W Europie nie ma jednego modelu wiążących informacji podatkowych. Nie wprowadzono bowiem jednolitych unijnych reguł w tej sprawie. Stało się tak jedynie w przypadku unijnego prawa celnego, które zapewnia możliwość uzyskania wiążących informacji o klasyfikacji taryfowej towarów i o ich pochodzeniu.
Dopiero w ostatnich miesiącach pojawiły się wstępne propozycje Komisji Europejskiej, by wprowadzić ujednolicony system uzyskiwania uprzednich informacji dotyczących VAT. Jednak nawet jeśli te propozycje staną się prawem, to nie będzie można korzystać z nich wcześniej niż w 2014 roku. Na razie zatem państwa członkowskie mają pełną dowolność w kwestii wydawania lub niewydawania wiążących informacji o podatkach.
Polskie sądy i zachodnia dobra wiara
Polscy podatnicy przez ostatnie lata przyzwyczaili się do rodzimego modelu interpretacji prawa podatkowego, który funkcjonuje dość sprawnie, choć nie jest pozbawiony wad.
Każdy podatnik może uzyskać taką interpretację na piśmie, a jeśli się z nią nie zgadza – może starać się przekonać fiskusa do swoich racji w sądzie. Jednak te rozwiązania są dość wyjątkowe na tle innych krajów europejskich. W większości z nich nie ma możliwości zaskarżania interpretacji do sądów. Jedynie w Szwecji istnieje podobna możliwość.
Ale – co podkreślają eksperci kontaktujący się z władzami skarbowymi poszczególnych krajów – w krajach „starej” Unii pisemne interpretacje nie zawsze są potrzebne. Władze skarbowe działają bowiem w nieco inny sposób, bardziej otwarty na bieżące ustalenia z podatnikami. Wprawdzie takie porozumienia są prawnie niewiążące, ale istnieje większa niż w Polsce skłonność do przyjęcia zasady dobrej wiary obu stron (tj. podatnika i urzędu skarbowego).
O co można pytać
W Polsce podatnicy mają dość korzystną sytuację, bo praktycznie nie mają ograniczeń tematycznych. Mogą pytać fiskusa praktycznie o wszystkie zagadnienia podatkowe. Jednak nie wszystkie władze fiskalne krajów europejskich mają tak otwarte podejście. Wiele krajów europejskich ogranicza ten zakres. W Danii fiskus nie odpowiada na pytania dotyczące VAT, cła i podatków związanych ze spadkami.
W Holandii interpretacje mogą dotyczyć tylko niektórych spraw związanych z opodatkowaniem międzynarodowych struktur biznesowych. Podobnie jest we Francji, gdzie interpretacje dotyczą niewielu zagadnień, głównie międzynarodowego opodatkowania. W Czechach i Słowacji zakres wydawanych wiążących informacji jest ograniczony tylko do spraw cen transferowych. W praktyce jest to więc odpowiednik tzw. wiążących porozumień cenowych, dostępnych w polskim prawie i w wielu innych systemach.
Procedury
Interpretacje są wydawane głównie przez władze skarbowe poszczególnych krajów. Jednak w Szwecji zajmuje się tym specjalna Rada ds. Uprzednich Interpretacji Podatkowych. Jest to instytucja niezależna od fiskusa, złożona z osób z dużym doświadczeniem w pracy w administracji, sądach oraz w sektorze prywatnym. Na zupełnie inne rozwiązanie zdecydowano się w Danii.
Tam również powołano specjalną radę, ale jest ona dobierana według klucza politycznego, a to – jeśli wierzyć raportowi International Bureau of Fiscal Documentation o interpretacjach podatkowych w Europie – ma swoje skutki także w treści interpretacji.
W naszym kraju interpretację otrzymuje się najpóźniej po 3 miesiącach od złożenia wniosku. To całkiem krótki termin w porównaniu z innymi krajami. W Danii i w Hiszpanii władze mają na to pół roku. System przyspieszonych interpretacji wprowadzono w Portugalii. Tam fiskus ma na odpowiedź zasadniczo150 dni. Ale istnieje także procedura ekspresowa, za którą trzeba zapłacić od 2,5 tys. do 25,5 tys. euro, zależnie od stopnia skomplikowania sprawy, o którą pyta podatnik.
