Zarząd Polskiej Izby Ubezpieczeń opublikował uchwałę w sprawie przyjęcia „Rekomendacji w sprawie określenia minimalnych wymogów informacyjnych", która ma zastosowanie do niektórych rodzajów ubezpieczeń majątkowych i odpowiedzialności cywilnej (23 listopada 2012 r.). Z tym dniem uważa się, że rekomendacja została podana środowisku ubezpieczeniowemu do wiadomości i odpowiedniego wykorzystania.
Podstawowym celem tej rekomendacji jest podnoszenie standardów usług ubezpieczeniowych, w szczególności poprzez dokonywanie rzetelnej oceny ryzyka ubezpieczeniowego przez zakłady ubezpieczeń.
Wysokość składek
Należy zaznaczyć, że zakłady ubezpieczeń, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. DzU z 2010 r., nr 11, poz. 66 z póź. zm.), są zobowiązane do ustalania wysokości składek ubezpieczeniowych po dokonaniu oceny ryzyka ubezpieczeniowego. Rekomendacja w istocie zawiera wskazówki, jak w odniesieniu do jednych z najpopularniejszych ubezpieczeń majątkowych i odpowiedzialności cywilnej zakłady ubezpieczeń mogą prowadzić ocenę ryzyka ubezpieczeniowego.
Celem rekomendacji nie jest natomiast wywieranie wpływu na kształtowanie przez ubezpieczycieli własnej polityki w zakresie oceny ryzyka ubezpieczeniowego. Szczególnie, że przepisy prawa ubezpieczeniowego, zawarte w art. 18 ust. 2 i 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, wyraźnie wskazują, że składka ubezpieczeniowa powinna być obliczana przede wszystkim na podstawie zgromadzonych przez ubezpieczyciela danych statystycznych oraz przy wzięciu pod uwagę zakresu zobowiązań ciążących na zakładzie ubezpieczeń, a także kosztów wykonywania działalności ubezpieczeniowej.
Dobrowolnie i bez sankcji
Należy zaznaczyć, że stosowanie Minimalnych Wymogów Informacyjnych przez poszczególne zakłady ubezpieczeń ma charakter całkowicie dobrowolny. W treści rekomendacji wyraźnie podkreśla się, że niestosowanie wymogów nie powoduje żadnych sankcji ze strony ubezpieczycieli oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń.
Jaki zakres
Rekomendacja zawiera wskazówki co do treści minimalnych wymogów informacyjnych, jakie powinny być gromadzone w odniesieniu do następujących rodzajów ubezpieczeń:
- Ubezpieczeń mienia,
- Ubezpieczeń maszyn od awarii,
- Ubezpieczeń utraty zysku w związku z ubezpieczeniem mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych / wszystkich ryzyk lub ubezpieczeniem maszyn od awarii,
- Ubezpieczeń budowlano-montażowych,
- Ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej ogólnej,
- Ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej za produkt,
- Ubezpieczeń transportowych,
- Ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego i odpowiedzialności cywilnej spedytora.
O co pytać
W każdym z rodzajów ubezpieczeń, objętych rekomendacją Polska Izba Ubezpieczeń zaleca, aby ubezpieczyciele pytali klientów o:
- rodzaj prowadzonej działalności, zarówno zasadniczej jak i pobocznej; przy czym w ubezpieczeniach mienia zalecane jest dodatkowo pozyskanie danych o procesie produkcyjnym i wykorzystywanych lub przechowywanych łatwopalnych lub wybuchowych substancjach lub komponentach; natomiast w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej zaleca się natomiast zapoznanie ze skalą działalności, badanej poprzez wysokość generowanego obrotu oraz liczbę zatrudnionych pracowników.
- sumę ubezpieczenia, która w ubezpieczeniach majątkowych jest jednym z najważniejszych wskaźników określających zakres ochrony ubezpieczeniowej (przez sumę ubezpieczenia rozumie się kwotę stanowiącą górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu danego ryzyka będącego przedmiotem ochrony ubezpieczeniowej).
Sposób ustalania sumy ubezpieczenia
W rekomendacji zaleca się następujące sposoby ustalania wysokości sumy ubezpieczenia w ubezpieczeniu mienia:
- stosując rozbicie na miejsce ubezpieczenia,
- stosując rozbicie na kategorie mienia w poszczególnych miejscach ubezpieczenia,
- określenie podstawy oszacowania sum ubezpieczenia np. według wartości odtworzeniowej.
W ubezpieczeniu utraty zysku w związku z ubezpieczeniem mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych/wszystkich ryzyk lub ubezpieczeniem maszyn od awarii zaleca się przy ustalaniu sumy ubezpieczenia ustalenie kwoty zysku brutto, wyliczonego dla wnioskowanego maksymalnego okresu odszkodowawczego.
Przy ubezpieczeniach budowlano-montażowych ubezpieczyciele powinni natomiast brać pod uwagę wartość kontraktu, zaś w ubezpieczeniach transportowych – maksymalną wartość ładunku na środek transportu oraz dla umów o charakterze obrotowym lub otwartym – planowane wartości ładunków do przewiezienia w okresie ubezpieczenia.
