Ubezpieczony, który ze względu na konieczność zapewnienia opieki dziecku lub choremu członkowi rodziny nie może podjąć pracy, może starać się o zasiłek opiekuńczy. Jest on jednak limitowany w roku kalendarzowym, a jego okres uzależniony od tego, kto wymaga opieki.

- Pracownica od 12 do 25 stycznia br. przedłożyła zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad 16- letnim synem. W tym roku nie korzystała jeszcze z zasiłku opiekuńczego. Jednak jesteśmy w posiadaniu informacji, że synem od grudnia 2012 r. do 11 stycznia br. opiekował się współmałżonek, który pracuje w policji. Czy okres opieki wypłaconej małżonkowi należy wliczyć do limitu przysługującego zasiłku opiekuńczego w br. kalendarzowym?

– pyta czytelnik.

O wypłatę zasiłku opiekuńczego mogą się starać nie tylko pracownicy, ale również inne osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu. Nie ma przy tym znaczenia charakter tego ubezpieczenia.

Świadczenie przysługuje zarówno osobom objętym obowiązkowo ubezpieczeniem chorobowym (np. pracownikowi, członkowi spółdzielni), jak i dobrowolnie (np. zleceniobiorcy, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność czy chałupnikowi). Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu reguluje art. 11 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Wiek a okres wypłaty

Art. 33 ustawy zasiłkowej limituje okres wypłaty zasiłku opiekuńczego. W roku kalendarzowym przysługuje on przez 60 dni na opiekę nad zdrowym dzieckiem do lat 8 i chorym dzieckiem do lat 14. Gdy opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub innymi chorymi członkami rodziny, świadczenie można otrzymać za nie więcej niż 14 dni w trakcie roku.

Łączny okres wypłaty zasiłku z tytułu opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny (z różnych przyczyn oraz bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki) nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym dla wszystkich uprawnionych.

Przykład

W kwietniu i maju 2012 r. pracownica korzystała z opieki nad chorym 5-letnim synem przez 42 dni. W październiku 2012 r. otrzymała zasiłek opiekuńczy za 14 dni opieki nad chorym ojcem. Ponownie przedłożyła zwolnienie lekarskie z powodu choroby 8-letniego syna od 5 do 12 grudniu 2012 r. (8 dni).

Za ostatnie zwolnienie pracownica ma prawo do zasiłku opiekuńczego za 4 dni, natomiast pozostałe 4 dni to okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bez prawa do świadczenia.

Roczny limit dni, za który może zostać wypłacony zasiłek (bez względu na to, że przysługiwał zarówno na dwoje dzieci, jak i ojca pracownicy) wynosi 60 dni w roku kalendarzowym [60 dni - (42 dni kwiecień i maj + 14 dni październik)] = 4 dni.

Policyjne przywileje

Szczegółowe prawa i obowiązki policjantów wymienia rozporządzenie MSWiA z 2 września 2002 r. (DzU nr 151, poz. 1261 ze zm.).

W § 4 ust. 1 wskazuje, że policjantowi przysługuje zwolnienie od zajęć służbowych w razie konieczności osobistego sprawowania opieki nad dziećmi lub innymi członkami rodziny w analogicznych przypadkach, jakie wymienia ustawa zasiłkowa. Również okres zwolnienia od służby jest taki sam, jak w ustawie zasiłkowej, a więc 60 i 14 dni – w zależności od tego, nad kim jest sprawowana opieka.

W związku z tym, że policjanci nie są objęci ubezpieczeniami społecznymi, w tym ubezpieczeniem chorobowym zgodnie z ustawą systemową, to nie przysługuje im prawo do zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy zasiłkowej.

Natomiast za okres, w którym policjant jest zwolniony od zajęć służbowych z uwagi na to, że przebywa na zwolnieniu lekarskim z tytułu opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, zgodnie z art. 121 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (DzU z 2002 r. nr 7, poz. 58 ze zm.) przysługuje mu uposażenie.

Odpowiadamy czytelnikowi

Pracownica, o której mowa w pytaniu, w styczniu br. przedłożyła zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad chorym 16-letnim dzieckiem na 14 dni, a jej mąż (policjant) miał prawo do uposażenia przysługującego zgodnie z ustawą o Policji.

W tym przypadku ustalając okres pobierania zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy zasiłkowej nie należy uwzględnić przysługujących policjantowi okresów zwolnienia od zajęć służbowych z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dziećmi i innymi członkami rodziny, za które zachowuje prawo do uposażenia.

Pracownica ma więc prawo do zasiłku opiekuńczego za cały okres przedłożonego zwolnienia lekarskiego w związku z opieką nad chorym 16-letnim synem, pod warunkiem, że nie ma innego członka rodziny mogącego zapewnić mu opiekę.

Konieczne pokrewieństwo

Zgodnie z art. 32 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.), zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

- dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

– nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których ono uczęszcza,

– porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,

– pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,

- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,

- innym chorym członkiem rodziny.

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na równi matce i ojcu dziecka, ale świadczenie wypłaca się tylko jednemu z rodziców – temu, który wystąpi z wnioskiem o wypłatę za dany okres. W myśl art. 34 ustawy zasiłkowej prawo do zasiłku nie istnieje, gdy we wspólnym gospodarstwie domowym pozostają inne – poza ubezpieczonym – członkowie rodziny, którzy mogą zaopiekować się dzieckiem lub inną chorą osobą.