Dłużnikiem, którego dług może być wpisany do Biura Informacji Gospodarczej (dalej: BIG) może być zarówno osoba fizyczna, w tym osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą, jak też osoba prawna lub podmiot nieposiadający osobowości prawnej, który jest zobowiązany wobec wierzyciela w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym (np. zobowiązanie wynika z umowy).

W świetle przepisów ustawy wierzycielem może być przede wszystkim:

- osoba fizyczna, której wierzytelność została stwierdzona tytułem wykonawczym (chodzi przede wszystkim o wyrok opatrzony klauzulą wykonalności),

- osoba fizyczna wykonująca działalność gospodarczą,

- osoba prawna (spółki handlowe) lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą lub stosunkiem prawnym przysługuje wierzytelność.

O zasadach zbierania informacji o niezapłaconych długach mówią przepisy ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnieniu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (DzU nr 81, poz. 530, z późn. zm., dalej: ustawa).

Jak to załatwić

Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub spółka, gdy ma problemy z wyegzekwowaniem długu od kontrahenta, może domagać się wpisania go do

Biura Informacji Gospodarczej. W tym celu firma powinna zawrzeć umowę z BIG. Umowa powinna być sporządzona na piśmie, w przypadku niezachowania tej formy jest nieważna. Przepisy ustawy przewidują różną wysokość zobowiązań, jakie mogą być wpisane do BIG.

Jeżeli wierzyciel (np. bank) chce przekazać do BIG informacje o zobowiązaniu dłużnika będącego konsumentem, to łączna kwota wymagalnych zobowiązań takiego dłużnika musi wynosić co najmniej 200 zł.

Poza tym muszą być spełnione warunki dotyczące wymagalności długu – od co najmniej 60 dni musi być on wymagalny. Wierzyciel dłużnika będącego konsumentem musi też za pomocą listu poleconego poinformować dłużnika o zamiarze wpisania jego długu do BIG.

Trzeba poinformować dłużnika o zamiarze wpisania jego długu do BIG

Natomiast w przypadku gdy wierzyciel (firma) chce wpisać do BIG zobowiązanie dłużnika, który nie jest konsumentem, muszą zostać spełnione następujące warunki:

- dług musi wynikać z umowy zawartej pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem związanej z wykonywaniem działalności gospodarczej;

- łączna kwota wymagalnych zobowiązań dłużnika niebędącego konsumentem wobec wierzyciela wynosi co najmniej 500 złotych oraz muszą być one wymagalne od co najmniej 60 dni;

- musi upłynąć co najmniej miesiąc od wysłania przez wierzyciela listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura, z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura.

Co istotne, przepisy ustawy nie zawierają wymogu wpisywania do BIG jedynie długów, które się nie przedawniły. Ponadto nie przewidują one, aby w przypadku, gdy dług się przedawni, usuwać o nim wpis.

Przykład

Wierzyciel wpisał do BIG przedawniony dług.

W BIG mogą być, w myśl prawa, przechowywane informacje o przedawnionych długach. Przepisy ustawy o udostępnieniu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych stawiają jedynie warunek, aby dług był wymagalny. W przypadku przedawnienia długu konsekwencją tego jest brak możliwości dochodzenia go na drodze sądowej.

Tak więc przedawnionego długu nie można odzyskać na drodze sądowej oraz w drodze egzekucji komorniczej, ale wierzyciel może oczekiwać dobrowolnej zapłaty przez dłużnika przedawnionego długu, który został wpisany do BIG.

Wpisanie przedawnionego długu w BIG może mieć spore znaczenie rynkowe. Osoba fizyczna albo prawna, która ma takie zobowiązanie, staje się w oczach potencjalnych kontrahentów mało wiarygodna. Może to wpływać negatywnie na jej działalność i kontakty z partnerami.

Ponadto dłużnik wpisany do BIG nie ma szans na uzyskanie kredytu bankowego dla swojej firmy. Tak więc wpis może być elementem motywującym do regulowania zobowiązań przez dłużników. W praktyce wielu dłużników, obawiając się takich konsekwencji, reguluje swój dług już na etapie otrzymania informacji od wierzyciela o zamiarze wpisania go do BIG.

W tym kontekście warto przypomnieć dłużnikom o tym, aby przechowywali dowody zapłaty długu praktycznie przez czas nieograniczony.

Zasady aktualizacji

Dane o wpisanym długu ulegają aktualizacji przez BIG. Na wniosek wierzyciela Biuro Informacji Gospodarczej aktualizuje informację o długu, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania wniosku.

Przepisy ustawy dają każdemu prawo dostępu do informacji przechowywanych przez BIG. Dostęp w zakresie informacji gospodarczych dotyczących dłużników będących konsumentami nie podlega opłacie, jeżeli dochodzi do niego nie częściej niż raz na sześć miesięcy.

W pozostałych przypadkach, a więc np. gdy dłużnikiem jest firma, dostęp podlega opłacie zgodnie z obowiązującym w biurze cennikiem, nie wyższej niż 0,5 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679, z późn. zm.).

Wierzyciel ma obowiązek nie później niż w terminie 14 dni od dnia powzięcia informacji przekazać do BIG aktualne dane w przypadku:

- częściowego lub całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia,

- powzięcia wiarygodnej informacji, że przekazane informacje gospodarcze są nieprawdziwe,

- powzięcia wiarygodnej informacji o zmianie innych informacji gospodarczych przekazanych do biura.

Jeżeli doszło do sprzedaży wierzytelności, przedstawione wyżej obowiązki przechodzą na ich nabywcę. BIG usuwa bowiem informacje gospodarcze dotyczące zbytej wierzytelności po upływie 14 dni od dnia otrzymania informacji o zbyciu, chyba że przed upływem tego terminu nabywca wierzytelności dokona ich aktualizacji w zakresie dotyczącym danych wierzyciela. Z chwilą dokonania aktualizacji obowiązki informowania BIG o spłacie długu przechodzą na nabywcę wierzytelności.

Poza tym na wniosek dłużnika wierzyciel, który przekazał informacje gospodarcze do biura, ma obowiązek ich uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania lub usunięcia, jeżeli są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały udostępnione lub są przechowywane z naruszeniem przepisów ustawy.

W konsekwencji, na wniosek dłużnika wierzyciel, który przekazał informacje gospodarcze do biura, informuje podmiot, który otrzymał je od BIG o uzupełnieniu, uaktualnieniu, sprostowaniu lub usunięciu danych dłużnika.

Uwaga!

Dłużnik ma prawo domagać się od wierzyciela aktualizacji, usunięcia lub sprostowaniu informacji o długu, umieszczonej w Biurze Informacji Gospodarczej, jeżeli jest ona nieprawdziwa lub nieaktualna >patrz ramka

Przykład

Spółka A wpisała do BIG dług swojego kontrahenta, który po paru dniach uregulował zobowiązanie w całości. Spółka nie wystąpiła do BIG o usunięcie wpisu o istnieniu długu. Jakie ma to konsekwencje?

Przepisy ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych przewidują karę grzywny do 30 tys. zł dla wierzyciela, który w przypadku całkowitego wykonania zobowiązania albo jego wygaśnięcia, jak też w razie stwierdzenia faktu nieistnienia zobowiązania, niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni, nie zażądał aktualizacji informacji od BIG, któremu przekazał dane o długu.

Warto dodać, że podmiot, który przekazuje do BIG nieprawdziwą informację gospodarczą, podlega grzywnie do 30 tys. złotych. Tej samej karze podlega ten, kto nie usunął informacji gospodarczej w terminie 90 dni od dnia jej otrzymania od biura lub ujawnił niezgodnie z przepisami ustawy informację gospodarczą osobom trzecim.

Poza tym przepisy ustawy nakładają na wierzycieli prowadzących działalność gospodarczą obowiązek informowania BIG o trwałym zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej.

Jeżeli wierzyciel zaprzestanie w sposób trwały wykonywania działalności gospodarczej i nie rozwiąże z BIG umowy w terminie 14 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, może być ukarany grzywną w wysokości do 30 tys. zł.

Kiedy informacje są usuwane

BIG usuwa informacje gospodarcze między innymi:

- na wniosek wierzyciela, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego złożenia;

- przekazane przez wierzyciela, który po ich przekazaniu do biura został wykreślony z właściwego rejestru albo ewidencji lub trwale zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej;

- na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu zobowiązania;

- po upływie trzech lat od ich ostatniej aktualizacji, nie później niż po upływie dziesięciu lat od dnia ich przekazania przez wierzyciela.