Niemiecki Bundestag przyjął 26 czerwca zmianę ustawy o spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (GmbH-Gesetz)

. Celem zmian było uatrakcyjnienie tej formy prawnej i ułatwienie korzystania z niej, szczególnie przez małych przedsiębiorców. Także liczni polscy przedsiębiorcy prowadzący interesy w Niemczech powinni zwrócić uwagę na wprowadzane zmiany przed podjęciem decyzji o formie, w jakiej na rynku niemieckim będą działać. Nowe przepisy zaczną obowiązywać już w listopadzie.

W odpowiedzi na potrzeby osób, które rozpoczynają działalność gospodarczą, a dysponują na starcie niewielkim kapitałem, ustawodawca niemiecki wprowadził „tani” wariant spółki GmbH. Kapitał zakładowy może wynosić zaledwie 1 euro. Nie jest to jednak nowa forma prawna spółki, lecz jedynie modyfikacja tradycyjnej GmbH. Firma takiej spółki musi zawierać oznaczenie „Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt)” albo jego skrót „UG (haftungsbeschränkt)”, co oznacza „spółka przedsiębiorców (ograniczenie odpowiedzialności)” (dalej GmbHUG). Dzięki odmiennemu oznaczeniu kontrahent takiej spółki będzie wiedział, że ma do czynienia z podmiotem o kapitale zakładowym prawdopodobnie niższym od 25 tys. euro (tyle wynosi minimalny kapitał zakładowy w GmbH).

Działanie takiej spółki, zwanej przez niektórych GmbH – light, regulują te same przepisy co tradycyjnej GmbH. Wprowadzono jedynie niewielkie różnice. Do najistotniejszych należy obowiązek opłacenia przed rejestracją całości wkładów do spółki i jednocześnie zakaz wnoszenia wkładów rzeczowych. Ponadto zysk roczny takiego podmiotu nie może być, aż do osiągnięcia pewnego minimum, w całości wypłacony wspólnikom GmbHUG. Co najmniej 25 proc. zysku musi pozostać w spółce. Zatrzymany w ten sposób zysk ma tworzyć kapitał zakładowy firmy aż do osiągnięcia minimum dla „tradycyjnej” GmbH. Jeżeli kapitał zakładowy osiągnie w ten sposób wysokość 25 tys. euro, to zysk wypracowany w kolejnych latach może być w całości wypłacany wspólnikom. Wtedy też spółka może używać oznaczenia GmbH bez dodatku UG, chociaż może go zachować.

To nowatorskie rozwiązanie zastąpiło pierwotny pomysł obniżenia wysokości minimalnego kapitału zakładowego z 25 tys. euro do 10 tys. euro. W toku prac nad reformą przeważyło przekonanie, że w zasadzie bezkapitałowa GmbHUG będzie dogodniejszym rozwiązaniem dla osób zakładających spółki, a niedysponujących na starcie odpowiednim kapitałem. Z drugiej strony konieczność zbierania przez spółkę odpowiedniego kapitału zakładowego z niewypłaconego zysku uwzględnia ochronę wierzycieli, kierując się tradycyjną funkcją gwarancyjną kapitału zakładowego.

Znacznym ułatwieniem przy zakładaniu spółki z o.o., który ma skrócić czas jej rejestracji, jest wprowadzenie, jako załączników do ustawy, dwóch wzorów umowy spółki. Będą z nich mogli korzystać wspólnicy tworzący zarówno GmbH, jak i GmbHUG. Jeden ze wzorów przewidziany jest dla spółki jednoosobowej, a drugi dla spółki, która ma maksymalnie trzech udziałowców. We wzorach nie można dokonywać żadnych poprawek, poza wpisaniem danych wspólników, obejmowanych przez nich udziałów oraz ustanowieniem jednego członka zarządu. Umowa spółki zawarta z wykorzystaniem jednego z ustawowych wzorów nadal wymaga formy aktu notarialnego.

Wzór umowy spółki służy nie tylko jako umowa spółki, ale także jako lista wspólników oraz oświadczenie o ustanowieniu członka zarządu. Pozwoli to na znaczne obniżenie kosztów notarialnych, ponieważ dotychczas umowa spółki, lista wspólników oraz ustanowienie zarządu odbywały się w trzech różnych dokumentach notarialnych. Od każdego pobierano taksę notarialną i VAT. Obniżka kosztów będzie szczególnie odczuwalna przy tworzeniu GmbHUG z niskim kapitałem zakładowym. Inną korzyścią wynikającą z zastosowania wzoru umów spółki jest przyspieszenie procesu rejestracji spółki w sądzie. Sąd rejestrowy nie będzie już badał treści całej umowy spółki, tylko jej zgodność ze wzorem. Dzięki temu obejdzie się bez wzywania do zmian lub uzupełnień, jeżeli tylko umowa będzie z tym wzorem zgodna.

To nie koniec zmian. Obniżona została minimalna wartość nominalna udziału ze 100 euro do 1 euro. Ma to pozwolić wspólnikom na elastyczniejsze kształtowanie struktury udziałowej spółki. Wspólnicy mogą również ustalić w umowie spółki (ale nie we wzorze), że kapitał zakładowy firmy będzie podwyższony bez zmiany umowy. Maksymalna wysokość podwyższenia to połowa kapitału, jaki spółka posiada w chwili wpisania spółki do rejestru.

