Zastaw to pożyteczne narzędzie w działalności gospodarczej i informacje na jego temat przydadzą się niejednemu przedsiębiorcy. Nie tylko dlatego, że można nimi wzmacniać swoją pozycję jako wierzyciela. Trzeba też wiedzieć, co i jak można zrobić, gdy to nasz majątek został takim zabezpieczeniem obciążony.
Przepisy o zastawach są wewnętrznie zróżnicowane. Istnieje bowiem kilka rodzajów zastawu.
Po pierwsze taki, który można nazwać zastawem zwykłym. Kodeks cywilny określa go po prostu mianem zastawu i tej terminologii będziemy się dalej trzymać.
Po drugie, zastaw rejestrowy. Jego ustanowienie jest nieco bardziej sformalizowane, ale i pożytki z niego są większe.
Po trzecie wreszcie, każdy przedsiębiorca musi się liczyć z ustanowieniem na jego majątku zastawu skarbowego.
Są i inne, jak choćby zastaw pocztowy, ale nie będziemy się tu nimi zajmować z uwagi na ich niszowy charakter. Przepisy o tej formie zabezpieczania wierzytelności posługują się specyficzną terminologią. Ograniczymy się do kilku podstawowych, które przydadzą nam się dalej.
Przede wszystkim chodzi o charakterystyczne nazewnictwo stron. Ten, kto daje swą rzecz w zastaw, nazywany jest w przepisach zastawcą, ten zaś, który ją w tym charakterze przyjmuje – zastawnikiem. Natomiast rzecz albo prawo obciążane zastawem noszą miano przedmiotu zastawu.
[ramka][b]Co wynika z orzecznictwa[/b]
Wyrok [b]Sądu Najwyższego z 1 października 2003 r. (II CK 53/02)[/b]
1. Niezamieszczenie w dowodzie rejestracyjnym pojazdu mechanicznego adnotacji o ustanowieniu na tym pojeździe zastawu rejestrowego nie ma znaczenia dla oceny skuteczności tego zastawu.
2. Zbycie rzeczy obciążonej zastawem rejestrowym powoduje wygaśnięcie tego zastawu tylko wtedy, gdy rzecz ta zalicza się do rzeczy, których zbywanie stanowi przedmiot działalności gospodarczej zastawcy.
Postanowienie[b] Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2002 r. (III CKN 806/99)[/b]Przepis art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów umożliwia stronom umowy zastawniczej jedynie wyłączenie ustawowego skutku w postaci wygaśnięcia zastawu w razie wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej tym zastawem. Strony umowy nie mogą natomiast postanowić, że ustanowiony zastaw zabezpieczający wierzytelność o oznaczonej wysokości nie wygaśnie i będzie zabezpieczał wierzytelność o nieoznaczonej wysokości, ze wskazaniem innej najwyższej sumy zabezpieczenia.
[b]Wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2006 r. (IV CSK 62/06)[/b]
Przejęcie na własność przedmiotów zastawu przez zastawnika następuje w drodze jednostronnego oświadczenia woli złożonego przez uprawnionego i z dniem złożenia takiego oświadczenia. Naruszenie obowiązku uprzedniego zawiadomienia na piśmie zastawcy o zamiarze podjęcia czynności zmierzających do zaspokojenia zastawnika z przedmiotu zastawu nie może wyłączyć skutku w postaci przejścia własności.
[b]Wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2003 r. (II CK 315/02)[/b]
(...) należyta staranność nabywającego samochód na tzw. giełdzie samochodowej wymaga sprawdzenia w Centralnej Informacji o Zastawach Rejestrowych, czy jest on obciążony zastawem rejestrowym.
[b]Wyrok Sądu Najwyższego z 27 marca 2003 r. (V CKN 41/01)[/b]
Wydanie przez Centralną Informację o Zastawach Rejestrowych zaświadczenia zawierającego informacje zgodne z bazą danych centrali rejestru, ale niezgodne ze stanem rzeczywistym, może być podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c[/ramka]
