Wymienione sytuacje inicjują postępowanie likwidacyjne, chyba że wspólnicy uzgodnią inny sposób zakończenia działalności podmiotu np. poprzez sprzedaż majątku czy przejęcie go przez jednego ze wspólników ze spłatą drugiego.

Jeżeli jednak w spółce jawnej składającej się z dwóch wspólników po stronie jednego z nich zaistnieje powód rozwiązania tej spółki, sąd może przyznać drugiemu jej uczestnikowi prawo do przejęcia majątku owego podmiotu z obowiązkiem rozliczenia się ?z występującym wspólnikiem według zasad określonych ?w art. 65 k.s.h. >patrz wyciąg z k.s.h. Przy czym w omawianym przypadku dniem bilansowym będzie dzień wniesienia pozwu o przyznanie prawa do przejęcia majątku sp.j. jednej z osób wchodzących w skład podmiotu.

Rozwiązanie spółki w opisanym trybie i przejęcie jej majątku przez jednego ze wspólników pociąga za sobą obowiązek zgłoszenia tego faktu do KRS (w ciągu siedmiu dni od daty uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego powództwo o przyznanie majątku sp.j. jednemu z jej uczestników). Nastąpi wówczas wykreślenie sp.j. z rejestru. Ten wspólnik zaś, któremu sąd przyzna prawo do przejęcia majątku sp.j., stanie się przedsiębiorcą jednoosobowym podlegającym wpisowi do CEIDG.

Komentowane powództwo wytacza się wyłącznie według siedziby spółki jawnej. W charakterze pozwanego występuje wspólnik, po stronie którego zaistniał powód do jej rozwiązania (np. złożył on oświadczenie ?o wypowiedzenie umowy sp.j.). Obligatoryjnym elementem tego pozwu jest podanie wartości przedmiotu sporu (wartość majątku spółki). Determinuje ona bowiem właściwość rzeczową sądu. Jeżeli mianowicie wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tys. zł, to właściwy do rozpatrzenia sprawy jest sąd okręgowy, w przeciwnym wypadku – sąd rejonowy – sąd gospodarczy (bo sprawa ?o przyznanie prawa do przejęcia majątku sp.j. należy do kategorii spraw ze stosunku spółki). Pozew podlega opłacie sądowej w wysokości 5 proc. od wartości przedmiotu sporu, ale nie mniejszej niż 30 zł i nie wyższej niż 100 tys. zł >patrz wzór pozwu o przyznanie prawa do przejęcia majątku sp.j.

Uwaga! Obowiązek rozliczenia ?z występującym wspólnikiem zgodnie z art. 65 k.s.h. powstaje dopiero z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego żądanie na podstawie art. 66 k.s.h. Należy wyeksponować, że  omawiany wyrok rozstrzyga ?o obowiązku rozliczenia się jedynie co do zasady. Sąd nie zasądza w tym wyroku żadnej kwoty z tytułu  rozliczenia. Konieczne jest wytoczenie odrębnego powództwa o zapłatę (zakładając, oczywiście, że nie dojdzie do dobrowolnego zaspokojenia występującego wspólnika).

Autorka jest adwokatem

podstawa prawna: art. 58, 61, 65-67 oraz art. 84 § 1-2 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1030 ze zm.)

podstawa prawna: art. 16, 17 pkt 4 oraz art. 40 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 101 ze zm.)

podstawa prawna: art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z 24 maja 1989 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw gospodarczych (DzU nr 33, poz. 175 ze zm.)

podstawa prawna: art. 13 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2010 r., nr 90, poz. 594 ze zm.)

Co mówi kodeks spółek handlowych

Art. 65. § 1. W przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki.

§ 2. Jako dzień bilansowy przyjąć należy:

1) w przypadku wypowiedzenia – ostatni dzień roku obrotowego, ?w którym upłynął termin wypowiedzenia;

2) w przypadku śmierci wspólnika lub ogłoszenia upadłości – dzień śmierci albo dzień ogłoszenia upadłości;

3) w przypadku wyłączenia wspólnika na mocy prawomocnego orzeczenia sądu – dzień wniesienia pozwu.

§ 3. Udział kapitałowy obliczony w sposób określony w § 1 i § 2 powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze.

§ 4. Jeżeli udział kapitałowy wspólnika występującego albo spadkobiercy wspólnika przy rozliczeniu wykazuje wartość ujemną, jest on obowiązany wyrównać spółce przypadającą na niego brakującą wartość.

§ 5. Wspólnik występujący albo spadkobierca wspólnika uczestniczą ?w zysku i stracie ze spraw jeszcze niezakończonych; nie mają oni jednak wpływu na ich prowadzenie. Mogą jednak żądać wyjaśnień, rachunków oraz podziału zysku i straty z końcem każdego roku obrotowego.

Zasady określone w § 3-5 mogą być odmiennie uregulowane w umowie danej sp.j., albowiem przepis art. 65 k.s.h. ma wyłącznie dyspozytywny charakter – dop. autorki.

Uwaga! Pod pojęciem „sprawy niezakończone"– w aspekcie treści ?art. 66 k.s.h. – należy rozumieć sprawy  niezakończone do dnia uprawomocnienia się wyroku w/s o przejęcie majątku 2-osobowej sp.j. przez jednego ze wspólników.