Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska przewiduje obowiązek ponoszenia tzw. opłaty środowiskowej. Przedsiębiorca ponosi ją za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód oraz składowanie odpadów. Opłatę wnosi się na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego.

Podstawowe opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska są warunkiem prowadzenia pewnych rodzajów działalności gospodarczej. To zaś powoduje, że podatnik, który je płaci, może zaliczyć takie opłaty do kosztów uzyskania przychodów. Są one bowiem związane z ogólnym funkcjonowaniem firmy podatnika.

Związek ze źródłem

Zgodnie z ogólną definicją zawartą w ustawie o CIT (podobnie w ustawie o PIT) kosztami są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Opłaty środowiskowe taki warunek spełniają. Zwróciła na to uwagę np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 20 września 2011 r. (IBPBI/2/423-755/11/AP).

W interpretacji czytamy: „opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska w ramach prowadzonej działalności gospodarczej co do zasady podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów. Spełniają one bowiem przesłanki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT zawierającym ustawową definicję kosztów uzyskania przychodów. Z kosztów uzyskania przychodów wyłączone są natomiast należności uiszczane w związku z nieprzestrzeganiem przepisów dotyczących ochrony środowiska".

O tym ostatnim ograniczeniu powinni pamiętać przedsiębiorcy. Jeśli bowiem nie przestrzegają przepisów o ochronie środowiska i nie uiszczają stosownych opłat, bądź nie przestrzegają warunków wynikających z udzielonych im pozwoleń na korzystanie ze środowiska lub innej decyzji, to nałożonych za takie działanie kar albo grzywien nie mogą zaliczyć do kosztów podatkowych.

O co pytała spółka

Z pytaniem do izby skarbowej wystąpiła spółka prowadząca działalność gospodarczą w zakresie poboru i rozprowadzania wody oraz odprowadzania ścieków do wód lub ziemi. Przepisy prawa wodnego zobowiązują ją do posiadania pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków i wód opadowych i roztopowych do potoku oraz rzeki.

Dla niektórych wylotów spółka takiego pozwolenia nie posiada. Zadeklarowała zatem do marszałka województwa podwyższone o 500 proc. opłaty za wprowadzanie ścieków oraz wód opadowych i roztopowych do wód (na podstawie art. 292 prawa ochrony środowiska). Zapytała, czy opłata ta może zwiększyć koszty podatkowe.

Nie wszystko wolno rozliczyć

Izba wyjaśniła, że podatnik nie ma takiej możliwości. To dlatego, że korzystanie ze środowiska bez wymaganego pozwolenia zagrożone sankcją w postaci podwyższonej opłaty za korzystanie ze środowiska jest objęte zakresem art. 16 ust. 1 pkt 19 lit. a ustawy o CIT. Przepis ten mówi, że do kosztów podatkowych nie zalicza się kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska.

Mając na uwadze przepisy podatkowe, izba stwierdziła, że spółka nie może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów „uiszczanej w przypadku braku wymaganego pozwolenia na pobór wód lub wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi podwyższonej o 500 proc. opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska, w części obejmującej kwotę podwyższenia tej opłaty. Stanowi ona bowiem sankcję za naruszenie przez spółkę korzystającą ze środowiska przepisów dotyczących ochrony środowiska, tj. brak wymaganego pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków.

Tym samym nie sposób zgodzić się (...), iż ustawa o ochronie środowiska dopuszcza działania, na które wskazuje spółka. Zaakceptowanie takiego stanowiska sankcjonowałoby w istocie działania przedsiębiorców, którzy bez uzyskania stosownych pozwoleń (co stanowi zasadę) wprowadzają ścieki do wód i ziemi. Skoro zatem sankcyjny charakter podwyższenia opłaty nie budzi wątpliwości, wydatek ten nie stanowi kosztów uzyskania przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych".

„RZECZPOSPOLITA" RADZI

Jeśli przedsiębiorca nie przestrzega przepisów o ochronie środowiska i nie uiszcza stosownych opłat, albo nie przestrzega warunków wynikających z udzielonych mu pozwoleń na korzystanie ze środowiska, to nałożonych za takie działanie kar albo grzywien nie zaliczy do kosztów podatkowych.