Opłatę przekazuje się marszałkowi województwa. Tylko wtedy jednak, gdy przekracza za pół roku 400 zł za dany rodzaj korzystania ze środowiska. Jeżeli jest niższa, firma nie musi płacić. Nie zwalnia jej to jednak z konieczności przygotowania i złożenia wykazów. Sporządza je na podstawie prowadzonej we własnym zakresie ewidencji.
W ramach opłat za korzystanie ze środowiska przedsiębiorcy rozliczają się z:
- wprowadzania gazów i pyłów do powietrza,
- wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi,
- poboru wód,
- składowania odpadów – obowiązek ponoszenia opłat ma zazwyczaj zarządzający składowiskiem odpadów, a nie przedsiębiorca, który je wytwarza. Przedsiębiorca rozlicza się na ogół z firmą odpadową.Uwaga! Inny termin rozliczeń obowiązuje hodowców ryb innych niż łososiowate oraz innych organizmów wodnych za odprowadzane ścieki. Ci składają wykaz do końca maja, a opłatę wnoszą do końca czerwca.
Opłatę za korzystanie ze środowiska, tak jak podatki, można obliczyć samemu lub zatrudnić do tego odpowiednią firmę. Skomplikowane jest zwłaszcza wyliczenie opłaty za korzystanie z dużych lub nietypowych instalacji emitujących różne rodzaje gazów i pyłów. Żeby tego dokonać, trzeba znać procesy technologiczne, w których powstają poszczególne zanieczyszczenia, a także ilości emitowanych substancji. W takim wypadku bez pomocy specjalisty się nie obejdzie.
Łatwiej natomiast obliczyć środowiskowe koszty użytkowania samochodów czy małych pieców. Dla nich są stawki łączne (ryczałtowe) za wszystkie substancje emitowane do powietrza. Ponieważ duża grupa przedsiębiorców musi ponosić takie właśnie opłaty, podajemy przykłady ich obliczenia.Zresztą z takimi właśnie formami użytkowania środowiska przedsiębiorcy mają najczęściej do czynienia. Kłopotów z wyliczeniami nie powinni też mieć właściciele ferm drobiu, bo dla ich działalności również przewidziano stawki łączne.
Zazwyczaj opłatę wnosi się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Ale nie zawsze. Jeżeli przedsiębiorca ma pojazdy, to opłaty za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza wnosi na rachunek urzędu zgodnie z miejscem rejestracji firmy. Przypominamy, że płaci się nie tylko za spaliny z aut należących do firmy, ale i należących do pracowników czy właściciela, jeżeli faktury na paliwo były wystawione na firmę.
Jeżeli zakłady znajdują się w różnych województwach, to opłaty za gazy i pyły ze źródeł stacjonarnych (np. kotłowni) trzeba uiścić w tych województwach, w których źródła te się znajdują (niekoniecznie tam, gdzie jest siedziba firmy). Taka sama zasada obowiązuje przy opłatach za odpady, pobór wód czy odprowadzanie ścieków.
Firma zarejestrowana w Warszawie ma zakłady w Płocku, Katowicach i Rzeszowie. Musi rozliczać się za pyły wprowadzane do powietrza z instalacji znajdujących się w tych miastach oraz za spaliny z samochodów obsługujących te zakłady. Rozliczać się będzie następująco:
- za spaliny i za płocki piec złoży wykaz i ewentualnie uiści opłatę w mazowieckim urzędzie marszałkowskim,
- za katowicki piec złoży wykaz i ewentualnie uiści opłatę w śląskim urzędzie marszałkowskim,
- za rzeszowski piec złoży wykaz i ewentualnie uiści opłatę w podkarpackim urzędzie marszałkowskim.
Ponadto prześle drugie egzemplarze druków sprawozdań odpowiednim wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska. Wprawdzie musi to zrobić tylko w zakresie emisji do powietrza, poboru wód i odprowadzania ścieków (oprócz deszczówki), ale w praktyce przesyłane są do WIOŚ te same wykazy co do marszałka województwa.
Uwaga! Wykazy dotyczące składowania odpadów trzeba przesyłać nie wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska, lecz właściwemu wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta.
