Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 8 marca 2013 r. (II PK 194/12).

Stan faktyczny

Pracownik był zatrudniony na stanowisku asystenta koordynatora projektów. Między nim i pracodawcą nie została zawarta umowa o zakazie konkurencji. W czasie zatrudnienia asystent świadczył pracę na rzecz konkurencyjnego podmiotu. Pracodawca rozwiązał z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia. Pracownik odwołał się do sądu.

Rozstrzygnięcie

Sąd rejonowy uznał, że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków i rozwiązanie stosunku pracy było uzasadnione (mimo braku umowy o zakazie konkurencji). Sąd II instancji podtrzymał wyrok. Sprawa trafiła do SN.

SN stwierdził, że działalność konkurencyjna pracownika, z którym nie została zawarta umowa o zakazie konkurencji, nie uzasadnia w sposób automatyczny rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Dyscyplinarka będzie uzasadniona tylko w wyjątkowych okolicznościach, gdy dojdzie do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.

Sławomir Paruch radca prawny partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy

Sławomir Paruch radca prawny partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy

Komentuje Sławomir Paruch, radca prawny partner w kancelarii Raczkowski i Wspólnicy

Podejmowanie przez pracownika działalności konkurencyjnej zawsze stanowi sytuację niepożądaną dla pracodawcy. Nie ma przy tym znaczenia, czy została zawarta umowa o zakazie konkurencji.

Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem SN (które zostało potwierdzone w komentowanym orzeczeniu), działalność konkurencyjna pracownika, z którym nie została zawarta umowa lojalnościowa, nie zawsze będzie uzasadniała rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Zwolnienie dyscyplinarne będzie dopuszczalne wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach. Wymaga to indywidualnej oceny każdego przypadku. W szczególności konieczne jest ustalenie, czy doszło do naruszenia podstawowego obowiązku pracowniczego (najczęściej jest to obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy). Jak wskazuje SN, do takiego naruszenia dojdzie w szczególności wówczas, gdy działalność konkurencyjna zatrudnionego będzie skutkowała niewywiązywaniem się z obowiązków lub będzie miała niekorzystny wpływ na interesy pracodawcy.

Obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy zostaje naruszony także wówczas, gdy pracownik najpierw odmówi zawarcia umowy o zakazie konkurencji, a następnie, mimo sprzeciwu pracodawcy, będzie świadomie prowadził działalność konkurencyjną (wyrok SN z 3 marca 2005 r., I PK 263/04).

Należy przy tym rozważyć, czy naruszenie tego obowiązku było ciężkie. Wymaga to oceny stopnia winy zatrudnionego oraz skali naruszenia interesów pracodawcy. Dopiero łączne spełnienie się tych przesłanek (tj. ustalenie, że doszło do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych), uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.

W pozostałych przypadkach, w których nie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające dyscyplinarkę, podjęcie przez pracownika działalności konkurencyjnej (w przypadku braku umowy o zakazie konkurencji) może uzasadniać jedynie wypowiedzenie umowy o pracę (por. wyrok SN z 25 sierpnia 2008 r., I PKN 265/98).

W związku z tym rekomendowanym rozwiązaniem jest zawieranie umów o zakazie konkurencji. W razie jego naruszenia pracodawca ma silniejsze podstawy do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.