Również inne instytucje wydają orzeczenia, które są traktowane na równi z tymi o niepełnosprawności. Obecnie oprócz powiatowych i wojewódzkich zespołów orzeczenia może wydawać także Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Takie orzeczenie również wyznacza możliwość zatrudniania osoby niepełnosprawnej.
Równorzędność orzeczeń
Zgodnie z art. 5 ustawy o rehabilitacji wydane obecnie przez lekarza orzecznika ZUS orzeczenie o:
- całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji – traktowane jest na równi z tym o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- niezdolności do samodzielnej egzystencji – jest równe orzeczeniu o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- całkowitej niezdolności do pracy – jest równorzędne z ustaleniem umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
- częściowej niezdolności do pracy – traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Uwaga! Orzeczenie o częściowej niezdolności do pracy wydane w okresie od 1 stycznia 1998 r. do 16 sierpnia 1998 r. jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym (a nie lekkim) stopniu niepełnosprawności.
Przykład
Pan Marek legitymuje się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności na podstawie orzeczenia, które zostało wydane przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności.
W związku z możliwością przełożenia orzeczeń innych organów na orzeczenia o niepełnosprawności pan Marek chciałby uzyskać orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy, aby móc pobierać rentę. Jednak, biorąc pod uwagę przepisy ustawy o rehabilitacji, nie jest to możliwe.
Takie przełożenie na orzeczenia o stopniu niepełnosprawności jest możliwe wyłącznie w wypadku orzeczeń wydanych przez organ rentowy. Natomiast zasada ta nie pozwala na przekładanie orzeczeń o stopniu niepełnosprawności na orzeczenia organu rentowego.
Przykład
Pan Mirosław uzyskał orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o całkowitej niezdolności do pracy. Na podstawie przepisów ustawy o rehabilitacji przekłada się ono na orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Na tym orzeczeniu nie ma jednak kodu wskazującego schorzenia szczególne. Dlatego pan Mirosław wystąpił do ZUS o nadanie takiego kodu. Urząd mu odmówił. Żeby pracodawca mógł uzyskać na takiego pracownika podwyższoną kwotę dofinansowania do wynagrodzeń, zatrudniony musi złożyć wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenia te zawierają kody schorzeń szczególnych.
Jeżeli jednak firma chce wliczać pracownika do wskaźnika osób niepełnosprawnych na poczet np. udzielania ulg we wpłatach na PFRON (art. 22 ustawy o rehabilitacji), wystarczy, że pan Mirosław wystąpi do lekarza specjalisty, który wyda mu zaświadczenie z informacją o jego schorzeniu szczególnym.
Pisma innych instytucji
Równorzędne z orzeczeniami o niepełnosprawności są również te wydane przez:
- komisje lekarskie ds. inwalidztwa i zatrudnienia,
- KRUS,
- komisje lekarskie MON i MSWiA.
Ale nie chodzi o wszystkie orzeczenia. Istotna jest data ich wydania.
Orzeczenie o zaliczeniu do jednej z trzech grup inwalidów stanowi podstawę do uznania osoby za niepełnosprawną w rozumieniu ustawy o rehabilitacji, jeśli zostało wydane przed 1 stycznia 1998 r. i przed tą datą nie utraciło mocy. I tak orzeczenie o zaliczeniu do:
- I grupy inwalidów – traktowane jest na równi z tym o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- II grupy inwalidów – równoważne temu o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- III grupy inwalidów – uznawane za równe z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Jeśli chodzi o orzeczenia wydane przez KRUS, to w kręgu niepełnosprawnych można uwzględniać tego, kto został uznany przed 1 stycznia 1998 r. za osobę o stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, i komu przysługuje z tego tytułu zasiłek pielęgnacyjny. Takiego rolnika (domownika) uznaje się wówczas za zaliczonego do grupy o znacznym stopniu niepełnosprawności. Inne orzeczenia KRUS są podstawą do uznania rolnika za osobę o lekkim stopniu niepełnosprawności.
Z kolei ważne orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidztwa wydane przed 1 stycznia 1998 r. przez komisje lekarskie podległe MON lub MSWiA na podstawie odrębnych przepisów dotyczących niezdolności do służby przekłada się na następujące stopnie niepełnosprawności:
- orzeczenie o zaliczeniu do
I grupy inwalidztwa – równe orzeczeniu o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenie o zaliczeniu do
II grupy inwalidztwa, które jest równorzędne z tym o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- orzeczenie o zaliczeniu do
III grupy inwalidztwa w związku ze służbą z jednoczesnym orzeczeniem inwalidztwa
III grupy z ogólnego stanu zdrowia – to z kolei jest traktowane na równi z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Przykład
Pracodawca przyjął do pracy pana Jacka. Przedstawił on orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej z 2000 r., zaliczające go do II grupy inwalidów. Ponieważ zostało ono wydane po 1 stycznia 1998 r., nie stanowi podstawy do zaliczenia pana Jacka do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Jeśli chce być traktowany jak osoba niepełnosprawna, może wystąpić z wnioskiem do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności o ustalenie stopnia niepełnosprawności.
Sąd za komisję
Podstawę do zaliczenia danej osoby do osób niepełnosprawnych stanowią również wyroki sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydane w postępowaniu odwoławczym od orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności oraz od decyzji ZUS.
