Narodowy Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił konkurs, którego celem jest wyłonienie najlepszych projektów związanych z ochroną powietrza i przyznanie im dotacji. Oczywiście za tymi projektami powinny stać firmy, które przygotują odpowiednie inwestycje.

Konkurs łączy się z wdrażaniem działania 4.5 „Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza” programu „Infrastruktura i środowisko”. Jego zasadniczym celem jest poprawa jakości powietrza poprzez obniżenie wielkości emisji zanieczyszczeń z instalacji spalania paliw. Aby nakłonić firmy do zaplanowania i przeprowadzenia odpowiednich inwestycji, działanie przewiduje udzielanie dofinansowania. W praktyce chodzi o to, aby przynajmniej częściowo odciążyć finansowo firmę, która takie przedsięwzięcie przeprowadzi.

Pomoc dla przedsiębiorców jest ukierunkowana na inwestycje w zakresie ochrony powietrza i dostosowanie istniejących instalacji do wymagań wynikających z dyrektywy 2001/ 80/WE w sprawie ograniczeń emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł spalania. W ramach działania preferowane będą także instalacje wymienione na liście odstępstw od wymagań powyższej dyrektywy umieszczonej w załączniku nr 12 do traktatu akcesyjnego.

Projekty kwalifikujące się do wsparcia mogą polegać np. na:

- modernizacji lub rozbudowie instalacji spalania paliw i systemów ciepłowniczych,

- modernizacji urządzeń lub wyposażenia instalacji spalania paliw w urządzenia lub instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych,

- konwersji instalacji spalania paliw na rozwiązania przyjazne środowisku.

Istotne liczby

W wypadku propozycji pochodzących od małych i średnich firm wymaga się, aby wartość inwestycji przekraczała 8 mln zł. Przy tym minimalną wartość projektu stanowią całkowite wydatki niezbędne do realizacji projektu, które zostaną poniesione w trakcie jego realizacji (tzw. okresie kwalifikowalności). Wartość ta nie odnosi się zatem wyłącznie do wydatków kwalifikowanych, co w praktyce oznaczałoby konieczność przygotowania znacznie kosztowniejszej inwestycji.

Warto zaznaczyć, że ze względu na tzw. demarkację między programem „Infrastruktura i środowisko” a programami regionalnymi kryterium minimalnej wartości projektu nie odnosi się do firm dużych. Przedsiębiorcy mogą liczyć na refundację 30 proc. poniesionych nakładów. Przy tym, jak zwykle przy funduszach europejskich, odnosi się to wyłącznie do tych kosztów projektu, które zgodnie z przepisami i wytycznymi mogą zostać uznane za kwalifikowane.

Maksymalna wartości dotacji, niezależnie od wartość wydatków, nie może przekroczyć 20 mln zł. Na cały konkurs przeznaczono ponad 95 mln zł. O tym, jaki jest dopuszczalny zakres kosztów kwalifikowanych, a w konsekwencji, jaka może być ostateczna wartość dofinansowania, decyduje charakter projektu (inwestycji). W grę może bowiem wchodzić zastosowanie dwóch różnych reguł udzielania wsparcia (pomocy publicznej). Może to być pomoc regionalna lub tzw. pomoc horyzontalna.

Dwie drogi do uzyskania pomocy

Udzielenie wsparcia z programu „Infrastruktura i środowisko” oznacza przyznanie firmie pomocy publicznej, co musi być zgodne z odpowiednim rozporządzeniem.

- Pomoc regionalna przyznawana jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia programu pomocowego w zakresie regionalnej pomocy publicznej na niektóre inwestycje w ochronie środowiska (DzU z 2006 r. nr 246, poz. 1795 ze zm.).

- Pomoc horyzontalna jest udzielana na podstawie rozporządzenia ministra środowiska w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy publicznej na przedsięwzięcia będące inwestycjami służącymi redukcji emisji ze źródeł spalania paliw (DzU z 2007 r. nr 209, poz. 1517 ze zm.).

Każde z rozporządzeń w nieco inny sposób reguluje warunki otrzymania dotacji. Ma to swoje plusy i minusy.

Przede wszystkim inaczej traktują one kwestię tzw. wydatków kwalifikowanych, czyli tych, które mogą być przedmiotem rozliczenia (tylko ta część wydatków może zostać objęta dofinansowaniem).

Przy tym sama intensywność pomocy horyzontalnej liczona jest podobnie jak w wypadku pomocy regionalnej, lecz koszty kwalifikujące się do objęcia tą pomocą muszą ograniczać się wyłącznie do kosztów inwestycji niezbędnych do osiągnięcia celów związanych z ochroną środowiska oraz uwzględniać zakaz finansowania dostosowania przedsiębiorcy do standardów (z zastrzeżeniem postanowień traktatu akcesyjnego).

Dodatkowo koszty te pomniejszane są o korzyści wynikające ze wzrostu zdolności produkcyjnych, oszczędności i produkcji pomocniczej uzyskane w okresie pierwszych pięciu lat eksploatacji. Tym samym przy dwóch podobnych inwestycjach (podobnych nakładach), ale realizowanych na podstawie odrębnych przepisów, ostateczna wartość dotacji może być niższa, jeżeli będzie ona udzielana na podstawie pomocy horyzontalnej.

