Jeśli więc dojdzie do rozwiązania lub wygaśnięcia angażu, także rozwiązuje się umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej.

Ponadto wolno ją rozwiązać w czasie trwania angażu za wypowiedzeniem, za porozumieniem stron i poprzez jednostronne odstąpienie od tego kontraktu.

Zobacz wzór umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie

Tylko podwładny wymawia

Pracownik może wypowiedzieć umowę o wspólnym obciążeniu materialnym. Taki sposób jej rozwiązania wskazuje § 10 rozporządzenia RM w sprawie wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie .

Zgodnie z nim zainteresowany ma prawo wypowiedzieć taką umowę na piśmie na 14 dni naprzód. W takim wypadku do przeprowadzenia inwentaryzacji należy przystąpić przed upływem okresu wypowiedzenia umowy.

Wymówienie powoduje, że po 14 dniach umowa rozwiąże się i pracownik uwalnia się od odpowiedzialności za łącznie powierzone mienie.

Jeśli szef chce, aby z pozostałymi pracownikami nadal obowiązywały go reguły wynikające z tej umowy, musi zawrzeć nową. Dlatego że każda zmiana składu objętych wspólną odpowiedzialnością materialną wymusza zawarcie nowego kontraktu o łącznej odpłatności materialnej (§ 5 rozporządzenia RM).

Przykład 3

Firma zawarła umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej z trzema sprzedawcami. Po trzech miesiącach jeden z nich wypowiedział ją. Twierdził, że nie chce odpowiadać razem z pozostałymi, bo nie ma do nich zaufania.

Firma  przeniosła go na inne stanowisko pracy i zawarła nową umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej z pozostałymi dwoma sprzedawcami.

Porozumienie dopuszczalne

Rozporządzenie RM nie przewiduje natomiast możliwości rozwiązania umowy za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę. Stronom wolno jednak taką ewentualność wprowadzić w drodze odpowiedniej klauzuli w kontrakcie.

Umowę o wspólnej odpowiedzialności da radę także rozwiązać za porozumieniem stron. Zarówno pracodawca, jak i zatrudnieni mogą więc w każdej chwili wzajemnie ustalić, że od określonej daty nie łączy ich już taki kontrakt. Wprawdzie rozporządzenie RM nie przewiduje takiej możliwości, ale wynika ona z ogólnych zasad uregulowanych w kodeksie cywilnym.

Porozumienie takie należy zawrzeć na piśmie i wskazać datę rozwiązania. Uznać należy, że wymóg formy pisemnej ma charakter formy zastrzeżonej dla celów dowodowych i wynika z tego, że kontrakt o wspólnej odpowiedzialności materialnej też powinien mieć formę pisemną.

Natomiast według art. 77 § 2 k.c. jeżeli umowę zawarto w formie pisemnej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, odstąpienie od niej lub wypowiedzenie też powinno być stwierdzone pismem.

Jednostronna rezygnacja

Rozporządzenie RM zezwala także na jednostronne odstąpienie od zawartej umowy. Uprawnienie to przysługuje pracownikowi jedynie w określonych sytuacjach.

W myśl bowiem § 11 ust. 1 rozporządzenia RM, jeżeli rozliczenie mienia wykaże niedobór, każdy z ponoszących wspólną odpowiedzialność może, w ciągu trzech dni od powzięcia wiadomości o stwierdzonym niedoborze, odstąpić na piśmie, ze skutkiem na przyszłość, od ustanowienia takiej odpowiedzialności.

W takim wypadku do przeprowadzenia inwentaryzacji należy przystąpić w ciągu siedmiu dni od odstąpienia pierwszego pracownika od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej. Ponadto według § 16 rozporządzenia RM pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną może zgłosić pracodawcy żądanie przeprowadzenia inwentaryzacji.

Dzieje się to w razie stwierdzenia nieprawidłowego wykonywania obowiązków związanych z pieczą nad powierzonym mieniem przez innego pracownika objętego taką odpowiedzialnością.

Jeżeli jednak w terminie nieprzekraczającym siedmiu dni od zgłoszenia żądania przeprowadzenia inwentaryzacji nie zostanie ona rozpoczęta lub nie dojdzie do odsunięcia tego, kogo dotyczą zarzuty, od wykonywania pracy w miejscu powierzenia mienia, zainteresowany może odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej ze skutkiem na przyszłość.

Przykład 4

Sprzedawcy w sklepie chemicznym podpisali z pracodawcą umowę o wspólnej  odpowiedzialności za powierzone im mienie. Jeden z nich miał jednak zastrzeżenia do pracy drugiego i stwierdził nieprawidłowości w wydawaniu i przyjmowaniu przez niego towarów od kontrahentów.

Dlatego wystąpił do pracodawcy o przeprowadzenie inwentaryzacji. Szef jednak nie zgodził się i wskazał, że jest to niepotrzebne, a poza tym należy korzystać z sezonu sprzedaży. Zainteresowany złożył wówczas pismo do pracodawcy, że odstępuje od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej.

Pracownik może także odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności, gdy utraci zaufanie do innych wykonujących pracę lub określone czynności w miejscu powierzenia mienia, które wymienia § 4 rozporządzenia RM.

Są to np. wykonujący czynności niezwiązane z dysponowaniem mieniem, osoby wykonujące pracę dorywczo lub przez czas określony, pracownicy młodociani lub odbywający praktyczną naukę zawodu.

Odstąpienie przewiduje § 17 rozporządzenia RM. W myśl niego ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną, który zgłosił na piśmie zarzuty uzasadniające utratę zaufania w stosunku do osoby określonej w § 4 ust. 1 pkt 1 – 5, może cofnąć zgodę na dalsze wykonywanie przez tę osobę pracy lub określonych czynności w miejscu powierzenia mienia, a jeśli szef nie uwzględni skutków cofnięcia takiej zgody, wolno mu odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej ze skutkiem na przyszłość.

W takiej sytuacji do inwentaryzacji należy przystąpić niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu siedmiu dni od dnia zgłoszenia zarzutów.

Natomiast pracodawcy w każdym czasie przysługuje prawo odstąpienia od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej. Wówczas inwentaryzację przeprowadza się niezwłocznie, nie później niż w ciągu trzech dni od decyzji szefa o uwolnieniu się od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach