W nadchodzących latach do Polski może napłynąć 67 mld euro unijnej pomocy. Z tego 11 mld zostało przeznaczone na program „Kapitał ludzki”. To właśnie z niego mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy chcieliby zorganizować szkolenia dla swoich pracowników. Fundusze unijne kojarzą się przede wszystkim z możliwością finansowania inwestycji w infrastrukturę, rozbudową przedsiębiorstw, zakupem nowych technologii i urządzeń, ale inwestycje w kapitał ludzki, czyli we własnych pracowników, to też bardzo ważne zadanie. Polskie firmy w praktyce często go lekceważą lub po prostu nie dostrzegają.
Jeżeli przedsiębiorca myśli o przetrwaniu na rynku i o stałym rozwoju, to trzeba wybiegać planami daleko w przyszłość. W perspektywie całej europejskiej gospodarki to właśnie inwestycje w kapitał ludzki oraz budowa społeczeństwa opartego na wiedzy mają przyczynić się do utworzenia najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie (zgodnie z założeniami tzw. odnowionej strategii lizbońskiej). To ważna wskazówka.
Przedsiębiorcy planujący długofalowo i uwzględniający wieloletnią perspektywę rozwoju swojej firmy, też powinni wziąć pod uwagę takie czynniki. Może się wtedy okazać, że właśnie inwestycje w człowieka będą tymi, które w dłuższej perspektywie przyniosą najwięcej korzyści.
Inwestycje w nowoczesne maszyny, urządzenia i innowacyjne technologie, chociaż oczywiście niezbędne, nie mogą gwarantować pełnego sukcesu. Co będzie, jeżeli maszyn tych nie będzie miał kto obsłużyć? Do każdej z nich musi zostać skierowany pracownik, a im bardziej zaawansowany technologicznie sprzęt, tym bardziej potrzebna jest wykwalifikowana kadra.
Warto zatem zadać sobie pytanie – po co firmie nowoczesna linia technologiczna, jeżeli nie będzie osób potrafiących z niej skorzystać? Po co komu doradcy, jeżeli nie będą nadążać za zmianami w przepisach? Jaka będzie szansa na rozwój i przetrwanie na rynku, jeżeli nie będzie pracowników zaznajomionych z najnowszymi dokonaniami naukowymi? Gdzie dobre zarządzanie, jeżeli nie wykorzystamy najnowszych metod, form i modeli?
Ponadto dynamicznie zmieniający się rynek oczekuje nowych, lepszych, tańszych i nowocześniejszych produktów. To samo dotyczy świadczenia usług, których odbiorcy stają się coraz bardziej wymagający. Produkcję lub świadczenie usług na najwyższym poziomie mogą zapewnić tylko osoby odpowiednio do tego przygotowane.
Wysłanie pracowników na szkolenia przyczynia się również do zacieśnienia relacji pracownik – pracodawca, często zwiększając motywację do pracy oraz stopień utożsamiania się z firmą. Wszystko to powinno skłaniać pracodawców do umożliwienia swoim pracownikom, niezależnie od stanowiska, doskonalenia umiejętności. To może być recepta nie tylko na przetrwanie na rynku, lecz także na dynamiczny rozwój.
W okresie 2007 – 2013 przedsiębiorcy mogą skorzystać z nowej możliwości. Warto podkreślić, że w poprzednim tzw. okresie programowania, czyli w latach 2004 – 2006, była ona niedostępna. Chodzi o samodzielne organizowanie szkoleń. Firma może przygotować projekt szkoleniowy, złożyć wniosek i ubiegać się o dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego. Do tej pory pracodawca, który chciał przeszkolić pracowników, musiał korzystać z usług firm szkoleniowych.
Przygotowując projekt, należy w pierwszej kolejności uwzględnić, że szkolenia mogą być dofinansowane z dwóch działań programu „Kapitał ludzki”: 2.1.1 „Rozwój kapitału ludzkiego w przedsiębiorstwach” i 8.1.1 „Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorców”.
Za realizację pierwszego odpowiada Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, drugiego zaś – odpowiednie urzędy marszałkowskie w każdym województwie. Dlatego zanim zaczniemy starania o uzyskanie dotacji, należy zweryfikować, z którego z nich możemy uzyskać wsparcie.
Wnioski składane do PARP powinny się charakteryzować znaczną wartością. Budżet projektu szkoleniowego musi zatem przekraczać 400 tys. zł. Ponadto projekt musi być realizowany w co najmniej dwóch województwach. W praktyce dotyczy to przedsiębiorstw o rozbudowanej strukturze (mających oddziały, filie) lub projektów realizowanych przez konsorcjum firm.
Natomiast w wypadku projektów regionalnych (realizowanych w jednym województwie) i o mniejszej wartości dofinansowania należy szukać poprzez działanie 8.1.1. Jednak również w tym wypadku należy pamiętać, że co do zasady, wartość takiego projektu musi wynieść co najmniej 50 tys. zł (w poszczególnych województwach władze mogą wyznaczać wyższe poziomy).