Skoro tak jest, to zasadne może być pytanie, dlaczego firmy w ogóle miałyby korzystać z tej drogi. I tu przechodzimy do plusów pomocy horyzontalnej. W odróżnieniu od pomocy regionalnej możliwe jest na tej drodze wspieranie przedsięwzięć, które nie są tzw. nowymi inwestycjami. Pomoc regionalna odwrotnie; może finansować tylko te inwestycje, które na takie miano zasługują. A co to oznacza w praktyce?

W myśl § 2 ust. 2 rozporządzenia RM za nową inwestycję uznaje się inwestycję w środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne (patenty, licencje, know-how) związane z tworzeniem nowego przedsiębiorstwa, rozbudową istniejącej firmy, rozszerzeniem (dywersyfikacją) produkcji przez wprowadzenie nowych dodatkowych produktów lub zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego w istniejącym przedsiębiorstwie. Jako nowa inwestycja będzie także potraktowany zakup środków trwałych bezpośrednio związanych z przedsiębiorstwem, które zostało zlikwidowane lub zostałoby zlikwidowane, gdyby zakup nie nastąpił. Przy tym firma inwestująca (dokonująca zakupu tych środków) musi być niezależna od zbywcy. Innymi słowy, firmy te nie mogą być ze sobą powiązane.

W związku z tą definicją nową inwestycją nie będzie w szczególności ta, która prowadzi jedynie do odtworzenia zdolności produkcyjnych lub związana jest z samym nabyciem akcji lub udziałów innej firmy. A to oznacza, że firma musi przygotować większą inwestycję, w ramach której dostosowanie do wymogów ochrony środowiska, a w tym wypadku ochrony powietrza, nie jest zasadniczym elementem. Ten powinien bowiem wiązać się z rozbudową firmy i wprowadzeniem nowych produktów lub zasadniczych zmian w dotychczas stosowanym procesie produkcji.

Takiego wymogu nie ma przy pomocy horyzontalnej, w takim wypadku inwestycja może być skoncentrowana na kwestii ochrony środowiska.

W dwóch etapach

Przedsiębiorcy, którzy są zainteresowani uzyskaniem dotacji na wskazane wyżej rodzaje projektów, muszą przygotować wniosek o dofinansowanie. Jednak, co istotne, na początku należy opracować tylko wstępną wersję i złożyć ją w kancelarii Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, ul. Konstruktorska 3A, 02-673 Warszawa, w godz. 7.30 – 15.30.

Wstępny wniosek zostanie poddany ocenie pod kątem jego zasadniczej zgodności z celem działania, warunkami konkursu oraz regułami udzielania pomocy publicznej. Właściwy wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca będzie składał po uzyskania informacji o takiej zasadniczej zgodności.

Nie oznacza to jeszcze, że projekt na pewno otrzyma dofinansowanie. O tym będzie decydowała ocena wniosku zasadniczego (na podstawie kryteriów formalnych i merytorycznych). Na złożenie ostatecznej wersji dokumentów przedsiębiorcy będą mieli czas do 9 lipca. Podobnie jak w wypadku wniosków wstępnych, te ostateczne należy dostarczyć do kancelarii NFOŚiGW.

Warto zaznaczyć, że informacja o braku zgodności wstępnej wersji wniosku nie zamyka definitywnie drogi przedsiębiorcy do dotacji. Od takiej decyzji przysługuje bowiem odwołanie. Może się również zdarzyć, że w wyniku całego procesu minie wskazany termin 9 lipca. W takiej sytuacji NFOŚiGW określi indywidualny termin na złożenie wniosku ostatecznego.

Informacje o konkursie

Szczegółowe informacje o konkursie, w tym regulamin, wzory dokumentów, wykaz załączników, można znaleźć na stronie internetowej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www. nfosigw.gov.pl).

Ważne wyłączenia

Ze wsparcia udzielanego poprzez działanie 4.5 wyłączone są projekty związane z wysoko sprawną kogeneracją, budową jednostek wytwarzania energii oraz projekty polegające wyłącznie na budowie lub przebudowie elektroenergetycznych sieci dystrybucji wysokiego, średniego i niskiego napięcia oraz sieci ciepłowniczych wyłącznie mających na celu ograniczenie strat sieciowych.

Wsparcie nie może być także udzielone na projekty związane z dostosowywaniem się do standardów, dla których skończył się już okres przejściowy. Ponadto nie kwalifikują się tutaj projekty w zakresie wysoko sprawnej kogeneracji polegające na:

- budowie nowych instalacji działających w wysoko sprawnej kogeneracji,

- przebudowie istniejących obiektów (ciepłowni, elektrociepłowni) w elektrociepłownie spełniające wymogi wysokosprawnej kogeneracji,

- przebudowie jednostek działających w wysoko sprawnej kogeneracji mającej na celu zwiększenie ich mocy.

Wstępny wniosek musi być złożony

Przedsiębiorcy, którzy składali wnioski wstępne w ramach poprzednich konkursów organizowanych przez NFOŚiGW w zakresie tej samej inwestycji, mogli uzyskać wówczas powiadomienie o zasadniczej zgodności projektu z zasadami pomocy publicznej oraz celem i zakresem działania 4.5, ale ostatecznie nie otrzymać dofinansowania.

Jeśli teraz będą się próbowali ponownie starać o dotację, muszą złożyć nowy wniosek wstępny dotyczący tej inwestycji.

Poprzednie powiadomienia nie będą bowiem honorowane. Innymi słowy, całą procedurę trzeba rozpocząć od nowa, co oczywiście nie musi oznaczać konieczności przygotowywania zupełnie nowego wniosku wstępnego (o ile przedsiębiorca nie zmienił samych planów inwestycyjnych).