Jednak w większości krajów europejskich nie pobiera się opłat za wydanie interpretacji. W Polsce są dość symboliczne – 40 zł (czyli ok. 10 euro) od jednego stanu faktycznego, którego dotyczy interpretacja. Opłaty za interpretacje istnieją w krajach skandynawskich: Danii, Finlandii i Szwecji, a także w Niemczech.
Gdy już mamy w ręku papier...
Wydana interpretacja oczywiście nie musi zadowalać podatnika. Poza Polską i Szwecją praktycznie nie ma możliwości wszczęcia sporu z fiskusem o jej brzmienie (np. poprzez zaskarżenie jej do sądu). Można oczywiście spierać się, gdy władze skarbowe rozpoczną kontrolę u podatnika i będą wydawały decyzje w sprawach jego zobowiązań podatkowych. Jednak swoisty luksus możliwości sporu na tle samej tylko interpretacji to polska i szwedzka specyfika.
Sama moc wiążąca interpretacji też różnie wygląda, nawet jeśli ma mocną podstawę w prawie. Na ogół interpretacje wiążą organy podatkowe, ale np. we Włoszech interpretacje uzyskane w specjalnym trybie dotyczącym przeciwdziałania unikaniu podatków, nie muszą wiązać administracji skarbowej.
Nie wszystkie kraje publikują wydane interpretacje. Te, które się na to zdecydowały, na ogół usuwają dane pozwalające zidentyfikować konkretnego podatnika. Poza Polską publikacja jest praktykowana w Hiszpanii, Portugalii, Szwecji i Danii (w przypadku tej ostatniej – tylko wybrane interpretacje).
Jak żyć w kraju bez interpretacji
Wiążących interpretacji w ogóle nie mają podatnicy w wielu krajach europejskich, np. w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Cyprze, Grecji i Luksemburgu. Oczywiście mogą uzyskiwać od tamtejszych władz skarbowych różne wyjaśnienia co do swoich bieżących i przyszłych działań w świetle prawa podatkowego. Chociaż takie informacje nie mają mocy wiążącej, to w praktyce podatnicy często o nie występują.
Z informacji podawanych przez administracje podatkowe tych krajów wynika, że w praktyce organy skarbowe postępują według wydanych interpretacji (tj. są one „etycznie wiążące”). Sytuacja może wyglądać inaczej, jeśli podatnik postępuje inaczej, niż to przedstawił we wniosku o interpretację, albo gdy zmienią się przepisy. W krajach systemu prawa precedensowego (tj. w Wielkiej Brytanii i Irlandii) wpływ na to może mieć także ustalenie wykładni prawa przez sądy.
HISZPANIA
O wiążącą interpretację podatkową mogą w Hiszpanii wystąpić zarówno podatnicy, jak też ich pełnomocnicy
Dopuszczalne jest również występowanie w interesie wielu podatników. Mogą to robić stowarzyszenia zawodowe, izby gospodarcze, organizacje pracodawców, związki zawodowe, stowarzyszenia konsumenckie, organizacje zrzeszające osoby niepełnosprawne oraz federacje tych organizacji. Organizacje te mogą występować o wydanie interpretacji dotyczących ich samych albo ich członków.
Interpretacje są wydawane bezpłatnie w terminie sześciu miesięcy od złożenia wniosku. Dotyczą praw lub obowiązków podatnika, przy czym obowiązki należy rozumieć jako materialne (dotyczące obliczania i wpłacania podatków), jak też proceduralne (dotyczące np. terminów i form rozliczeń z administracją skarbową).
Interpretacje mają moc wiążącą, skuteczną także wobec osób trzecich. Władze skarbowe są obowiązane honorować treść wydanej interpretacji podczas kontroli podatkowej, pod warunkiem że podatnik postępuje w sposób podany we wniosku. Interpretacja jest wiążąca, o ile nie zmienią się przepisy prawa podatkowego, lub orzeczenia sądów, których ona dotyczy.
Moc wiążąca interpretacji wygasa, jeśli okaże się, że wniosek o ich wydanie dotyczył sprawy, co do której uprzednio rozpoczęto postępowanie, złożono odwołanie lub rozpoczęto procedurę sądową.
Moc wiążąca wobec osób trzecich oznacza, że jeśli okoliczności sprawy innego podatnika niż występujący o interpretację są takie same, władze skarbowe powinny zastosować tę interpretację także do owego innego podatnika. Dlatego w Hiszpanii, podobnie jak w Polsce, przyjęto system jawności wydawanych interpretacji.
