[b]W przepisach o ochronie konkurencji, uczciwym handlu lub związanych z dbaniem o konsumentów bardzo często pojawia się pojęcie rynku właściwego. Jak należy je rozumieć? Czy np. wszystkie działające w Polsce firmy, które zajmują się produkcją drzwi, działają na tym samym rynku właściwym?[/b] – pyta czytelnik.
Określanie rynku właściwego, chociaż jest to pojęcie formalnie zdefiniowane w przepisach, może rzeczywiście nastręczać trudności.
Warto od razu zaznaczyć, że np. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, prowadząc postępowania w zakresie nieuczciwej konkurencji (np. dotyczących koncentracji lub zawarcia porozumień, takich jak zmowa cenowa), zawsze dla każdego przypadku analizuje rynek właściwy. W dwóch, zdawałoby się podobnych, sprawach może się bowiem okazać, że raz mamy do czynienia z rynkiem właściwym, a drugi raz – nie.
[srodtytul]Definicja z ustawy[/srodtytul]
Zatem co na temat rynku właściwego mówią same przepisy?
Zgodnie z art. 4 pkt 9 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D6381F4FAE7865F126054234A6F36E80?id=185138]ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (DzU z 2007 r. nr 50, poz. 331 ze zm.)[/link] przez rynek właściwy rozumie się rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę i właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty, oraz są oferowane na obszarze, na którym ze względu na ich rodzaj i właściwości istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu panują zbliżone warunki konkurencji.
Warto pamiętać, że na potrzeby tych przepisów pojęcie towaru obejmuje rzeczy, energię, papiery wartościowe i inne prawa majątkowe, a także usługi i roboty budowlane. Innymi słowy pojęcie towaru jest niezwykle szerokie.
Analizując zacytowany przepis, należy przyjąć, że rynek właściwy odnosi się przedmiotowo do wszystkich wyrobów (usług) jednego rodzaju, które ze względu na swoje szczególne właściwości odróżniają się od innych produktów w taki sposób, że nie ma możliwości ich dowolnej zamiany.
Mówiąc inaczej, rynek właściwy produktowo obejmuje wszystkie towary, które służą zaspokajaniu tych samych potrzeb nabywców. Przy tym mają takie same lub zbliżone właściwości, podobne ceny, reprezentują podobny poziom jakości [b](zob. decyzja wydana w imieniu prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, RLU nr 17/2010). [/b]
[srodtytul]Drzwi drzwiom nierówne[/srodtytul]
Jednak rynek właściwy określa się nie tylko na podstawie samego produktu. Dokonuje się tego także pod względem geograficznym jako wskazanie obszaru, na którym warunki konkurencji, mające zastosowanie do określonych towarów, są jednakowe dla wszystkich konkurentów.
Trzeba więc uwzględnić np. sposób sprzedaży takiego produkt (funkcjonowanie sieci dystrybucyjnej), liczbę placówek, zasięg oferowanego produktu, koszty transportu itp. Dopiero uwzględnienie wszystkich tych czynników pozwala stwierdzić, czy firmy działają na rynku właściwym, czy nie.
Odnosząc się do pytania, należałoby odpowiedzieć, że nie. Przedsiębiorcy, których łączy jedynie to, że produkują drzwi, nie muszą automatycznie działać na rynku właściwym. Przede wszystkim część z nich może produkować drzwi wewnętrzne, inni zewnętrzne. Dla konsumenta nie będą to przecież produkty zamienne.
Nikt nie wstawi drzwi przeznaczonych do pokoju jako głównych drzwi wejściowych. Jeżeli nawet produkują wyłącznie drzwi zewnętrzne, mogą się one znacznie różnić jakością i ceną (np. drzwi drewniane bez żadnych zabezpieczeń i atestowane drzwi antywłamaniowe, wzmacniane metalowymi wkładkami).
Wreszcie jeden producent może wytwarzać drzwi seryjnie, inny wyłącznie na zamówienie, dostosowując je do specjalnych życzeń kupującego. Trudno byłoby twierdzić, że przedsiębiorcy ci działają na rynku właściwym.
