W jaki sposób inspektorzy PIP mobilizują pracodawców do tego, aby w firmach nie tworzyły się zaległości urlopowe?
Katarzyna Piecyk: Nieudzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego ?do 30 września roku kalendarzowego następującego po roku, ?w którym pracownik nabył do niego prawo, może stanowić wykroczenie przeciwko jego prawom ?(art. 282 § 2 k.p.). Jeśli inspektor pracy stwierdzi takie wykroczenie, może nałożyć na jego sprawcę grzywnę w formie mandatu od 1 tys. do 2 tys. zł. Gdyby pracodawca odmówił jego przyjęcia lub inspektor uznał, że mandat byłby niewspółmierny do skali naruszenia przepisów, kieruje wniosek o ukaranie sprawcy do sądu. Ten zaś może nałożyć grzywnę od ?1 tys. do 30 tys. zł. Jeśli działanie pracodawcy polegające na tym, że nie udziela urlopu albo zaniża jego wymiar, ma charakter uporczywy lub złośliwy, inspektor ma prawo zawiadomić prokuraturę ?o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.
Kiedy szef może przystać na to, aby pracownik wypoczywał później, niż wskazuje na to termin nabycia prawa do urlopu?
Artykuły 164–167 kodeksu pracy przewidują odstępstwa od tej zasady z powodu:
Co w ostatnich latach inspektorzy zalecili pracodawcom łamiącym przepisy o wykorzystaniu zaległości wakacyjnych?
W wyniku przeprowadzonych w 2013 r. kontroli w zakresie przestrzegania przez pracodawców przepisów o urlopach wypoczynkowych inspektorzy pracy zastosowali:
Czy te zalecenia są później weryfikowane? Po jakim czasie inspektor wraca do zakładu, aby sprawdzić, czy szef podporządkował się nakazanej procedurze?
Pracodawca, do którego po kontroli skierowano środki prawne, musi wykonać je ?w wyznaczonym przez inspektora czasie, a następnie poinformować go na piśmie ?o terminie i sposobie ich realizacji. Jeśli nie ma takiej informacji od pracodawcy, inspektor sam zainteresuje się stanem realizacji wydanych przez siebie zaleceń. ?W konsekwencji doprowadzi to do ponownej jego wizyty ?w tym zakładzie.
Czy poprawia się stopień wykorzystania urlopów pochodzących z poprzednich lat?
Za wcześniej jeszcze mówić o trwałej tendencji. ?Z przeprowadzonych kontroli PIP wynika, że niedopełnienie obowiązku udzielenia pracownikom zaległego urlopu w 2011 r. dotyczyło ?55 proc. kontrolowanych pracodawców, natomiast ?w 2012 r. nieprawidłowość tę stwierdzono w 26 proc. badanych firm. Z kolei ?w 2013 r. do 34 proc. zwiększył się odsetek tych, którzy nie udzielili etatowcom urlopów zaległych. Być może dopiero po zbadaniu wykorzystania zaległości ?z 2014 r. będziemy mogli określić trend. Jednak na podstawie dotychczasowych ustaleń pokontrolnych wydłużenie terminu wybrania przez pracowników zaległych urlopów do ?30 września następnego roku kalendarzowego mobilizuje zarówno pracodawców, jak ?i etatowców do przestrzegania art. 168 k.p.
A jak jest z pulą będącą urlopem na żądanie? Czy pracodawcy rozumieją, że tej części personel nie musi spożytkować do końca września kolejnego roku? Resort proponuje jednak, aby także on był objęty podobnym terminem.
Stanowisko GIP dotyczące terminu wykorzystania zaległego urlopu na żądanie jest niezmienne od wielu lat – nie trzeba go brać do końca września. Resort pracy podziela nasz pogląd. Główny inspektor pracy wystąpił jednak do ministra pracy z wnioskiem o podjęcie działań legislacyjnych zmieniających art. 168 k.p. Chodzi o to, ?aby pracownik mógł do ?30 września następnego roku wykorzystać cały przysługujący mu zaległy urlop, a więc również ten na żądanie.
