Pracodawca ma prawo zatrudniać obcokrajowca na zasadach określonych w rozdziale 16 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=269029]ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm., dalej: ustawa)[/link]. Niezastosowanie się do wymogów stawianych przez przepisy ustawy nie powoduje nieważności umowy o pracę. Jest ona prawnie skuteczna. A to dlatego, że jej regulacje mają charakter administracyjny.
Nielegalne zatrudnienie cudzoziemca będzie skutkować jego wydaleniem także na koszt pracodawcy na podstawie art. 96 ust. 4 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=184298]ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn. DzU 2006 nr 234, poz. 1694 ze zm.)[/link].
[srodtytul]Kontrole w przedsiębiorstwie[/srodtytul]
Ustawodawca wyposażył różne instytucje w uprawnienia do kontrolowania przestrzegania zasad zatrudniania cudzoziemców. Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 4[link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=185688] ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (DzU nr 89, poz. 589)[/link] do jej zadań należy także kontrola przestrzegania legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania działalności oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców. W przypadku ustalenia naruszenia przez pracodawcę zasad zatrudniania cudzoziemców właściwy inspektor pracy ma obowiązek zawiadomić policję lub Straż Graniczną.
Ponadto szerokie uprawnienia do dokonywania kontroli legalności zatrudniania cudzoziemców posiada Służba Celna. Przeprowadzający kontrolę funkcjonariusze mogą:
- swobodnie poruszać się po kontrolowanej jednostce; badać dokumenty objęte zakresem kontroli,
- sporządzać niezbędne kopie; przesłuchiwać świadków; sprawdzać tożsamość osób zatrudnionych i wykonujących inne prace zarobkowe, a także innych osób w celu ustalenia charakteru ich pobytu na terenie kontrolowanej jednostki w czasie przeprowadzania kontroli,
- dokumentować czynności kontrolne z wykorzystaniem środków audiowizualnych,
- korzystać z pomocy biegłych i specjalistów; dokonywać oględzin miejsc wykonywania pracy.
Pracodawca ma obowiązek udzielać wszelkiej pomocy przy prowadzeniu kontroli, która kończy się sporządzeniem protokołu pokontrolnego. Przy prowadzeniu kontroli funkcjonariusze Służby Celnej mają możliwość współpracy z wieloma instytucjami, takimi jak związki zawodowe, organizacje pracodawców, PIP, policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Straż Graniczna oraz urzędy kontroli skarbowej.
[srodtytul]Jakie konsekwencje[/srodtytul]
Ustawa przewiduje również sankcje za niestosowanie się do regulacji w niej zawartych. Zgodnie bowiem z jej z art. 120 ust. 1 pracodawca, który powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu zezwolenia na pracę lub na innym stanowisku, lub na innych warunkach niż określone w zezwoleniu na pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 tys. zł. Opisany czyn stanowi wykroczenie i dlatego też orzekanie w ich przedmiocie, na podstawie art. 125 ustawy, następuje w trybie ustawy – kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
Nielegalne zatrudnienie cudzoziemców oczywiście może również pociągać za sobą inne konsekwencje niż tylko opisane w ustawie. Z racji nieuiszczania składek na ubezpieczenie społeczne i nieodprowadzania zaliczek na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych pracodawca będzie obowiązany uiścić wszelkie zaległości wraz z ustawowymi odsetkami.
Ponadto należy również pamiętać o odpowiedzialności przewidzianej w przepisach kodeksu karnego. Zgodnie z art. 219 k.k. pracodawca, który narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając, nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch.
Obowiązek taki nie jest ograniczony tylko i wyłącznie do pracowników będących obywatelami polskimi, ale również odnosi się do pracowników cudzoziemców, nawet jeżeli zostali zatrudnieni bez pozwolenia na pracę, gdyż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie wprowadza w tej mierze żadnego rozróżnienia.
Przypominamy, że o tym, jak zatrudnić cudzoziemca spoza Unii Europejskiej, pisaliśmy w artykule "[link=http://www.rp.pl/artykul/241568.html]Jak zatrudnić cudzoziemca spoza Unii Europejskiej[/link]"
[i]Autor jest asesorem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia [/i]
