Przedsiębiorcy mają coraz większą świadomość konsekwencji takich sytuacji, jak roszczenia osób trzecich wobec firmy czy pożar nieubezpieczonej hali produkcyjnej. Każda z nich może doprowadzić przedsiębiorstwo do konieczności ogłoszenia upadłości i uniemożliwić dalsze prowadzenie biznesu. By zminimalizować negatywny wpływ takich wydarzeń na działalność firmy, konieczne jest skorzystanie z ubezpieczenia.

Warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę przy konstruowaniu programu ubezpieczeniowego dla przedsiębiorstwa. Im trafniej przedsiębiorca dobierze ubezpieczenie do swoich potrzeb, tym spokojniej będzie mógł prowadzić biznes.

Uwaga! Każdy przedsiębiorca jako podstawowe minimum powinien zawrzeć polisę odpowiedzialności cywilnej oraz ubezpieczenia mienia.

Możliwość rozszerzenia

W ramach polisy OC podstawowym przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego za szkody wyrządzone osobie trzeciej w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej określonej w umowie ubezpieczenia  lub posiadanym mieniem będące następstwem czynu niedozwolonego w granicach ustawowej odpowiedzialności ubezpieczonego (OC deliktowa). W praktyce dotyczy to szkód osobowych ?i rzeczowych wynikających ?z czynu niedozwolonego, ?tj. art. 415 i nast. kodeksu cywilnego.

Rozsądnym rozwiązaniem jest rozszerzenie polisy OC deliktowej o ryzyko OC kontraktowej, czyli odpowiedzialność za szkody wyrządzone z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ?u kontrahenta, a więc  zawartych umów w ramach działalności gospodarczej. Mają tu zastosowanie przepisy art. 471  ?i nast. kodeksu cywilnego.

Niestety, OC kontraktowe jest wciąż rzadko  włączane do programów ubezpieczeniowych. Tymczasem w praktyce niejednokrotnie nie jest oczywiste, czy za powstałe szkody ich sprawca odpowiada według odpowiedzialności kontraktowej (umownej) czy też na zasadach ogólnych według odpowiedzialności deliktowej.

Jakie mogą być dodatkowe klauzule

Analizując potrzeby firmy ?i ewentualne ryzyka, podstawowy zakres ubezpieczenia można rozszerzyć o dodatkowe klauzule. Do najczęściej stosowanych należą:

Dla przewoźników ?i spedytorów

Zakres ubezpieczenia może być ściśle dostosowany do świadczonych przez firmę usług.  Na przykład przedsiębiorstwa transportowe powinny w zakres ubezpieczenia włączyć OC przewoźnika. To ochrona w przypadku szkody polegającej na ubytku, utracie lub uszkodzeniu ładunku,  za które przewoźnik jest odpowiedzialny na zasadach określonych w przepisach prawa przewozowego (transport krajowy) oraz konwencji CMR (transport międzynarodowy).

Z kolei przedsiębiorcy ?z branży logistycznej mogą skorzystać z OC spedytora, czyli ubezpieczenia za szkody powstałe wskutek niewłaściwego wykonania umowy spedycji. Należy jednak pamiętać, że  klauzula ta nie pokrywa kar umownych, wynagrodzenia czy obowiązku zapłaty cła nałożonego przez służby celne.

Często spedytorzy rozszerzają zakres swych czynności na usługi przewozu. Trzeba zaznaczyć, że wówczas nie są objęci ochroną w ramach OC spedytora, ponieważ przy świadczeniu usługi przewozu wymagane jest OC przewoźnika w ruchu krajowym lub międzynarodowym.

Należy pamiętać, że w ubezpieczeniach OC powstanie obowiązku wypłaty świadczenia przez towarzystwo ubezpieczeniowe wymaga zaistnienia wielu czynników, takich jak: zdarzenie będące źródłem szkody, powstanie szkody, jej ujawnienie i zgłoszenie roszczeń przez poszkodowanego, ?a następnie ustalenie w drodze uznania, ugody lub orzeczenia sądowego wysokości należnego odszkodowania.

Może więc dojść do sytuacji, gdy ?w ramach jednej polisy nastąpiło samo zdarzenie i ujawniły się jego negatywne skutki w postaci szkody. Ale czasami przedsiębiorca ma do czynienia z sytuacją, gdy na wypadek ubezpieczeniowy składa się wiele zdarzeń od siebie odległych, np. szkody osobowe polegające na uszczerbku na zdrowiu ujawniają się po kilku latach (czyli po kilku rocznych polisach ubezpieczeniowych).

Dlatego też dla ryzyka OC warto wybrać ubezpieczyciela, którego zakres ubezpieczenia odpowiada przedsiębiorcy, i kontynuować z nim długoletnią relację.

A co z ochroną mienia

Rynek ubezpieczeniowy oferuje dwa typy polisy, tj. od ryzyk nazwanych oraz od wszystkich ryzyk – tzw. all risks.

W pierwszym przypadku ochrona istnieje dla enumeratywnie wyliczonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia zdarzeń, takich jak ogień, pożar, huragan, uderzenie pioruna itd., czy też kradzieży z włamaniem, rabunku.

Dla ubezpieczającego istotne jest to, że w przypadku wystąpienia szkody to on musi udowodnić, że zdarzenie szkodowe mieści się w definicji konkretnego zdarzenia losowego.

Natomiast polisa all risks (ubezpieczenie od wszystkich ryzyk) zakłada, że ochrona obejmuje te przypadki, które nie zostały wyraźnie wyłączone w warunkach umowy ubezpieczenia. Uwzględnia więc nie tylko typowe zdarzenia, takie jak pożar, powódź, huragan, kradzież, ale także te trudne do przewidzenia lub wynikające z takiego zbiegu zdarzeń, który utrudnia jednoznaczne określenie przyczyny szkody.

Ciężar dowodu jest tu przeniesiony na ubezpieczyciela, co oznacza, że chcąc odmówić wypłaty odszkodowania, musi on wyraźnie wskazać, który ?z zapisów warunków ubezpieczenia wyłącza jego odpowiedzialność.

Przedmiotem ubezpieczenia mogą być środki trwałe, środki obrotowe (surowce, wyroby gotowe), rzeczy ruchome, nieruchomości, nakłady inwestycyjne, mienie pracownicze, środki pieniężne w lokalu i w transporcie, mienie w transporcie krajowym (cargo).

Uwaga! Przedsiębiorca powinien dobrze oszacować wartość mienia na potrzeby polisy, bo gdy zaniży lub nie doszacuje sum ubezpieczenia, powstanie niedoubezpieczenie.

Wówczas możliwe jest wyczerpanie sumy ubezpieczenia w sytuacji szkody przewyższającej tę sumę. Ponadto może to skutkować obniżeniem należnego odszkodowania wobec zastosowania przez ubezpieczyciela zasady proporcji.

Przy określaniu wartości mienia do ubezpieczenia pomocna jest świadomość możliwości ubezpieczenia według różnych systemów. Pozwoli nam ona ubezpieczać to, co stanowi główne ryzyko i tym samym ograniczyć wysokość składki. Warto wiedzieć, że istnieje kilka systemów ubezpieczenia, ?z czego podstawowe to ubezpieczenie na sumy zmienne, stałe lub na pierwsze ryzyko. Co to oznacza?

Są trzy sposoby deklarowania

Ubezpieczający w przypadku ubezpieczenia mienia ma z reguły do wyboru trzy sposoby zadeklarowania sumy ubezpieczenia, tj. według wartości odtworzeniowej, rzeczywistej lub księgowej brutto.

Najkorzystniejsze dla ubezpieczającego są wartości odtworzeniowe. Odszkodowanie jest wówczas wypłacane według wartości, jaka jest potrzebna do przywrócenia majątku do stanu „jak nowy", czyli takiej, która pozwoli przedsiębiorcy naprawić lub kupić utracony przedmiot o tych samych parametrach.

W przypadku ubezpieczenia według wartości rzeczywistych wypłacone odszkodowanie zostanie pomniejszone o stopień zużycia technicznego utraconej rzeczy. Wybierając tę metodę, można więc doświadczyć sytuacji, ?w której otrzymamy mniej środków na odbudowanie naszego stanu majątkowego z okresu sprzed szkody.

Najmniej korzystne jest ubezpieczenie oparte na wartości księgowej brutto, czyli wartości początkowej zakupu lub inwestycji. W przypadku firm nowych na rynku można założyć, że posiadane przez nie wartości zestawione w ewidencji środków trwałych odpowiadają wartościom odtworzeniowym. Jednak gdy chodzi o firmy starsze (znaczna część na polskim rynku), to posiadane przez nie zestawienia wartości księgowych brutto nie są adekwatne do wartości aktualnie występujących na rynku.

Będzie to wartość zaniżona w stosunku do kwot potrzebnych na naprawę zniszczonego mienia. Tym samym trudno w takich przypadkach zapewnić realność odszkodowania.

Należy też pamiętać, że suma ubezpieczenia stanowi górną granicę odpowiedzialności towarzystwa ubezpieczeniowego w odniesieniu do wszystkich wypadków ubezpieczeniowych zaistniałych w okresie ubezpieczenia. W granicach tej sumy ustalane są zazwyczaj podlimity na poszczególne klauzule.

Monika Kosman jest radcą prawnym ?w Kancelarii Gajek i Wspólnicy

Selekcja

Ponieważ przedsiębiorca nie jest w stanie ubezpieczyć się od wszystkich potencjalnych ryzyk, musi dokonać odpowiedniej selekcji i ubezpieczyć przede wszystkim to, co ma znaczną wartość i stanowi podstawę funkcjonowania firmy.