Środek odwoławczy dłużnika od nakazu zapłaty

Zanim przedsiębiorca-wierzyciel skieruje sprawę do sądu, najpierw musi wygrać spór o swoje należności przed sądem i uzyskać tytuł wykonawczy. W praktyce prowadzenia działalności gospodarczej – z uwagi na fakt, że spory dotyczą najczęściej należności pieniężnych – sprawy kierowane są do rozstrzygnięcia w postępowaniu nakazowym.

W tego typu sprawach sądy nie przeprowadzają rozpraw i nie wysłuchują np. dłużników, a nakazy zapłaty wydają wyłącznie na podstawie dokumentów np.: zaakceptowanego przez dłużnika rachunku (np. w postaci faktury VAT), wezwania dłużnika do zapłaty i pisemnego oświadczenia dłużnika o uznaniu długu czy weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionych, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.

Sąd wyznaczy rozprawę

Przyznanie przez sąd należności wierzycielowi w takim trybie nie oznacza, że dłużnik w żaden sposób nie może się bronić i sprawa przeciw niemu zostanie skierowana do komornika. Przedsiębiorca, który kwestionuje wydany nakaz zapłaty, powinien wnieść zarzuty do sądu, który wydał nakaz. Ma na to tylko dwa tygodnie od doręczenia mu nakazu zapłaty.

Pismo pozwanego powinno wskazywać, czy rozstrzygnięcie jest kwestionowane w całości czy w części, przedstawić zarzuty, a także wszystkie okoliczności faktyczne i dowody na ich potwierdzenie. Jeżeli pozwany tego nie zrobi, to sąd pominie jego spóźnione twierdzenia i dowody. Dłużnik będzie mógł się na nie powołać jedynie wtedy, gdy uprawdopodobni, że nie zgłosił ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy, albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Jeżeli pozew wniesiono na urzędowym formularzu, to wniesienie zarzutów również wymaga zachowania tej formy. W postępowaniu nakazowym pozwany nie może wystąpić z powództwem wzajemnym, gdyż w tym trybie procesowym jest ono niedopuszczalne.

Jeżeli pozwany swoje zarzuty wniesie w sposób prawidłowy, czyli np. w ustawowym terminie i we właściwej formie, to nakaz zapłaty straci moc, a sąd będzie musiał rozpoznać sprawę na zasadach ogólnych, a więc m.in. wyznaczyć rozprawę i wysłuchać argumentów dłużnika.

Postępowanie upominawcze

W szczególnych sytuacjach, jeżeli przedsiębiorca-powód dochodzi roszczeń pieniężnych, sąd może zakończyć szybko sprawę poprzez wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Decyzję o takim sposobie zakończenia sprawy z urzędu podejmuje sąd. Jeżeli sąd uzna, że roszczenie powoda jest zasadne, to wydaje nakaz zapłaty. Nie oznacza to jednak, że w takiej sytuacji dłużnik ma przegraną sprawę i pod rygorem wszczęcia egzekucji komorniczej musi zapłacić dług. W takiej sytuacji dłużnik ma dwa tygodnie od doręczenia mu nakazu zapłaty, na wniesienie sprzeciwu. O prawie do złożenia sprzeciwu pozwany pouczany jest przez sąd w momencie doręczenia mu nakazu zapłaty.

Ważne

Jeżeli pozwany wniesie swój sprzeciw, to nakaz upominawczy traci moc, czyli jest traktowany tak, jakby nigdy nie był wydany, a sprawa toczy się od nowa.

Pismo zawierające sprzeciw pozwany powinien wnieść do sądu, który wydał nakaz. A gdy nakaz wydał referendarz sądowy, sprzeciw powinien być wniesiony do sądu, przed którym wytoczono powództwo. Sprzeciw od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym powinien spełniać te same wymagania co zarzuty od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, czyli np. powinien zostać złożony na urzędowym formularzu.

W piśmie pozwany powinien wskazać także, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części oraz przedstawić swoje zarzuty, okoliczności faktyczne i dowody. Jeżeli dłużnik tego nie zrobi, to później sąd je pominie, chyba że dłużnik uprawdopodobni, że nie zgłosił ich w sprzeciwie bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Jakie dokumenty dołączyć do pozwu

Aby uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie muszą zostać udowodnione dołączonym do pozwu:

- dokumentem urzędowym,

- zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem – np. fakturą VAT,

- wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,

- zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym,

- wekslem, czekiem, warrantem lub rewersem należycie wypełnionymi, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości,

- umową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych,

- jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Podstawa prawna

Art. 484

1

– 505 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (DzU nr 43, poz. 296 ze zm.)