Konkurencja: Jakie są konsekwencje naruszeń prawa antymonopolowego

Z praktycznego punktu widzenia skutki naruszeń prawa antymonopolowego  podzielić można z grubsza na prawne, finansowe i pozostałe.

Najdotkliwsze są oczywiście skutki prawne i finansowe.

Z  mocy ustawy

Skutkiem prawnym niektórych zachowań antykonkurencyjnych jest nieważność czynności prawnych.  Porozumienia antykonkurencyjne oraz czynności będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub odpowiedniej części nieważne z mocy ustawy.  Nieważność stwierdza sąd.  Jeśli czynność prawna okazuje się nieważna, to strony nie mają obowiązku wzajemnego świadczenia.  Należy również pamiętać o tym, że skutek nieważności powstaje od chwili zawarcia zakazanego porozumienia, a nie orzeczenia sądu bądź jego uprawomocnienia.

Możliwe odszkodowanie

Innym skutkiem, będącym konsekwencją uznania pewnych czynności za sprzeczne z prawem antymonopolowym, jest ryzyko powództw odszkodowawczych, z którymi mogą występować osoby pokrzywdzone działaniami danego przedsiębiorcy.

W odniesieniu do braku wymagalnego zgłoszenia zamiaru koncentracji, może dojść do wszczęcia przez organ antymonopolowy postępowania, w wyniku którego organ może nakazać podział połączonego przedsiębiorcy, zbycie całości lub części mienia przedsiębiorcy lub pozbycie się kontroli nad innym przedsiębiorcą albo rozwiązanie spółki, nad którą sprawowana jest wspólna kontrola.

Przedsiębiorca, który narusza prawo ochrony konkurencji, może przestać być wiarygodnym partnerem handlowym

Wysokie kary

Skutki finansowe przejawiają się w karach pieniężnych, jakie prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorców, bądź osoby będące członkami ich władz m.in. za niezgłoszenie zamiaru koncentracji.  Kara dla przedsiębiorcy może sięgnąć 10 proc. jego przychodu zrealizowanego w roku rozliczeniowym poprzedzającym nałożenie kary i to nawet wówczas, gdy do naruszenia prawa konkurencji (polegającego np. na zawarciu zakazanego porozumienia, nadużycia pozycji dominującej, niezgłoszenia zamiaru koncentracji bądź naruszenia zbiorowego interesu konsumentów) doszło nieumyślnie, w tym w wyniku braku wiedzy na temat obowiązujących norm. Niezależnie kary grożą także za, choćby nieumyślne, udzielanie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd informacji w toku kontroli antymonopolowej, bądź nieudzielenie żądanych przez kontrolujących informacji.

Do pozostałych konsekwencji naruszeń prawa antymonopolowego zaliczyć można objęcie przedsiębiorcy postępowaniem antymonopolowym, zmierzającym do ustalenia, czy doszło do naruszenia prawa i mogącym zakończyć się decyzją o ukaraniu przedsiębiorcy. Postępowania takie są z reguły długotrwałe i uciążliwe.

Zła sława

Dużą niedogodnością charakteryzują się niezapowiedziane kontrole antymonopolowe przedsiębiorców bądź grup przedsiębiorców, zazwyczaj bowiem powodują istotne utrudnienia organizacyjne, a nierzadko wywołują skutki w postaci kar pieniężnych za brak współdziałania w ich toku, co często wynika z niewiedzy pracowników kontrolowanych podmiotów.

Innym skutkiem, o którym warto pamiętać, jest tzw. szkoda reputacyjna.  Przedsiębiorca, u którego trwa kontrola antymonopolowa lub który został uznany za podmiot naruszający prawo ochrony konkurencji, może przestać być wiarygodnym partnerem handlowym. Decyzje organu antymonopolowego są ogłaszane na stronie internetowej www.uokik.gov.pl, a „zła sława" jest w stanie w wielu przypadkach wpłynąć na ograniczenie obrotów i utrudnić zawieranie umów z kontrahentami.

Rynkowe przykazania przedsiębiorcy

- Ustal, na jakim rynku właściwym działasz;

- Poznaj swoją pozycję rynkową (udział w rynku); jeśli jesteś dominantem, to wolno ci mniej, niż słabszym uczestnikom rynku;

- Unikaj korespondencji i rozmów poświęconych informacjom wrażliwym, do jakich zaliczają się informacje dotyczące cen i ich zasad kształtowania, polityki rabatowej, udziałów rynkowych, prac badawczo-rozwojowych, planów gospodarczych i innych kwestii, które zazwyczaj traktowane są jako tajemnica przedsiębiorstwa;

- Nie akceptuj zaproszeń do bojkotowania konkurenta bądź utrudniania mu dostępu do rynku, propozycji podziału rynku czy koordynowania ofert w przetargach;

- Sprawdź, czy wzorzec umowy, który zamierzasz wprowadzić w swoich relacjach z konsumentami nie zawiera zakazanej klauzuli;

- Jeśli zamierzasz przejąć innego przedsiębiorcę lub połączyć się z nim, albo nabyć całość lub część jego przedsiębiorstwa, to upewnij się, że nie masz obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji;

- W razie kontroli antymonopolowej przekazuj prawdziwe i rzetelne informacje, unikaj spekulacji i przypuszczeń, nie ukrywaj i nie niszcz dokumentów ani nośników informacji, nie ostrzegaj konkurentów o kontroli, nie utrudniaj kontroli w inny sposób (np. uniemożliwiając kontrolerom dostęp do pomieszczeń czy dokumentacji); kontrolerzy mają szerokie uprawnienia, mogą m.in. przeszukać prywatne środki transportu i pomieszczenia;

- Jeśli zorientowałeś się, że jesteś stroną porozumienia antykonkurencyjnego, to rozważ złożenie wniosku leniency, a jeśli podejmiesz decyzję o jego złożeniu – działaj szybko.