Stosownie do art. 258 § 1 kodeksu spółek handlowych, jeśli umowa spółki z o.o. lub uchwała o podwyższeniu kapitału nie stanowi inaczej, to dotychczasowi wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów. Skorzystanie przez wspólnika z prawa do objęcia nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym może być narzędziem, które reguluje stosunki wewnątrz spółki, albowiem wspólnicy nie dopuszczają do spółki osób trzecich, spoza swojego grona. Wspólnik ma prawo skorzystać z prawa pierwszeństwa w takim zakresie, jaki mu odpowiada. Może więc nabyć np. 5 udziałów zamiast 10. Prawo wspólnika do pierwszeństwa w objęciu nowych udziałów ma zagwarantować utrzymanie tego samego udziału, a to czy wspólnik z tego skorzysta i w jakim zakresie, zależy od niego.
Takie prawo pierwszeństwa należy wykonać w terminie miesiąca od dnia otrzymania wezwania do jego wykonania. Termin taki został wyznaczony przez ustawodawcę. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wspólnik skorzystał z tego prawa po tygodniu.
Wezwania do wykonania prawa pierwszeństwa w objęciu podwyższonego kapitału w stosunku do dotychczas posiadanych udziałów zarząd przesyła wspólnikom jednocześnie. Wezwania takie powinny mieć formę pisemną a zarząd powinien otrzymać zwrotną informację, kiedy każdy ze wspólników odebrał wezwanie. Najczęstszą formą jest zatem przesłanie takiego wezwania listem poleconym ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
Pierwszeństwo w objęciu udziałów powstałych wskutek podwyższenia kapitału zakładowego spółki nie jest obowiązkiem wspólników. Jest to przysługujące im prawo. W sytuacji zatem, gdy wspólnicy nie skorzystają z tego prawa, zarząd spółki może zaproponować objęcie udziałów osobom trzecim – dowolnie wybranym (wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2004 r., IV CK 449/03).
Oświadczenie dotychczasowego wspólnika o objęciu nowego udziału bądź udziałów lub o objęciu podwyższenia wartości istniejącego udziału bądź udziałów wymaga formy aktu notarialnego.
Obowiązek wezwania wspólników przez zarząd do wykonania prawa pierwszeństwa w objęciu podwyższonego kapitału nie dotyczy sytuacji, kiedy chodzi o nabycie udziałów własnych spółki, stosownie do art. 200 ksh. Zgodnie z nim spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Przy czym zakaz ten dotyczy także obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną (choć tu wyjątek stanowi nabycie w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, nabycie w celu umorzenia udziałów oraz nabycie albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie).
—Regina Drabik
