Jakie? Za łamanie tych, które są związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, szef może np. zapłacić grzywnę w wysokości od 1 tys. do 30 tys. zł.

Podstawą ukarania będzie art. 283 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=76037]kodeksu pracy[/link] (k.p.). A do tego, że lepiej tego uniknąć, chyba nikogo nie trzeba przekonywać. Dlatego, aby się uchronić przed kłopotami i działać zgodnie z literą prawa, każdy pracodawca powinien wiedzieć kogo, o czym i w jakim terminie zawiadamiać. Dziś o tym przypominam.

[srodtytul]PIP i sanepid[/srodtytul]

Każdy pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Takie same informacje musi przekazać do właściwego państwowego inspektora sanitarnego. Ma na to 30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności. Tak nakazuje bowiem art. 209 § 1 k.p.

Jak to zrobić? Może wystarczy zadzwonić? Nie. Kodeks pracy przewidział konieczność złożenia informacji na piśmie. Inspekcje nie pobierają opłat od dokonywanych zgłoszeń.

Uwaga! Przez rozpoczęcie działalności na potrzeby informacyjne należy rozumieć moment zatrudnienia pierwszego pracownika, a nie chwilę zarejestrowania działalności gospodarczej.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Mateusz założył własną firmę. Jak na razie prowadzi ją jednoosobowo we własnym mieszkaniu. Dopóki nie zatrudni pracownika, nie ma statusu pracodawcy. Tym samym do tego momentu nie musi informować inspektorów o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.[/ramka]

Obowiązek informacyjny ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności (np. zakresu produkcji), zwłaszcza zmiany technologii lub profilu produkcji, jeżeli może ona powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. Mówi o tym art. 209 § 2 k.p.

Taki nakaz uprzedniego poinformowania organów nadzoru ma na celu, w przypadku wątpliwości PIP czy sanepidu, umożliwienie dokonania szybkiej kontroli. Ma to szczególne znaczenie w przypadku tych pracodawców, którzy nie prowadzili budowy ani nie przebudowywali obiektu, w którym ma być wykonywana praca. A to dlatego, że zgodnie z art. 213 k.p. w takich przypadkach projekty muszą i tak uwzględniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy pozytywnie zaopiniowane przez uprawnionych rzeczoznawców.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Gdy pracodawca uchyla się od wykona obowiązków informacyjnych przewidzianych w art. 209 § 1 i § 2 k.p., popełnia wykroczenie podlegające karze grzywny z art. 283 § 2 pkt 1 k.p. Wykroczeniem jest nie tylko niewykonanie tego obowiązku w ogóle, ale także udzielenie niepełnych lub fałszywych informacji.[/ramka]

[srodtytul]Podaj NIP i dodatkowe informacje[/srodtytul]

Zawiadomienie powinno zawierać następujące dane: nazwę przedsiębiorcy, jego numer NIP, REGON, PKD oraz informację o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, a także przewidywanej liczbie pracowników. Wzory zawiadomień można znaleźć na stronach internetowych instytucji, które mają zostać poinformowane.

Niekiedy na pracodawcę mogą zostać nałożone dodatkowe obowiązki. Pracodawca prowadzący działalność powodującą szczególne zagrożenia dla zdrowia lub życia pracowników może być zobowiązany przez właściwego inspektora pracy lub państwowego inspektora sanitarnego do okresowej aktualizacji informacji o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Brak informacji w tym przypadku nie jest sankcjonowany. A samą decyzję inspektorów można zakwestionować.

[ramka][b]Przykład[/b]

Inspektor pracy zobowiązał spółkę będącą pracodawcą do okresowej aktualizacji informacji o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Jednak firma nie zgadza się z tym, uważając, że prowadzona przez nią działalność nie powoduje szczególnego zagrożenia dla zdrowia. Zobowiązanie pracodawcy do aktualizacji informacji powinno nastąpić w drodze decyzji administracyjnej ([b]wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 sierpnia 1984 r., SA /Wr 430/84[/b]). Od decyzji pracodawcy przysługuje odwołanie. Zastosowanie znajdą tu przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Dlatego spółka może się odwołać od decyzji inspektora za jego pośrednictwem do okręgowego inspektora pracy.

Ten zaś może utrzymać w mocy nakaz udzielania dodatkowych informacji. Może także uchylić decyzję w całości lub części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy albo umorzyć postępowanie I instancji.

Okręgowy inspektor może też uchylić decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez I instancję albo umorzyć postępowanie odwoławcze. Na tym nie koniec.

Ostateczną decyzję okręgowego inspektora pracy pracodawca będzie mógł zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ma na to 30 dni od doręczenia lub ogłoszenia decyzji.[/ramka]

[srodtytul]Trzeba zapukać do ZUS...[/srodtytul]

Z zatrudnieniem osób w firmie wiąże się także konieczność zgłoszenia rejestracyjnego do ubezpieczeń społecznych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych musi bowiem wiedzieć, na jakiej podstawie pracodawca zatrudnia określone osoby, do jakich ubezpieczeń je zgłasza, jakie składki i w jakiej wysokości będzie za nie opłacał.

Takie informacje muszą być sporządzone na urzędowych formularzach. Przy ich wypełnianiu płatnik musi wykazać szczególną staranność. A to dlatego, że właśnie od ich prawidłowego wypełnienia zależy, czy zgłoszenie będzie skuteczne. Przełoży się także i na to, czy składki trafią na prowadzone przez ZUS konta dla ubezpieczonych. Zatem jest to bez wątpienia ważne.

Tym bardziej że pracodawcy jako płatnikowi składek albo osobie zobowiązanej do działania w jego imieniu za brak zgłoszenia wymaganych danych lub zgłoszenie nieprawdziwych danych mających wpływ na wymiar składek grozi grzywna. Ile można zapłacić? Całkiem sporo, bo 5 tys. zł.

Zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń dokonuje się na formularzu ZUS ZUA.

Obowiązuje wzór formularza określony w załączniku nr 1 do [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=275684]rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 24 czerwca 2008 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz innych dokumentów (DzU nr 112, poz. 717)[/link].

Płatnik na jego dostarczenie do ZUS ma siedem dni od nawiązania stosunku pracy.

Na tym samym druku dokonuje się zmiany lub korekty danych dotyczących osoby ubezpieczonej (z wyjątkiem zmiany danych identyfikacyjnych, którą należy zgłosić na formularzu ZUS ZUA) oraz korekty kodu tytułu ubezpieczenia, schematu podlegania i daty objęcia ubezpieczeniem, które dokonywane są przez wyrejestrowanie na formularzu ZUS ZWUA i ponowne zarejestrowanie z aktualnymi/prawidłowymi danymi) zgłoszonymi na formularzu ZUS ZUA.

Jak prawidłowo wypełnić formularz ZUS ZUA, pisałam w artykule [link=http://www.rp.pl/artykul/271150.html]„Masz tydzień na zgłoszenie pracownika do ZUS”[/link].

[srodtytul]W razie wypadku...[/srodtytul]

Pewne obowiązki może mieć pracodawca w razie wypadku przy pracy. Przede wszystkim jego zadaniem jest podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie. Musi też zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. Tak wynika z art. 234 § 1 k.p. Ale na tym sprawa może się nie skończyć.

Pracodawca jest bowiem obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

[srodtytul]... i choroby zawodowej[/srodtytul]

Pracodawca musi też niezwłocznie zgłosić właściwemu organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek rozpoznanej choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę. Taki obowiązek ma także lekarz, który rozpoznał lub podejrzewa przypadek choroby zawodowej.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca. Tak wynika z art. 234 § 4 k.p.[/ramka]

Jeśli choroba zawodowa zostanie rozpoznana, to szef musi:

- ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej Inspekcji Sanitarnej,

- przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,

- zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

Ponadto musi on prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.

[srodtytul]Związki zawodowe [/srodtytul]

Jeśli w firmie działają związki zawodowe, to także względem nich pracodawca będzie miał pewne powinności.

Będzie to np. konieczność konsultowania z nimi zamiaru wypowiedzenia pracownikowi umowy na czas określony. Mówi o tym art. 38 § 1 k.p. Szef musi podać przyczynę wypowiedzenia. Jeśli organizacja uzna, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może zgłosić umotywowane zastrzeżenia. Ma na to pięć dni. Jednak stanowisko związkowców nie jest dla pracodawcy wiążące.

Także w przypadku, gdy szef planuje rozwiązać z pracownikiem angaż bez wypowiedzenia, czyli w trybie przewidzianym w art. 52 k.p., musi w tym zakresie wysłuchać opinii zakładowej organizacji związkowej. Ta ma maksymalnie trzy dni na zgłoszenie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy. I w przeciwieństwie do konsultacji przewidzianej w art. 38 k.p. stanowisko związkowców nie musi być wyrażone na piśmie.

Również ustalając treść regulaminu pracy, pracodawca konsultuje się z zakładową organizacją związkową. Tak mu bowiem nakazuje art. 1042 § 1 k.p. Co jeśli nie pominie ten obowiązek? Regulamin pracy nie będzie miał mocy wiążącej. Potwierdził to [b]Sąd Najwyższy w wyroku z 21 marca 2001 r. (I PKN 320/00)[/b].

[ramka][b]Pod okiem sanepidu[/b]

Po zgłoszeniu firmy sanepid rozpoczyna sprawowanie nad nią nadzoru.

Zgodnie z [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=182304]ustawą z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 122, poz. 851 ze zm.)[/link] państwowy inspektor sanitarny jest uprawniony do kontroli zgodności budowanych obiektów z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi. Stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości są wpisywane do dziennika budowy, z wyznaczeniem terminu ich usunięcia.

Inspektor w związku z wykonywaną kontrolą ma m.in. prawo wstępu o każdej porze dnia i nocy na terenie miast i wsi do zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w ich skład.

W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych inspektor sanitarny nakazuje w dr

odze decyzji usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Jeżeli natomiast naruszenie tych wymagań spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, państwowy inspektor sanitarny nakazuje unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (stanowiska pracy, maszyny lub innego urządzenia). Taka decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu.

Państwowemu inspektorowi sanitarnemu przysługuje też prawo zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy lub innego obiektu budowlanego, wprowadzeniu nowych technologii lub zmian w technologii, dopuszczeniu do obrotu materiałów stosowanych w budownictwie lub innych wyrobów mogących mieć wpływ na zdrowie ludzi – jeżeli w toku wykonywanych czynności stwierdzi, że z powodu nieuwzględnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych określonych w obowiązujących przepisach mogłoby nastąpić zagrożenie życia lub zdrowia ludzi.

Doraźne zalecenia, uwagi i wnioski wynikające z przeprowadzonej kontroli zakładu pracy państwowy inspektor sanitarny wpisuje do książki sanitarnej, którą jest obowiązany posiadać zakład pracy.[/ramka]

[ramka][b]Rodzaje wypadków przy pracy[/b]

- [b]Śmiertelny[/b] to taki, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym sześciu miesięcy od dnia wypadku;

- [b]Ciężki[/b], czyli taki, na skutek którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej, inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie, trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała;

- [b]Zbiorowy[/b] – ma miejsce wówczas, gdy w wyniku tego samego zdarzenia poszkodowane zostały co najmniej dwie osoby. [/ramka]

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki

[mail=s.gortynska@rp.pl]s.gortynska@rp.pl[/mail]