Hiszpański podatnik ma do dyspozycji także procedurę konsultacji z władzami skarbowymi bez wydawania formalnych interpretacji. Takie konsultacje dotyczą również zastosowania prawa podatkowego. Są wiążące dla administracji skarbowej, ale nie dla podatnika.
NIEMCY
W Niemczech istnieją różne typy informacji o prawie podatkowym, lecz nie wszystkie są prawnie wiążące
Podatnik może uzyskać np. tzw. wiążącą zgodę, dotyczącą kwestii ustalonych w trakcie kontroli podatkowej.
Interpretacje z mocą wiążącą dotyczą przyszłych działań podatnika i nie mogą być stosowane przeciwko niemu przez władze skarbowe dokonujące kontroli podatkowych.
Wniosek o wydanie wiążącej interpretacji może złożyć podatnik albo zagraniczna firma chcąca rozpocząć działalność w Niemczech. Kieruje się go na piśmie do Federalnego Centralnego Urzędu Skarbowego, podając:
- szczegółowy opis zamierzanych działań,
- dogłębną analizę ryzyk prawnych,
- własny punkt widzenia na zagadnienie,
- szacowaną roczną wartość podatku do zapłacenia wynikającą z przedstawionej sytuacji,
- pytanie o konkretne kwestie prawa podatkowego.
Wniosek nie może dotyczyć schematów biznesowych naruszających prawo. Wymagane jest podanie wszystkich przedsiębiorstw i osób, a także grup podatników, których może dotyczyć sytuacja opisana przez wnioskodawcę. Wniosek może dotyczyć jedynie przyszłych stanów faktycznych. Należy unikać opisywania przyszłych stanów faktycznych zależnych od wyroków sądowych i decyzji administracyjnych.
Wniosek może być odrzucony przez władze skarbowe, jeśli nie spełnia warunków formalnych. Na decyzję o odrzuceniu przysługuje skarga do sądu.
Za wydanie interpretacji są pobierane opłaty, proporcjonalne do podanej we wniosku kwoty podatku (wynoszą one poniżej 1 proc. tej kwoty). Opłaty nie pobiera się od zagadnień podatkowych, których wartość nie przekracza 10 tys. euro.
Nie można zaskarżyć wydanej już interpretacji, choćby nie zadowalała ona podatnika. Wydane interpretacje są niejawne. Niemieckie sądy publikują tylko niektóre z nich (anonimowo), jeśli uznają je za precedensowe.
WIELKA BRYTANIA
Wprawdzie w Wielkiej Brytanii nie istnieje system formalnych wiążących interpretacji podatkowych, ale w praktyce można skorzystać z tzw. uprzednich wyjaśnień (advance clearances) dla niektórych planowanych transakcji
Wydają je brytyjskie władze skarbowe – Her Majesty Revenue and Customs (HMRC).
Wyjaśnienia dla przedsiębiorców są wydawane, jeśli:
- istnieje niepewność co do zastosowania prawa podatkowego do konkretnej transakcji oraz
- sprawa jest istotna dla biznesu.
Istnieje jednak ograniczenie tematyczne dotyczące wydawanych interpretacji. Można się zwracać jedynie o wyjaśnienia dotyczące:
- prawa podatkowego zawartego w czterech ostatnich ustawach budżetowych;
- zastosowania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania
- spraw o dużym publicznym znaczeniu dla danej branży gospodarki.
Wyjaśnienia takie mogą stracić swoją moc, jeśli staną się sprzeczne z prawem bądź z wyrokami sądowymi. Pamiętajmy, że Wielka Brytania jest krajem prawa precedensowego i sądy mogą wydawać wyroki praktycznie przesądzające o interpretacji danego prawa (prevailing interpretation of the law).
HMRC nie jest związane wyjaśnieniami, jeśli transakcje, których one dotyczą, zmienią swoją naturę na tyle, że wpłynie na to całościowy efekt. Podobnie stanie się, jeśli podatnik wnioskujący o wyjaśnienia dostarczył nieprawdziwe albo niekompletne informacje dotyczące stanu faktycznego.