Jeśli firma ma swoje zakłady i w nich stacjonarne urządzenia w różnych gminach tego samego województwa, to jest jeszcze jedno utrudnienie. Wprawdzie przedsiębiorca składa formularz w jednym miejscu, ale odrębnie wykazuje w nim kwoty za korzystanie ze środowiska w poszczególnych gminach. Tak więc przedsiębiorca z przykładu zamieszczonego powyżej w sprawozdaniu dla marszałka województwa mazowieckiego odrębnie wykaże piec w mieście Płock, a odrębnie pojazdy w mieście Warszawa.
Firmy korzystające ze środowiska mają obowiązek prowadzić ewidencję zawierającą (w zależności od sposobu korzystania ze środowiska) informacje o:
- ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza oraz dane, na podstawie których określono te ilości,
- ilości i jakości pobranej wody powierzchniowej i podziemnej,
- ilości, jakości i składzie ścieków wprowadzanych do wód lub do ziemi,
- wielkości, rodzaju i sposobie zagospodarowania terenu, z którego odprowadzane są ścieki tzw. deszczowe,
- wielkości produkcji ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych oraz powierzchni użytkowej stawów eksploatowanych w danym cyklu produkcyjnym (cykl trwa od 1 maja roku rozpoczynającego cykl do 30 kwietnia następnego roku),
- ilości i rodzajach odpadów umieszczonych na składowisku odpadów, szczegółowo określonych w ustawie o odpadach.
Przedsiębiorcy wypełniają formularze zgodnie z rozporządzeniem o wzorach wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat i o sposobie przedstawiania tych informacji i danych (DzU z 2005 r. nr 252, poz. 2128). Mogą je pobrać ze stron internetowych urzędów marszałkowskich. Dane wpisują przy tym tylko w te tabele, które ich dotyczą.
Firmy, które rozliczają się wyłącznie ze spalin wprowadzanych przez ich pojazdy, wypełniają tylko:
- pierwszą tabelę z załącznika nr 2 zawierającego dane przedsiębiorcy,
- tabelę D – wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych,
- zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska z załącznika nr 1. Wpisuje się w nie tylko dane firmy i kwotę opłaty zaokrągloną do 1 zł. W miejsce dla sumy opłat ogółem wpisuje się kwotę, gdy przekracza 400 zł. Zestawienie podpisuje zarówno osoba, która je wypełniła, jak i osoba upoważniona do reprezentowania firmy.
Firmy, które się rozliczają z samochodów oraz za gazy i pyły z małych pieców do ogrzewania (o mocy nieprzekraczającej 5 MW), wypełniają tylko:
- pierwszą tabelę z załącznika nr 2 zawierającego dane przedsiębiorcy,
- tabelę C – wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z kotłów o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW opalanych węglem kamiennym, koksem, drewnem, olejem lub paliwem gazowym, dla których nie jest wymagane pozwolenie na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza ani pozwolenie zintegrowane,
- tabelę D – wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z procesów spalania paliw w silnikach spalinowych,
- zbiorcze zestawienie informacji o zakresie korzystania ze środowiska z załącznika nr 1 – wpisuje się w nie tylko dane firmy i kwotę opłaty (w rubryce lp. 1.3 i 1.4
– dalej piszemy tylko lp.) oraz zaokrągloną do 1 zł (w lp. 1) a jako sumę opłat ogółem wpisuje się kwotę, gdy przekracza 400 zł. Zestawienie podpisuje zarówno osoba, która je wypełniła, jak i osoba upoważniona do reprezentowania firmy.
Opłaty za korzystanie ze środowiska muszą wnosić nie tylko przedsiębiorcy, lecz także jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcą, według ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.Dodatkowo są to również:
- osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
- osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki,
- inne osoby fizyczne.
Osoby należące do trzech powyższych kategorii ponoszą opłaty jedynie w zakresie, w jakim korzystanie ze środowiska wymaga pozwolenia.
Za dany rodzaj korzystania ze środowiska trzeba zapłacić tylko wtedy, gdy wyliczona opłata przekracza 400 zł za półrocze. Nawet jeżeli firma nie musi płacić, nie zwalnia jej to z obowiązku składania wykazów dotyczących korzystania ze środowiska.
- prawo ochrony środowiska (tekst jedn. DzU z 2006 r. nr 129, poz. 902 ze zm.)
- prawo wodne (tekst jedn. DzU z 2005 r. nr 239, poz. 2019 ze zm.)
- ustawa o odpadach (tekst jedn. DzU z 2007 r. nr 39, poz. 251 ze zm.)
