[b]– Czy pracownik, który ma zostać zatrudniony jako przedstawiciel handlowy, wykonujący swoje zadania jeżdżąc samochodem, musi – oprócz wstępnych badań lekarskich – przejść też badania psychologiczne? – [/b] pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Zakres badań lekarskich, jakim muszą poddawać się przedstawiciele handlowi, którzy w związku z obowiązkami służbowymi prowadzą samochód, zależy od podstawy, na jakiej są zatrudnieni (umowa o pracę lub inna). Istotny jest też rodzaj pojazdu, którym kierują.

Jeśli są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p., to zgodnie z art. 229 ust. 1 pkt 1 k.p. muszą przejść wstępne badania lekarskie, oceniające brak przeciwwskazań do pracy jako przedstawiciele handlowi. Ich zasady szczegółowo określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=41E920EAE70C93E5FE89920DD8F29874?id=74016]rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332)[/link].

Należy rozważyć, kiedy tacy pracownicy oraz osoby zatrudnione na innej podstawie będą zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A4304BBA122DDB1EE3F2BEF7E10B1215?id=232414]ustawą z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (DzU z 2007 r. nr 125, poz. 874 ze zm.)[/link] musieli przejść dodatkowo badania lekarskie i psychologiczne przeprowadzane po to, aby stwierdzić, czy mają, czy nie mają przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy jako kierowca.

[srodtytul]Stanowisko resortu[/srodtytul]

Ponieważ zagadnienie to budziło liczne wątpliwości,[b] w piśmie z 30 lipca 2008 r. Departament Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury (MR/ 845054/ 2008)[/b] przedstawił swoje stanowisko w tej sprawie. Potwierdził, że także pracownicy, którzy nie są formalnie zatrudnieni na stanowisku kierowcy, mogą podlegać temu obowiązkowi. Wynika to z art. 4 lit. c rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006 r. Zgodnie z nim kierowcą jest osoba, która prowadzi pojazd nawet przez krótki okres lub która jest przewożona w pojeździe w celu podjęcia w ramach swoich obowiązków jego prowadzenia w razie potrzeby. Jednak tacy pracownicy powinni mieć uprawnienia do prowadzenia danej kategorii pojazdu.

Jednocześnie departament stwierdził, że „na podstawie ustawy o transporcie drogowym badaniom lekarskim przeprowadzanym w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy nie podlegają tylko kierowcy, którzy wykonują przewóz drogowy rzeczy pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t oraz wykonujący niezarobkowy przewóz drogowy rzeczy, osób pojazdami konstrukcyjnie przeznaczonymi do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą”.

[srodtytul]Dużo wyłączeń[/srodtytul]

To stwierdzenie nie jest jednak kompletne. Z rozdziału 7a ustawy, dotyczącego kwalifikacji kierowców wykonujących przewóz drogowy, wynika jeszcze szersze ograniczenie konieczności przeprowadzania wstępnych i okresowych badań lekarskich i psychologicznych w celu stwierdzenia istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy jako kierowca. Obejmuje to także szoferów wykonujących przewóz osób pojazdami konstrukcyjnie przeznaczonymi do przewozu nie więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą także w zakresie transportu drogowego.

Zgodnie z art. 39a ustawy o transporcie drogowym przedsiębiorca lub inny podmiot wykonujący przewóz drogowy może zatrudnić kierowcę, jeżeli osoba ta:

- ukończyła 21 lat,

- ma odpowiednie uprawnienie do kierowania pojazdem samochodowym, określone w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A04BF06830DDDF3F6CE4EE221BA65791?id=178080]ustawie z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (DzU nr 98, poz. 602 ze zm.)[/link],

- nie ma przeciwwskazań zdrowotnych i psychologicznych do pracy na stanowisku kierowcy,

- uzyskała kwalifikację wstępną,

- ukończyła szkolenie okresowe.

Ale wymagań co do wieku i odbycia kwalifikacji wstępnej oraz szkoleń okresowych nie stosuje się m.in. do szoferów pojazdów, do których kierowania wymagane jest prawo jazdy kategorii A1, A, B1, B lub B+E. Natomiast z art. 39j i 39k ustawy o transporcie drogowym wynika, że specjalistyczne wstępne i okresowe badania lekarskie i psychologiczne przeprowadza się tylko dla tych, którzy w związku z podejmowanym zatrudnieniem jako kierowcy przechodzą kwalifikację wstępną i szkolenia okresowe. W rezultacie prowadzący pojazdy, do których kierowania wymagane jest jedynie prawo jazdy kat. A1, A, B1, B lub B+E, w ogóle nie muszą mieć badań lekarskich dla kierowców na zasadach określonych w tej ustawie.

[srodtytul]Decyduje prawo jazdy[/srodtytul]

To rodzaj prawa jazdy wymaganego do prowadzenia pojazdu jest zasadniczym kryterium wskazującym, czy pracownik powinien być poddany badaniom lekarskim i psychologicznym dla kierowców z ustawy o transporcie drogowym w związku z zatrudnieniem. Krąg pracowników wyłączonych spod tego obowiązku na podstawie tego kryterium jest szerszy niż zakres wynikający z art. 3 ustawy o transporcie drogowym. Określa on rodzaje przewozów, do których ustawy się nie stosuje. Krąg ten zatem dotyczy wszystkich kierujących samochodami o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, niebędących autobusami (czyli nieprzeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu więcej niż dziewięciu osób łącznie z kierowcą) oraz takimi samochodami z przyczepą (a więc tymi pojazdami, do których kierowania zgodnie z prawem o ruchu drogowym wymagane jest jedynie prawo jazdy kat. B lub B+E), bez względu na przedmiot i rodzaj przewozu wykonywanego za pomocą tych pojazdów.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Kilkuosobowa delegacja firmowa jedzie na targi siedmioosobowym vanem. Prowadzący go na zmianę przedstawiciele handlowi nie muszą przechodzić dodatkowych badań lekarskich i psychologicznych w związku z zatrudnieniem w charakterze kierowcy (oczywiście poza tymi, które muszą mieć, ubiegając się o prawo jazdy), bez względu na to, czy ich przejazd odbywa się w zakresie przewozu na potrzeby własne (przewozu niezarobkowego), czy transportu drogowego w rozumieniu ustawy o transporcie drogowym. Do kierowania tym pojazdem uprawnia ich bowiem prawo jazdy kat. B.[/ramka]

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Przedstawiciel handlowy z prawem jazdy kat. C wiezie na targi próbki towaru, prowadząc (na zmianę z zawodowym szoferem) samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 t. Tu, na podstawie art. 39l ustawy o transporcie drogowym, firma handlowa musi skierować przedstawiciela na badania lekarskie i psychologiczne oraz pokryć ich koszty bez względu na to, czy jest on zatrudniony na umowę o pracę, czy na umowę cywilnoprawną.[/ramka]

[i]Agnieszka Fedor jest adwokatem i doradcą

Grzegorz Nowaczek jest prawnikiem w zespole prawa pracy, WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr[/i]