Kapitał w chwili rejestracji wynosi 30 tys. euro, a zatem można w umowie zapisać maksymalne podwyższenie o 15 tys. euro. Takie postanowienie jest ważne przez pięć lat od wpisania spółki do rejestru. Jeżeli wspólnicy będą chcieli wnieść wkład rzeczowy, to postanowienie umowy spółki musi wyraźnie taką możliwość przewidywać.

Wprowadzono również niezwykle ważne udogodnienie dla potencjalnych nabywców udziałów w GmbH. Do tej pory kupujący udziały, chcąc sprawdzić uprawnienie wspólnika, który oferował udziały do sprzedaży, musiał badać wcześniejsze umowy zbycia, aż do pierwszego sprzedawcy. Po wejściu w życie zmian uprawnienie sprzedającego do dysponowania udziałami będzie można ustalić na podstawie domniemania, że osoby z listy wspólników danej spółki są jej udziałowcami. Lista będzie musiała być składana w aktach rejestrowych spółki i aktualizowana na bieżąco.

Reforma wprowadza również istotną regulację mającą stanowić ochronę wierzycieli. Polega ona na tym, że każda firma będzie zobowiązana podać adres do doręczeń na terenie Niemiec. Doręczenie na taki adres będzie skuteczne także wtedy, gdy nikt nie będzie odbierał korespondencji (fikcja doręczenia). Ponadto nowe przepisy wprowadzają możliwość doręczania pism i składania oświadczeń woli spółce również wobec jej wspólników, jeżeli firma nie ma zarządu. Ma to stanowić remedium na nieuczciwą praktykę polegającą na odwołaniu lub rezygnacji osób uprawnionych do reprezentowania spółki, co powodowało, że nie można było skutecznie doręczać pism spółce.

Dodatkowo reforma wprowadza istotną zmianę do niemieckiego prawa upadłościowego. Stanowi ona, że przy braku zarządu lub braku informacji o miejscu pobytu członków zarządu spółki wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości spółki powinien złożyć każdy z jej wspólników.

Obecnie obowiązujące przepisy dotyczące spółki z o.o. przewidują, że musi ona mieć siedzibę zarówno rejestrową, jak i zarządu na terenie Niemiec. Omawiana zmiana przepisów uchyla ten ostatni wymóg. Oznacza to, że GmbH/ GmbHUG zarejestrowana w Niemczech będzie mogła prowadzić działalność np. wyłącznie na terenie Polski. Wprowadzenie tej zmiany podyktowane jest orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Dopuszcza ono takie właśnie przeniesienie rzeczywistej siedziby spółki – przy zachowaniu jej formy prawnej – z kraju, w którym jest zarejestrowana. Przykładem wykorzystywania takich rozwiązań jest popularność brytyjskich spółek Ltd., masowo rejestrowanych w Wielkiej Brytanii, a działających w innych krajach członkowskich UE.

1 euro po zmianach będzie wynosił minimalny kapitał zakładowy w niemieckiej spółce z o.o.

Dzięki wprowadzonemu w 2007 r. elektronicznemu rejestrowi handlowemu każdy może uzyskać podstawowe informacje o potencjalnym niemieckim kontrahencie w elektronicznym rejestrze handlowym: http://www.handelsregister.de/rp_web/welcome.do. Bez wnoszenia żadnych dopłat dowiemy się o firmie spółki, wysokości jej kapitału zakładowego oraz adresie. Po wniesieniu niewielkiej opłaty można uzyskać pełny wypis z rejestru. Jest to zatem dobre źródło pomocne przy wstępnej weryfikacji potencjalnego partnera handlowego. Aktualne teksty niemieckich aktów prawnych są dostępne online pod adresem: www.bundesrecht.juris.de.

Zainteresowanym prowadzeniem działalności gospodarczej w Niemczech i rozważającym rejestrację spółki GmbH lub, w niedalekiej przyszłości, GmbHUG przypominamy, że umowa spółki w obu przypadkach musi mieć formę aktu notarialnego. Zgłoszenia rejestracyjnego do rejestru handlowego dokonuje notariusz sporządzający umowę spółki. Rejestry handlowe, do których wpisywane są spółki, prowadzone są przez odpowiedniki polskich sądów rejonowych, a ich właściwość określana jest według siedziby spółki.

Utworzenie GmbH w Niemczech wiąże się z kosztami, m.in.:

- koszty notarialne – zależne od wysokości kapitału zakładowego; przy kapitale 25 tys. euro wynoszą około 420 euro (w odniesieniu do nowego wariantu GmbHUG koszty te powinny być co najmniej o połowę niższe),

- koszty sądowe – w przybliżeniu 260 euro.

Przed przystąpieniem do działania warto zasięgnąć dodatkowych informacji w miejscowej Izbie Przemysłowo-Handlowej (IHK). Adresy i dane kontaktowe są dostępne w Internecie na stronie www.ihk.de.

Autor jest aplikantem radcowskim przy OIRP w Warszawie, prawnikiem w kancelarii prawnej Jara & Partners w Warszawie