Na koszty egzekucji składają się oprócz kosztów postępowania egzekucyjnego, którymi są przede wszystkim opłaty egzekucyjne oraz wydatki ponoszone przez komornika w toku egzekucji, także koszty sądowe. Wierzyciel podejmujący kroki w celu ściągnięcia tego, co mu się należy od dłużnika, musi liczyć się z koniecznością uiszczenia tych drugich. Jednakże zgodnie z art. 770 kodeksu postępowania cywilnego także je powinien ostatecznie ponieść dłużnik. Ciąży bowiem na nim powinność zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia egzekucji. Są nimi:

- koszty sądowe poniesione przez wierzyciela (opłaty, wydatki, opłata kancelaryjna od kopii, wyciągów, zaświadczeń itp.),

- wydatki komornika (np. koszty ogłoszeń w pismach, koszty korespondencji, należności biegłych, koszty uzyskania informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji),

- opłaty egzekucyjne pobrane przez komornika,

- koszty przejazdów wierzyciela lub jego pełnomocnika do komornika na jego wezwanie lub na miejsce czynności oraz utracony przez nich zarobek, jeśli pełnomocnikiem wierzyciela nie jest adwokat czy radca prawny; wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata, jeżeli faktycznie reprezentował on wierzyciela w postępowaniu zmierzającym do przymusowego ściągnięcia należności.

Reprezentacja wierzyciela przez adwokata lub radcę prawnego oznacza, że do niezbędnych kosztów postępowania egzekucyjnego wlicza się jego wynagrodzenie.

Koszty niezbędne do celowego prowadzenia egzekucji ściąga komornik wraz z egzekwowaną należnością. Dla dłużnika oznacza to, że oprócz należności głównej, odsetek od niej (narastają one aż do dnia zapłaty długu) musi zapłacić także koszty przymusowego ściągnięcia swego długu. Wierzycielowi nie należy się od dłużnika zwrot, jeśli wszczął egzekucję, mimo że dłużnik spłacał należności (np. alimentacyjne).

[srodtytul]Tytuł wykonawczy z klauzulą wykonalności[/srodtytul]

Koszty sądowe w postępowaniu egzekucyjnym, inaczej niż opłaty egzekucyjne, nie są wysokie. Dotyczą m.in. skargi na czynności komornika (100 zł), wniosku o ukaranie go grzywną. Jeśli wierzyciel korzystał wcześniej ze zwolnienia z kosztów sądowych (z prawa ubogich), zwolnienie to rozciąga się także na postępowanie egzekucyjne.

Warunkiem wszczęcia egzekucji jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Bez tego komornik nie podejmie żadnych kroków. Tytułem egzekucyjnym jest przede wszystkim prawomocny wyrok sądu, wyrok sądu polubownego albo ugoda zawarta przed sądem, akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji. Klauzulę wykonalności nadaje sąd na wniosek wierzyciela. Jest to dodatkowe poświadczenie, że wyrok, ugoda, akt notarialny uprawniają do egzekucji.

[srodtytul]Opłata stosunkowa lub kwotowa[/srodtytul]

W sprawach o egzekucję należności (świadczeń) pieniężnych komornik pobiera opłatę stosunkową. Natomiast za wszczęcie egzekucji świadczeń niepieniężnych i za dokonanie zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych komornikowi należy się opłata stała (kwotowa), stanowiąca określony procent przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 50 – 58 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji ).

Tak więc np. opłata w wysokości 40 proc. tego wynagrodzenia należy się komornikowi za odebranie nieruchomości, usunięcie z niej kogoś, za eksmisję w lokalu (odrębnie od każdej izby), za odebranie rzeczy. Dodatkowo należy mu się 25 proc. tego wynagrodzenia, gdy dłużnik się opierał.

Tu skoncentrujemy się na opłacie egzekucyjnej stosunkowej pobieranej przez komornika za przeprowadzenie egzekucji należności pieniężnych. W praktyce chodzi przede wszystkim o należności zasądzone wyrokiem sądowym.

