Kogo można i kogo łatwiej przyjąć do pracy? Czy są posady, które nie wymagają zezwolenia? Kiedy i na jakich zasadach obcokrajowcy w ogóle mogą wykonywać pracę w Polsce? Takie pytania często męczą pracodawców.

Odpowiedzi na nie należy przede wszystkim szukać w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.; dalej: ustawa).

Zgodnie z art. 87 tej regulacji cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium RP m.in., jeżeli posiada status uchodźcy nadany w Polsce albo udzielono mu ochrony uzupełniającej w Polsce. Pracować może także ten, kto jest obywatelem UE albo obywatelem państwa EOG nienależącego do Unii.

Tak samo jest, gdy jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o EOG, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej krajami członkowskimi.

Pracować może także ten, kto ma zgodę na osiedlenie się lub pobyt tolerowany w Polsce. Uprawniony do wykonywania pracy jest również ten, kto posiada zezwolenie na pracę oraz legalnie przebywa na terytorium Polski (np. na podstawie wizy).

 

 

W jakich przypadkach cudzoziemcowi potrzebne jest zezwolenie na pracę? Stanowi o tym m.in. art. 88 ustawy. Zgodnie z tym przepisem zezwolenie jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:

- wykonuje pracę na terytorium RP na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład bądź inna forma zorganizowanej działalności znajduje się w Polsce;

- w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Polski przez okres przekraczający łącznie sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;

- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Polski na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego, jego podmiotu zależnego albo podmiotu powiązanego długoterminową umową o współpracy z pracodawcą zagranicznym;

- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Polski i jest delegowany do Polski w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);

- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany do Polski na okres przekraczający trzy miesiące w ciągu kolejnych sześciu miesięcy w innym celu niż wskazane wyżej.

 

 

Czasem jednak zezwolenie nie jest wymagane. Kiedy tak będzie? Wyjaśnia to m.in. rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 30 sierpnia 2006 r. w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemców bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (DzU nr 156, poz. 1116 ze zm.).

Praca bez zezwolenia jest np. dopuszczalna w przypadku cudzoziemców prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych

, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań UE lub innych międzynarodowych programach pomocowych.

Tak samo może być w przypadku obcokrajowców, w stosunku do których umowy i porozumienia międzynarodowe, których RP jest stroną, dopuszczają wykonywanie pracy bez zezwolenia na pracę. Bez zezwolenia może też pracować nauczyciel języków obcych wykonujący pracę w ramach umów i porozumień międzynarodowych, których Polska jest stroną.

Bez zezwolenia wolno zatrudnić cudzoziemców będących obywatelami państw graniczących z Polską oraz państw, z którymi Polska współpracuje w zakresie migracji zarobkowych w ramach partnerstwa na rzecz mobilności ustanowionego między tymi państwami a UE.

Tak będzie, gdy obcokrajowcy wykonują pracę w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy na podstawie oświadczenia podmiotu o zamiarze powierzenia im wykonywania pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie. Tak wynika z § 2 pkt 27 rozporządzenia.

 

 

Firma chce zatrudnić obywatela Ukrainy na cztery miesiące. Będzie to jego pierwsza praca w Polsce. Nie musi występować o zezwolenie.

Pracownik nie będzie wykonywał pracy w okresie przekraczającym sześć miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Wystarczy, że pracodawca złoży oświadczenie o zamiarze powierzenia mu wykonywania pracy.

 

Zezwolenie nie będzie potrzebne również w odniesieniu do obywateli państw graniczących z RP oraz państw, z którymi Polska współpracuje w zakresie migracji zarobkowych, przebywających na terytorium RP na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, udzielonego w związku z wykonywaniem pracy.

Jeśli wykonują oni w okresie ważności tego zezwolenia pracę inną w stosunku do pracy będącej przyczyną udzielenia im zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, na podstawie oświadczenia podmiotu o zamiarze powierzenia im wykonywania pracy innej niż będąca przyczyną udzielenia zezwolenia na zamieszkanie, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę składającego oświadczenie. Mówi o tym §2 pkt 27a rozporządzenia. Uwaga! §2 pkt 27 i 27a stosuje się do końca tego roku.

 

 

Zezwolenie na pracę jest wydawane na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. On też jest stroną postępowania o wydanie zezwolenia. Wniosek rozpatruje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.

Jeśli wydaje zezwolenie, to jest ono terminowe. Tak wynika z art. 88 e ustawy. Zezwolenie na pracę jest bowiem co do zasady wydawane na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata, i może być przedłużane.

Wydawane jest dla określonego cudzoziemca. Dokument ten określa podmiot powierzający wykonywanie pracy przez cudzoziemca i stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez cudzoziemca oraz okres ważności zezwolenia.

Zezwolenie jest wydawane w trzech egzemplarzach, z których dwa otrzymuje pracodawca, a jeden obcokrajowiec.

Typy zezwoleń oraz tryb postępowania w ich sprawie określa rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 16, poz. 84).

Uwaga!

Wojewoda wyda zezwolenie na pracę, jeśli wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem, nie będzie niższa od pensji pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

 

 

Pracodawca składa wniosek o wydanie zezwolenia na pracę po dokonaniu jednorazowej wpłaty.

Jej wysokość wynika z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 17 października 2007 r. w sprawie wysokości wpłaty dokonywanej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca (DzU nr 195, poz. 1409).

Opłata nie może być większa niż minimalne wynagrodzenie za pracę za każdego cudzoziemca. Aktualnie wpłata ta wynosi 50 zł, gdy firma zamierza powierzyć wykonywanie pracy na okres nieprzekraczający trzech miesięcy.

Więcej, bo 100 zł, trzeba zapłacić, jeśli pracodawca planuje zatrudnić obcokrajowca na dłużej niż trzy miesiące. A 200 zł należy wydać w razie delegowania do Polski cudzoziemca w celu realizacji usługi eksportowej.