Dopuszczenie możliwości przeniesienia prokury mogłoby doprowadzić do reprezentowania przedsiębiorcy przez osobę, której on nie zna bądź nie akceptuje, co w sposób oczywisty naruszałoby zasadę szczególnego zaufania, na której opiera się stosunek prawny pomiędzy mocodawcą-przedsiębiorcą a prokurentem. Zdanie drugie w art. 1096 k.c. wskazuje, że prokurent może ustanowić pełnomocnika do poszczególnych czynności lub czynności pewnego rodzaju. Oznacza to, że ustanowiony przez prokurenta pełnomocnik jest umocowany do dokonywania czynności prawnych objętych treścią pełnomocnictwa oczywiście w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy. Trzeba dodać, że to uprawnienie prokurenta wynika z ustawowego umocowania i przedsiębiorca nie może go wyłączyć ze skutkiem prawnym względem osób trzecich.
Kwestie odwołania i wygaśnięcia prokury reguluje art. 1097 k.c. Odwołanie prokury stanowi jednostronną czynność prawną. Dochodzi do skutku poprzez złożenie prokurentowi odpowiedniego oświadczenia woli mocodawcy-przedsiębiorcy o odwołaniu prokury. Ustawodawca nie określił formy, w jakiej odwołanie powinno zostać dokonane, wobec czego należy przyjąć, że przedsiębiorca może się posłużyć formą pisemną.
Zgodnie z art. 41 § 2 k.s.h. odwołać prokurę w spółce jawnej może każdy wspólnik mający prawo do prowadzenia spraw spółki. Wskazany przepis stosuje się odpowiednio na mocy art. 89 k.s.h. do spółki partnerskiej, a także do spółki komandytowej na podstawie art. 103 k.s.h.
Podobna konstrukcja prawna ma zastosowanie także w przypadku spółek kapitałowych, zgodnie bowiem z art. 208 § 7 k.s.h. w spółce z o.o. odwołać prokurę może każdy członek zarządu, a o identycznym brzmieniu został sformułowany art. 371 § 5 k.s.h. odnoszący się do spółek akcyjnych. Odwołanie prokury następuje z chwilą dojścia do prokurenta oświadczenia woli przedsiębiorcy w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią. Odwołanie prokury może nastąpić w każdym czasie, bez konieczności wskazywania przyczyny.
Wygaśnięcie prokury jest natomiast zdarzeniem prawnym, które następuje bez konieczności składania określonego oświadczenia woli przez reprezentowanego przedsiębiorcę >patrz ramka.
Bez oświadczenia
Z mocy prawa wygaśnięcie prokury następuje wskutek:
Poza wskazanym ustawowo zakresem jeszcze inne okoliczności powodują wygaśnięcie prokury – są to zrzeczenie się prokury przez prokurenta oraz utrata przez niego zdolności do czynności prawnych. Należy zwrócić uwagę, że prokura nie wygasa w przypadku śmierci przedsiębiorcy czy też utraty przez niego zdolności do czynności prawnych, o czym stanowi art. 109
7
§ 4 k.c.
Przedsiębiorca powinien udzielenie oraz wygaśnięcie prokury zgłosić do rejestru przedsiębiorców. Obowiązek zgłoszenia wynikający z art. 109
8
§ 1 k.c. dotyczy każdej udzielonej prokury (łącznej, oddzielnej czy oddziałowej) oraz każdego przypadku jej wygaśnięcia, co jest związane z realizacją zasady jawności prokury.
Wpis do rejestru ma charakter deklaratoryjny, w związku z czym udzielenie czy wygaśnięcie prokury następuje niezależnie od ujawnienia tej okoliczności w rejestrze przedsiębiorców. Jak stanowi art. 109
8
§ 2 k.c., zgłoszenie o udzieleniu prokury łącznej powinno określać jej rodzaj, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.
Prokurent, reprezentując spółkę, powinien składać własnoręczny podpis zgodnie ze wzorem podpisu, który znajduje się w aktach rejestrowych, wraz z dopiskiem wskazującym na to, iż działa jako prokurent. Celem tych rozwiązań jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego poprzez ogólną dostępność do danych zawartych w rejestrze i tym samym możliwości sprawdzenia, czy osoba powołująca się na uprawnienia wynikające z prokury faktycznie takie umocowanie od przedsiębiorcy otrzymała.
—Krzysztof Kozik, radca prawny
—Aleksandra Mazgajska, aplikant radcowski
WNIOSEK
Prokura to szczególny rodzaj pełnomocnictwa, na podstawie którego prokurent jest umocowany do dokonywania czynności prawnych w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy rejestrowego, związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w uregulowanym ustawowo szerokim zakresie.
