Zatrudnienie w Polsce obywatela innego państwa UE nie sprawia polskim pracodawcom wielu kłopotów, ponieważ nie wiąże się z koniecznością występowania o zezwolenie na pracę.

Ci cudzoziemcy, a także z krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą swobodnie przemieszczać się po terytorium państw członkowskich i podejmować w nich pracę. Gwarantuje to art. 39 traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

[srodtytul]Jednoetapowe postępowanie[/srodtytul]

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja cudzoziemców spoza obszaru UE. Oni muszą poddać się specjalnej procedurze, by legalnie podjąć pracę na terenie Polski. Reguluje ją [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6D7D4B9203320A0108832C315D4D79EA?id=269029]ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.)[/link].

Chodzi o uzyskanie zezwolenia na pracę. Formalności związane z jego uzyskaniem załatwia przyszły pracodawca, składając wniosek do wojewody właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Musi to zrobić, gdy cudzoziemiec:

- wykonuje pracę w firmie mającej siedzibę na terytorium Polski,

- pełni funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców,

- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na teren Polski na minimum 30 dni w roku,

- jest delegowany na terytorium Polski w celu wykonania tymczasowych usług (eksportowych),

- jest delegowany od pracodawcy zagranicznego na teren RP w celu wykonania innych usług przez okres co najmniej trzech miesięcy w ciągu kolejnych sześciu.

Jeszcze do roku 2009 wydawanie zezwoleń na pracę przebiegało dwuetapowo: pracodawca musiał najpierw wystąpić o wydanie przyrzeczenia zezwolenia na pracę, a dopiero później mógł się starać o właściwe pozwolenie na pracę.

Ta procedura odeszła na szczęście do lamusa i teraz pracodawca od razu składa wniosek o zezwolenie na pracę dla obcokrajowca, który ma zasilić jego załogę.

Wzór wniosku o wydanie pozwolenia określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=F7D76EEFD003A5A2E1C7FC2991F916D5?id=299008]rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84[/link], dalej rozporządzenie).

[srodtytul]Wniosek z wieloma załącznikami[/srodtytul]

Do wniosku składanego do właściwego urzędu wojewódzkiego pracodawca musi dołączyć wiele dokumentów, których rodzaj określa § 6 rozporządzenia. Ilość załączników zależy m.in. od tego, czy pracodawcą jest osoba fizyczna, czy prawna, i od tego czy obcokrajowcowi ma być powierzona funkcja w zarządzie osoby prawnej. Są to m.in.

- odpis z KRS bądź zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej,

- umowa spółki,

- zaświadczenie o wysokości osiągniętego dochodu lub straty poniesionej za ostatni rok,

- informacje o stanie zatrudnienia w firmie,

- kopia umowy, na podstawie której cudzoziemiec ma świadczyć pracę (może to być umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna),

- dowód uiszczenia odpowiedniej wpłaty (jest to 50 zł, jeśli praca ma być powierzona cudzoziemcowi na okres nieprzekraczający trzech miesięcy, a jeśli okres ten ma być dłuższy, opłata wynosi 100 zł).

Pracodawca musi mieć na uwadze, że wojewoda wyda pozwolenie, uwzględniając przede wszystkim

- wysokość oferowanej cudzoziemcowi płacy, która musi odpowiadać wynagrodzeniu pracowników wykonujących porównywalną pracę w Polsce; w tym celu organ posiłkuje się danymi GUS, oraz

- sytuację na lokalnym rynku pracy – wojewoda zasięga informacji u starosty powiatu, na terenie którego ma być wykonywana praca, o tym czy nie ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych zainteresowanego pracodawcy według rejestrów bezrobotnych; sprawdza również, czy pracodawca przeprowadził jakąkolwiek rekrutację wśród polskich kandydatów i czy jej wynik był negatywny.

[srodtytul]Ważność dokumentu limitowana[/srodtytul]

Na rozpatrzenie wypełnionego wniosku wraz z koniecznymi dokumentami wojewoda ma miesiąc, ale w sprawach szczególnie skomplikowanych okres ten może wydłużyć do dwóch miesięcy liczonych od dnia wszczęcia postępowania.

Gdy podejmie pozytywną decyzję, wyda zezwolenie dla konkretnej osoby i pracodawcy, na ściśle określone stanowisko, na czas oznaczony nie dłuższy jednak niż trzy lata (w przypadku osób mających pełnić funkcje w zarządzie firmy na maksymalnie pięć lat).

Gdy pracodawca zamierza przedłużyć z cudzoziemcem umowę, powinien na 30 dni przed upływem terminu ważności pozwolenia na pracę wystąpić o przedłużenie decyzji wojewody. Warunkiem jego uzyskania jest, aby obcokrajowiec zajmował to samo stanowisko co dotychczas.

Wojewoda może uchylić wydane przez siebie zezwolenie na pracę, m.in. w razie utraty przez cudzoziemca uprawnień do wykonywania pracy czy świadczenia jej w sposób nielegalny.

[srodtytul]Sąsiedzi mają lepiej[/srodtytul]

Pracodawca w wielu przypadkach może zatrudniać cudzoziemców bez zezwolenia na pracę. Nie musi go uzyskiwać m.in. dla osoby mającej status uchodźcy nadany w Polsce, zezwolenie na osiedlenie się u nas, status rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich w RP, wykonującej usługi artystyczne trwające do 30 dni w roku kalendarzowym, wygłaszającej wykłady i referaty naukowe, będącej nauczycielem języków obcych czy studentem itd.

Na tym nie koniec. Bez zezwolenia popracuje też osoba posiadająca obywatelstwo jednego z państw graniczących z Polską. Wynika to z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=72B569D414CF5C86D15A06842F5A2368?id=183260]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 156, poz. 1116 ze zm.)[/link].

Rosjanie, Ukraińcy, Białorusini i Mołdowianie mogą pracować w Polsce bez zezwolenia do sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (liczonych od dnia rozpoczęcia pracy). Wystarczy, że mają oświadczenie pracodawcy o zamiarze powierzenia pracy, które zostało bezpłatnie zarejestrowane w urzędzie pracy.

[ramka][b]Po negatywnej decyzji odwołanie[/b]

Zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemców w Polsce wojewoda wydaje w trybie decyzji administracyjnej. Postępowanie wszczyna na wniosek przyszłego pracodawcy.

Obcokrajowiec też jest stroną tego postępowania [b](orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 maja 2006 r., II SA/Wa 204/06).[/b]

Jeśli więc wojewoda wyda negatywną dla niego decyzję, sam może się od niej odwołać. [/ramka]