[b]Według grafiku pracownik pracuje: jednego dnia od 6 do 22, następnego tak samo, a kolejnego od 22 do 6. Pracując dwa dni z rzędu na zmianę dzienną ma więc jedynie osiem godzin odpoczynku dobowego. Czy taki grafik jest prawidłowy? [/b]– pyta czytelnik .

Niedopuszczalne jest stworzenie harmonogramu czasu pracy, zgodnie z którym pracownik wykonuje swoje obowiązki dwa dni z rzędu na zmianie dziennej trwającej od godziny 6 do 22. Praca w wymiarze 16 godzin rodzi bowiem konieczność zapewnienia co najmniej 16-godzinnego odpoczynku.

Nie ma natomiast prawnych przeciwwskazań, aby po takiej zmianie pracownik przyszedł następnego dnia na zmianę nocną trwającą od 22 do 6. Taki porządek pracy zagwarantuje bowiem pracownikowi po

16-godzinnej pracy 16-godzinny odpoczynek. Podobnie nie ma przeciwwskazań, aby zaplanować pracownikowi dwa dni z rzędu pracy na zmianie nocnej (czyli od 22 do 6).

[srodtytul]Tylko dwa przypadki [/srodtytul]

Zaplanowanie pracy w godzinach 6 – 22 możliwe jest tylko w dwóch równoważnych systemach czasu pracy dopuszczających pracę w wymiarze do 16 lub 24 godzin na dobę. I tak równoważny system czasu pracy dopuszczający pracę w wymiarze do 16 godzin na dobę jest możliwy do wprowadzenia przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy.

Okres rozliczeniowy obowiązujący w tym systemie nie może przekraczać jednego miesiąca (art. 136 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeku pracy[/link]).

Równoważny system czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy nawet do 24 godzin na dobę, można natomiast wprowadzić dla pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych.

Tu okres rozliczeniowy również nie powinien przekraczać jednego miesiąca, jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być przedłużony do trzech miesięcy, a przy pracach uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych – nawet do czterech miesięcy (art. 137 k.p.).

[srodtytul]Relaks w różnym wymiarze[/srodtytul]

W tych dwóch równoważnych systemach czasu pracy, po każdym okresie wykonywania pracy w przedłużonym ponad osiem godzin dobowym wymiarze czasu pracy, pracownikowi należy się odpoczynek odpowiadający co najmniej liczbie przepracowanych godzin (art. 136 § 2 i art. 137 zdanie drugie k.p.).

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Michał jest zatrudniony w równoważnym systemie czasu dopuszczającym przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin na dobę. Pracuje w godzinach 6 – 22.

Po takiej pracy musi mieć zapewniony co najmniej 16-godzinny odpoczynek, tyle godzin obejmuje jego praca. Nie jest zatem możliwe, aby pan Michał po takim dniu pracy przyszedł następnego dnia do pracy na te same godziny. W takim bowiem wypadku jego odpoczynek obejmowałby jedynie osiem godzin.[/ramka]

W pozostałych dniach pracy, kiedy pracownik nie ma przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy ponad osiem godzin, należy się „zwykły” 11-godzinny nieprzerwany odpoczynek dobowy (art. 132 § 1 k.p.).

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pan Wojtek jest zatrudniony w równoważnym systemie dopuszczającym przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin na dobę. Pracuje na dwóch zmianach: pierwsza zmiana od 6 do 22, druga zmiana od 22 do 6.

Po pierwszej zmianie pan Wojtek musi mieć zapewniony odpoczynek dobowy obejmujący nie mniej niż 16 godzin, bo tyle godzin obejmowała praca na tej zmianie. Po zakończeniu pracy na drugiej zmianie czas odpoczynku pracownika nie może obejmować mniej niż 11 godzin.[/ramka]

[ramka][b]Naruszenie dóbr osobistych[/b]

Jeżeli pracodawca nie zapewni pracownikowi dobowego lub tygodniowego odpoczynku od pracy, zatrudniony może żądać zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych – uznał [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 18 sierpnia 2010 r. (II PK 228/09)[/b]. [/ramka]