Komornik, co istotne, pobiera opłatę stosunkową nie od egzekwowanej kwoty, należnej wierzycielowi stosownie np. do wyroku sądowego, ale od kwot faktycznie ściągniętych.

Wynosi ona 15 proc. wartości ściągniętej przez komornika należności, przy czym nie może być niższa niż 1/10 i wyższa niż 30-krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, które na 2008 r. wynosi 2275,37 zł. Inaczej jednak rzecz się ma, jeśli komornik ściąga należność z rachunku bankowego dłużnika lub jego wynagrodzenia za pracę. Wtedy opłata stosunkowa wynosi znacznie mniej, bo 8 proc. egzekwowanego świadczenia, jednak nie mniej niż 1/10 i nie więcej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

[srodtytul]Także od odsetek[/srodtytul]

Na wartość, od której komornik wylicza opłatę egzekucyjną, składają się oprócz należności głównej odsetki, koszty i inne należności podlegające egzekucji wraz z należnością główną. Nie obejmuje ona kosztów postępowania egzekucyjnego i pieniędzy wydanych przez wierzyciela na pomoc adwokata albo radcy prawnego. Podstawą określenia opłaty stosunkowej jest wartość „egzekwowanego” świadczenia w dniu złożenia lub rozszerzenia wniosku. Oczywiste jest, że należność „wyegzekwowana” z reguły jest wyższa od „egzekwowanej” ze względu na przyrost odsetek.

[srodtytul]Świadczenia powtarzalne[/srodtytul]

Inaczej jest wyliczana opłata przy egzekucji świadczeń powtarzających się, a tymi są najczęściej alimenty, za czas dłuższy niż rok. Jeżeli egzekucja takich świadczeń trwa dłużej niż rok, podstawą do ustalenia opłaty stosunkowej, obciążającej dłużnika, będzie wysokość należności od niego wyegzekwowanych (trzeba wziąć pod uwagę sumę świadczeń za rok oraz sumę świadczeń zaległych).

Wydając postanowienie o wysokości kosztów postępowania, komornik powinien wskazać podstawę ich obliczenia wraz z przytoczeniem odpowiednich przepisów (§ 32 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 9 marca 1968 r. w sprawie czynności komorników – DzU nr 10, poz. 32 z późniejszymi zmianami). Postanowienie komornika w sprawie kosztów dłużnik może kwestionować, wnosząc do sądu skargę na czynności komornika. Sąd rozstrzyga taką skargę, wydając postanowienie, które również można zakwestionować w drodze zażalenia do sądu II instancji.

[srodtytul]Umorzenie egzekucji[/srodtytul]

Opisane zasady zmieniają się, jeśli dojdzie do umorzenia egzekucji i gdy wszczęcie jej było niecelowe, bezzasadne, bo np. wierzyciel zdążył przed jej wszczęciem zapłacić należność. W razie umorzenia egzekucji na wniosek wierzyciela, także z urzędu wskutek niepodjęcia przez niego czynności warunkujących jej kontynuowanie (art. 830 k.p.c.) komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5 proc. należności pozostałej do wyegzekwowania, jednak nie mniej niż 1/10 i nie więcej niż dziesięciokrotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Jeśli jednak ,wierzyciel wycofa swój wniosek zanim do dłużnika dotrze zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, komornik ściągnie od niego opłatę stosunkową w wysokości 1/10 tego wynagrodzenia.

Ani wierzyciela, ani dłużnika nie obciążają natomiast opłaty od nieściągniętej należności w razie umorzenia egzekucji z przyczyn innych niż wskazane, np. wskutek pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności lub gdy jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów egzekucyjnych.

Jeśli jednak wszczęcie egzekucji było niecelowe, to opłaty takie jak w razie umorzenia egzekucji obciążają wierzyciela. Tak będzie, jeśli dłużnik nie dał powodów do przymusowego egzekwowania długu. Komornik obciąża go tą opłatą, wydając postanowienie. Jeśli dłużnik w ciągu siedmiu dni od doręczenia mu tego postanowienia opłaty nie uiści, komornik może ją wyegzekwować od niego przymusowo.

