewiduje bowiem, jakie elementy muszą się obowiązkowo znaleźć w regulaminie. I tak, w myśl art. 41 właściwa instytucja przeprowadza konkurs na podstawie określonego przez siebie regulaminu. A ten określa w szczególności:
W przypadku stwierdzenia we wniosku o dofinansowanie braków formalnych lub oczywistych omyłek, instytucja, organizująca konkurs, będzie musiała wyznaczyć co najmniej 7-dniowy termin na dokonanie poprawek. Tak jak to było przy konkursach organizowanych do tej pory uzupełnienie wniosku o dofinansowanie lub poprawienie w nim oczywistej omyłki nie może prowadzić do jego istotnej modyfikacji.
Pod odpowiedzialnością karną
Zgodnie z art. 37 ust. 4 ustawy oświadczenia oraz dane zawarte ?we wniosku o dofinansowanie projektu są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Każdy wniosek o dofinansowanie projektu będzie musiał zawierać klauzulę następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za podanie fałszywych danych lub złożenie fałszywych oświadczeń". Klauzula ta będzie zastępować pouczenie właściwej instytucji ?o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Pierwsze harmonogramy
Zgodnie z ustawą przedsiębiorcy powinni poznać najdalej ?30 listopada harmonogram konkursów na 2015 rok. Wszystkie instytucje zarządzające, a więc władze samorządowe odpowiedzialne za programy regionalne oraz minister ds. polityki rozwoju mają obowiązek przygotować takie zestawienie. Mówi o tym art. 47, zgodnie z którym instytucja zarządzająca do dnia ?30 listopada każdego roku zamieszcza na swojej stronie internetowej oraz na portalu poświęconym realizacji danego programu harmonogram naborów wniosków o dofinansowanie projektu w trybie konkursowym, których przeprowadzenie jest planowane na kolejny rok kalendarzowy.