W dalszej kolejności przedsiębiorca powinien zapoznać się z tzw. planem działania na 2008 rok. Dokument ten zawiera podstawowe informacje na temat dopuszczalnej wielkości projektu oraz może wskazywać na kryteria oceny, w tym tzw. kryteria strategiczne. Ich spełnienie może skutkować tym, że wniosek otrzyma dodatkowe punkty (a im więcej ich otrzymamy, tym większa szansa na dofinansowanie). Przykładowo może to dotyczyć specyficznych rodzajów szkoleń (np. takich, które zostały uznane za najkorzystniejsze z punktu widzenia regionu) lub włączenia do grupy szkolonych osób w gorszym położeniu (np. w średnim wieku i starszych lub takich, które mają tylko wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne). Dokument ten można pobrać ze strony PARP (www.parp.gov.pl), stron odpowiednich urzędów marszałkowskich lub ze strony Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (www.mrr.gov.pl).
Warto inwestować w szkolenia pracowników, ponieważ dzięki wykwalifikowanej kadrze możliwe jest łatwiejsze i szybsze zdobywanie przewagi konkurencyjnej na rynku. Szkolenia ogólne nie przynoszą korzyści tylko danej firmie – wysoko wykwalifikowani pracownicy podnoszą również konkurencyjność całej gospodarki.
Przedsiębiorstwa w Unii Europejskiej, a w Polsce w szczególności, nie inwestują wystarczająco w szkolenie swych pracowników. Firmy powinny więc korzystać z możliwości, jakie daje dofinansowanie szkoleń z Europejskiego Funduszu Społecznego. W wypadku szkoleń ogólnych dla pracowników małych i średnich przedsiębiorstw może ono wynieść nawet 90 proc. kosztów.
Firmy uzyskały możliwość samodzielnego przygotowania i złożenia wniosku, ale, tak jak wcześniej, mogą również skorzystać z usług zewnętrznych firm szkoleniowych
Wybór jednej z tych form trzeba poprzedzić analizą potrzeb szkoleniowych i organizacyjnych. Przede wszystkim przedsiębiorca musi zweryfikować, czy ma odpowiednie możliwości techniczno-organizacyjne niezbędne do przeprowadzenia szkolenia (z zastrzeżeniem, że kadra szkoleniowa może się składać z osób niezależnych).
Atutem własnego szkolenia jest możliwość dopasowania do rzeczywistych i specyficznych potrzeb pracodawcy i pracowników. W wypadku szkoleń specjalistycznych (np. obsługa konkretnej linii produkcyjnej) znacznie łatwiej i efektywniej jest zorganizować je w siedzibie firmy.
Jednak również kursy organizowane przez firmy szkoleniowe mają swoje atuty. Przede wszystkim przedsiębiorca nie musi w takim wypadku samodzielnie przygotowywać wniosku o dofinansowanie, może skorzystać z doświadczenia firm szkoleniowych (zdobyły je w latach 2004 – 2006). Ponadto jest to sposób na wymianę myśli, spostrzeżeń i doświadczeń z pracownikami innej firmy. Jednocześnie należy podkreślić, że w wypadku specyficznych szkoleń (studia podyplomowe, studia MBA) z założenia mogą być one prowadzone tylko przez wybrane podmioty, np. uczelnie wyższe.
Jeżeli przedsiębiorca zdecyduje się samodzielnie przygotować wniosek, musi zapoznać się z kilkoma dokumentami. Pierwszy to program operacyjny „Kapitał ludzki”, kolejny to tzw. uszczegółowienie programu (inaczej szczegółowy opis priorytetów). W tym dokumencie można znaleźć podstawowe wskazówki, jakiego typu projekty mogą zostać sfinansowane z programu. Od razu trzeba zaznaczyć, że sfinansować można w zasadzie każde szkolenie, zarówno o charakterze ogólnym, jak i specjalistycznym. Warunkiem jest uzasadnienie potrzeb szkoleniowych i wykazanie ich celowości.
Można np. sfinansować szkolenia w zakresie:
- zarządzania,
- identyfikacji potrzeb w zakresie kwalifikacji pracowników,
- organizacji pracy,
- zarządzania BHP,
- elastycznych form pracy,
- wdrażanie technologii produkcyjnych przyjaznych środowisku,
- wykorzystania w prowadzonej działalności technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
Następnie należy sięgnąć do wytycznych dotyczących kwalifikowania wydatków. Na podstawie tego dokumentu można określić, jakie wydatki mogą zostać wliczone do budżetu projektu. Generalna zasada mówi, że mogą to być wszystkie wydatki niezbędne do realizacji szkolenia (trzeba je dobrze uzasadnić, w szczególności w zakresie wydatków materialnych – zakup pomocy naukowych, tablic, rzutników, przeprowadzenia drobnych prac dostosowujących pomieszczenia do potrzeb szkoleniowych). Szczegóły wynikają natomiast ze wspomnianych wytycznych.
Wreszcie trzeba sięgnąć do wspominanego już planu działania. Wszystkie te dokumenty można uzyskać po wejściu na stronę Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.