Wątpliwości dotyczące udzielania ulg we wpłatach na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) przez zakłady pracy chronionej i pracodawców z tzw. otwartego rynku po spełnieniu obowiązków wynikających z art. 22 ustawy o rehabilitacji spowodowały, że organizacja Ogólnopolska Baza Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (OBPON) spytała urzędy o jednoznaczną interpretację w tym zakresie.

W czym problem

Chodziło o to, czy do 30-proc. wskaźnika osób niepełnosprawnych wymienionych w art. 22 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm., dalej ustawa o rehabilitacji) oraz art. 28 ust. 1b do schorzeń szczególnych można zaliczyć pracowników mających tylko ważne orzeczenia o stopniu niepełnosprawności umiarkowanym o symbolu 04–0. Czy oprócz orzeczeń muszą mieć jeszcze zaświadczenia wydane przez lekarzy specjalistów?

Pytanie OBPON było o tyle zasadne, gdyż prowadzone obecnie kontrole urzędów kontroli skarbowej dotyczące udzielania ulg we wpłatach na PFRON wskazują, że Fundusz wymaga dodatkowo dla takich osób zaświadczeń od lekarzy specjalistów. Mają one potwierdzać, że osoby te są niewidome.

Jednocześnie zaliczanie osób w stopniu znacznym i umiarkowanym z kodem 04-0 do osób niewidomych na potrzeby ustawy o rehabilitacji szczegółowo już wyjaśniło Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych (BON) w 2009 r. Dziwiła zatem odmienna interpretacja PFRON w tej sprawie, na którą powołują się urzędy kontroli skarbowej.

BON oraz PFRON na swoich stronach internetowych informują, że określenie osób z dysfunkcją narządu wzroku wyrażone w ustawie o rehabilitacji za pomocą potocznego sformułowania - osoba niewidoma, obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku w stopniu znacznym i umiarkowanym. To wyjaśnienie odnosi się w szczególności do możliwości zwiększenia dofinansowań na takie osoby. Jednak w każdej rozmowie z przedstawicielami PFRON i BON po 1 stycznia 2011 r. ta interpretacja była też dotychczas wiążąca dla art. 22 i 28 ustawy o rehabilitacji. Schorzenia szczególne wymienione w art. 22 ustawy zostały wprost przepisane podczas nowelizacji z art. 26a.

Zdaniem OBPON niedopuszczalne jest to, że do jednego art. 26a ustawy osoby w stopniu umiarkowanym ze schorzeniem 04-0, który wynika z przyznanych orzeczeń, są traktowane jak niewidome, a już do innych nie.

Skąd ta wątpliwość

Zasadność pytania OBPON wynikała m.in. z odpowiedzi, jakiej BON udzielił na pytanie dotyczące dokumentowania schorzeń szczególnych po 1 stycznia 2011 r. Zarówno ten urząd, jak i PFRON wskazały wówczas, że osoba niepełnosprawna w stopniu umiarkowanym z kodem 04-0 na orzeczeniu może być wliczona do wskaźnika 30-proc. I to zarówno na potrzeby ulgi, jak i zwolnienia z podatku od nieruchomości i innych opłat ponoszonych przez zakład pracy chronionej.

> ODPOWIEDŹ BIURA PEŁNOMOCNIKA RZĄDU DO SPRAW OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z 25 STYCZNIA 2013 R. (BON-I-52311-20-3-PM/13)

Odpowiadając na pismo z 20 grudnia 2012 r. (...) Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych wyjaśnia, że zaświadczenia potwierdzające wystąpienie schorzeń, o których mowa w art. 21 ust. 4, art. 22 ust. 1 i art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.) wydaje lekarz na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej dotyczącej pacjenta. Schorzenia wymienione w powołanych przepisach mogą, ale nie muszą, stanowić przyczyny niepełnosprawności.

Biuro nie jest kompetentne do rozstrzygnięcia, czy wystąpienie wymienionych w piśmie schorzeń poświadcza wskazany przez Państwa lekarz specjalista.

Jednocześnie BON informuje, że w dalszym ciągu podtrzymuje swoje wyjaśnienia odnośnie uznawania za osobę niewidomą osób zaliczonych do umiarkowanego i znacznego stopnia niepełnosprawności z symbolem przyczyny niepełnosprawności 04-0.

ODPOWIEDŹ PFRON Z 4 STYCZNIA 2013 R. (WWO/5/2013/RP)

W odpowiedzi na pismo OBOPON z 20 grudnia 2012 r. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych informuje, że stanowisko Funduszu w sprawie dokumentowania schorzeń specjalnych nie zmieniło się i nadal wiążąca w tym zakresie jest informacja na stronie internetowej BON pod adresem: http://www.niepelnosprawni.gov.pl/zatrudnienie-osob-niepelnospraw-/dokumentowanie-szczegolnych-scho/. Wskazana interpretacja przepisów w zakresie dokumentowania schorzeń specjalnych przez pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne jest – zdaniem Funduszu – nadal aktualna.

—Edyta Sieradzka, wiceprezes organizacji OBPON