Suma gwarancyjna, która w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela, powinna być określana w wysokości zgodnej z wnioskiem ubezpieczającego.
Historia ostatnich pięciu lat
Natomiast historia szkodowa powinna być ustalana poprzez badanie przebiegu szkodowego w okresie ostatnich pięciu lat. W ubezpieczeniach mienia oraz ubezpieczeniach budowlano-montażowych, a także w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej istotne jest otrzymanie informacji o szkodach w mieniu i zysku, przez co rozumie się faktyczną szkodowość (a nie związaną z zawartymi uprzednio umowami ubezpieczenia), z podaniem liczby i rodzaju szkód, kwoty odszkodowań i rezerw udziałów własnych oraz limitów szkodowych, a także dodatkowo informacji, czy w miejscu ubezpieczenia w latach 1997, 2001 i 2010 wystąpiły szkody wyrządzone przez powódź lub podtopienia.
W ubezpieczeniach maszyn od awarii zaleca się uzyskanie informacji o przebiegu ubezpieczenia w okresie ostatnich pięciu lat z podaniem informacji o szkodach w mieniu i zysku, zaś w przypadku ubezpieczenia utraty zysku w związku z ubezpieczeniem mienia od pożaru i innych zdarzeń losowych wszystkich ryzyk lub ubezpieczeniem maszyn od awarii – informacji o przebiegu szkodowości uzupełnionej o podanie przerw w prowadzeniu działalności.
Ile ryzyka
W przypadku ubezpieczenia mienia do najistotniejszych informacji niezbędnych do dokonania prawidłowej oceny ryzyka należy zaliczyć informacje opisujące ryzyko, czyli dotyczące: konstrukcji budynku, jego wieku i stanu technicznego, posiadanych sprawnych zabezpieczeniach anty- włamaniowych i antypożarowych, ogrodzenia posesji, sposobu składowania w magazynach, a także odległości do najbliższej jednostki pożarnej.
Dla oceny ryzyka w ubezpieczeniach maszyn od awarii najważniejsze jest posiadanie danych stanowiących zestawienie maszyn zgłoszonych do ubezpieczenia oraz szczegółów identyfikujących, takich jak nazwa producenta, przeznaczenie, wartość odtworzeniowa, rok produkcji i stan techniczny.
W ubezpieczeniach utraty zysku kluczowe jest przede wszystkim poznanie występowania tzw. „wąskich gardeł" w procesie produkcji oraz wykorzystywania maszyn, urządzeń i komponentów lub surowców z okresem dostawy powyżej 3 miesięcy od momentu zamówienia.
W ubezpieczeniach budowlano-montażowych najistotniejsze są informacje dotyczące opisu inwestycji, w tym technologii i konstrukcji, a także o wykonawcy robót z uwzględnieniem jego doświadczenia w danej dziedzinie, harmonogramie rzeczowo-finansowych prac kontraktowych, informacji o posadowieniu oraz o warunkach geotechnicznych i mieniu otaczającym miejsce inwestycji.
Przy ocenie ryzyka w ubezpieczeniach transportowych należy zbadać, jakie są rodzaje ładunków będące przedmiotem ubezpieczenia, rodzaje wykonywanego transportu (tzn. ,czy jest to transport lądowy, morski czy może kombinowany, oraz czy krajowy czy międzynarodowy), miejsce załadunku i wyładunku oraz czy są to przewozy własne czy też wykonywane przez przewoźnika zawodowego. Dla ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej ogólnej przy dokonywaniu oceny ryzyka niezbędne jest posiadanie informacji o faktycznym zakresie działalności, stosowanych technologiach i głównych procedurach oraz podstawowych zagrożeniach związanych z działalnością, włączając zagrożenia dotyczące otoczenia.
W ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej przewoźnika drogowego i spedytora oprócz informacji o zakresie działalności – także dane o zabezpieczeniach środków transportu, rodzaju przewożonych ładunków oraz opis floty eksploatowanych środków transportu.
Beata Mrozowska radca prawny, kancelaria Hogan Lovells
Komentuje Beata Mrozowska, radca prawny, kancelaria Hogan Lovells
Rekomendacja dotycząca Minimalnych Wymogów Informacyjnych stanowi dla zakładów ubezpieczeń oraz pośredników ubezpieczeniowych dokument pomocniczy zawierający wskazówki, jak prawidłowo przeprowadzać ocenę ryzyka w wybranych rodzajach ubezpieczeń majątkowych i odpowiedzialności cywilnej.
Należy podkreślić, że stanowi już kolejny dokument, po rekomendacjach dotyczących prowadzenia bancassurance, w którym zakłady ubezpieczeń zgodnie ustalają standardy wykonywania usług.
Rekomendacja nie ma charakteru wiążącego, to znaczy stosowanie innej polityki oceny i selekcji ryzyka ubezpieczeniowego przez zakład ubezpieczeń jest jak najbardziej dozwolone.