[srodtytul]Bez zaliczki ani rusz[/srodtytul]

Stosownie do art. 39 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych komornikowi należy się zwrot wydatków. Na ich pokrycie może on żądać zaliczki od strony lub innej osoby, która wniosła o dokonanie czynności. Komornik ma prawo uzależnić dokonanie czynności od wpłacenia mu stosownej zaliczki. Zaliczkę za osobę zwolnioną od kosztów sądowych uiszcza Skarb Państwa – sąd rejonowy, przy którym działa komornik.

Wydatkami, na które może być pobrana zaliczka, są należności biegłych, koszty ogłoszeń w pismach, koszty przechowywania i ubezpieczenia zajętych ruchomości (np. samochodu), koszty działania komornika poza jego rewirem (diety, zwrot kosztów przejazdu, noclegi, transport specjalistyczny), koszty doręczenia pieniędzy pocztą albo przelewem pocztowym.

Komornik nie może żądać od wierzyciela opłat egzekucyjnych stosunkowych (od należności pieniężnych) czy zaliczek na te opłaty. Wierzyciela nie obciąża więc ryzyko poniesienia dodatkowych opłat w razie bezskuteczności egzekucji. Inaczej rzecz się ma, gdy chodzi opłatę egzekucyjną stałą – komornik ma prawo uzależnić wszczęcie egzekucji od jej uiszczenia.

[ramka][b]Zabezpieczenie roszczenia wiarygodnego[/b]

Ustawa z 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ma zastosowanie także do wykonywania postanowień zabezpieczających roszczenia pieniężne. Chodzi głównie o sytuację, gdy sąd wydaje tzw. zarządzenie tymczasowe przed ostatecznym rozstrzygnięciem sprawy, bo roszczenie wierzyciela jest wiarygodne, a brak zabezpieczenia mógłby pozbawić go możliwości wyegzekwowania spłaty długu (np. dłużnik mógłby sprzedać nieruchomość).

Art. 743 k.p.c. nakazuje stosować przy wykonywaniu zarządzeń tymczasowych przepisy o postępowaniu egzekucyjnym.

Te same zasady odnoszą się do opłat dotyczących wykonywania orzeczeń zabezpieczających kary majątkowe oraz roszczenia cywilne w postępowaniu karnym.

Są to opłaty stosunkowe. Wynoszą 2 proc. wartości roszczenia (należności) objętego zabezpieczeniem. Kwota, jaką musi uiścić wierzyciel, nie może być jednak niższa niż 3 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ani wyższa niż pięciokrotność tego wynagrodzenia. Wydatki te – inaczej niż opłatę stosunkową w postępowaniu egzekucyjnym – pokryć musi wierzyciel. Komornik może uzależnić zajęcie od wniesienia takiej opłaty. Jeśli następnie po zakończeniu procedury sądowej komornik będzie ściągał zasądzone należności w ramach postępowania egzekucyjnego, musi zwrócić wierzycielowi tę opłatę z pierwszych wyegzekwowanych pieniędzy.

Roszczenie o ich zwrot przysługuje wyłącznie wierzycielowi, stosownie do zasady odpowiedzialności dłużnika za te koszty przewidzianej w art. 770 k.p.c. Ostatecznie o kosztach z postępowania zabezpieczającego decyduje sąd.[/ramka]

[ramka][b]Gdzie szukać przepisów[/b]

Sądowe koszty egzekucyjne normuje [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=179014]ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (DzU nr 167, poz. 1398 ze zm.)[/link]. Koszty komornicze są unormowane w [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=183360]ustawie z 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (DzU z 2006 r. nr 167, poz. 1191 ze zm.)[/link] oraz [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181195]rozporządzeniu wykonawczym ministra sprawiedliwości z 10 marca 2006 r. w sprawie wysokości opłat za czynności komorników niebędące czynnościami egzekucyjnymi (DzU nr 42, poz. 289)[/link].[/ramka]