Jeśli HMRC stwierdzi własną pomyłkę w wydanym wyjaśnieniu, a następnie zawiadomi o tym podatnika, to do momentu otrzymania takiej informacji może on rozliczać podatki według schematu przewidzianego w wyjaśnieniu. Jeśli jednak okaże się, że przed wydaniem wyjaśnień dostarczył nieprawdziwą lub niekompletną informację, albo gdy zmieniła się natura transakcji opisanej w wyjaśnieniach, przyjmuje się, że wyjaśnienia nigdy nie były obowiązujące.
Jeśli zdarzy się, że sąd wyda wyrok zmieniający interpretację prawa, na podstawie którego wydano wyjaśnienia, wówczas te ostatnie tracą ważność. Jeśli wyrok zapadnie po zakończeniu rozliczeń za dany rok podatkowy, nie ma to wpływu na rozliczenia. Jeśli zaś wyrok sądu zapadnie wcześniej – należy rozliczyć podatki zgodnie z interpretacją zawartą w wyroku.
Komentuje Agnieszka Kobak, doradca podatkowy w kancelarii Garrigues
Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w skali międzynarodowej prędzej czy później napotykają dylematy związane ze stosowaniem przepisów podatkowych. Przystępność administracji podatkowej w krajach UE i poza nią jest różna, a procedura uzyskiwania stanowiska władz skarbowych – niejednolita.
Z reguły im bardziej „przyjazna” jest administracja, tym szybciej i w bardziej bezpośredni sposób możliwe jest uzyskanie potwierdzenia swojego stanowiska w sprawie stosowania przepisów podatkowych. Im zaś bardziej restrykcyjne podejście władz skarbowych w danym państwie, tym większe znaczenie zyskuje moc wiążąca uzyskanych interpretacji, gwarantująca pewną ochronę podatnikowi.
Dostępność administracji skarbowej i możliwość uzyskania pewnej informacji w sposób bieżący i bezpośredni od urzędnika często stanowi poważny argument na korzyść państwa jako lokalizacji działalności gospodarczej i inwestycji.
Nie bez znaczenia w tym kontekście pozostaje także to, czy władze danego państwa interpretują przepisy jednolicie i jaka jest funkcja edukacyjna wydanych (publikowanych) interpretacji. Chodzi o możliwość pozyskania pośredniej informacji o sposobie interpretowania danego przepisu na podstawie uzyskanych przez innych podatników interpretacji. W przypadku braku spójności wykładni prezentowanej przez władze skarbowe – uzyskanie wiążącej indywidualnej interpretacji może stanowić jedyny mechanizm zabezpieczający pozycję podatkową przedsiębiorcy.
Interpretacje podatkowe służą przede wszystkim uzyskaniu informacji na temat realizowanych bądź planowanych rozwiązań biznesowych. Organ wydający interpretację – nawet jeśli zgodzi się ze stanowiskiem podatnika – nie udzieli informacji o możliwych (bardziej efektywnych podatkowo) rozwiązaniach. Zatem, choć wiążące interpretacje przynoszą podatnikom korzyści, to nie są najbardziej efektywnym narzędziem planowania podatkowego.
Gdzie szukać szczegółowych informacji
W sprawie szczegółów dotyczących uzyskiwania interpretacji podatkowych w poszczególnych krajach najlepiej zwrócić się do ich władz fiskalnych. Bliższe dane kontaktowe można odnaleźć na poniższych stronach internetowych (niektóre z nich używają tylko swojego języka narodowego).
Austria:
Belgia:
Bułgaria:
Czechy:
http://www.mfcr.cz/cps/rde/xchg/mfcr/hs.xsl/en.html
Cypr:
Dania:
Estonia:
Finlandia
:
Francja:
Grecja:
Hiszpania
:
http://www.agenciatributaria.es
Holandia:
Irlandia:
http://www.revenue.ie/en/index.html
Litwa:
Luksemburg:
http://www.mf.public.lu/index.html
Łotwa:
http://www.vid.gov.lv/default.aspx?hl=2
Malta:
Niemcy:
http://www.bundesfinanzministerium.de
Portugalia:
http://www.portaldasfinancas.gov.pt/at/html/index.html
Rumunia:
http://www.mfinante.ro/acasa.html?method=inceput&pagina=acasa
Słowacja:
http://www.finance.gov.sk/En/Default.aspx
Słowenia:
Szwecja:
Węgry:
Wielka Brytania:
Włochy:
