Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej weszły w życie 30 kwietnia 2018 roku. Stanowią one część Konstytucji biznesu, pakietu ustaw, których celem jest zreformowanie i uproszczenie przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej.
Dotychczasowe rozwiązanie
Przed 30 kwietnia 2018 roku prokury mógł udzielić wyłącznie przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wobec niejednoznacznego brzmienia przepisu w doktrynie powstał spór co do możliwości udzielenia prokury przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną, podlegającego wpisowi do CEIDG. Niektórzy przedstawiciele doktryny odmawiali takim przedsiębiorcom prawa ustanowienia prokury, ograniczając tę możliwość wyłącznie do przedsiębiorców wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS. Argumentowali oni, że pod pojęciem rejestru przedsiębiorców mieści się jedynie rejestr przedsiębiorców KRS a CEIDG jest ewidencją, która nie jest objęta zakresem pojęcia „rejestr przedsiębiorców". Z drugiej strony swoich zwolenników znajdowała koncepcja przewidująca możliwość powołania przez takiego przedsiębiorcę prokury, oparta przede wszystkim na treści pozostałych przepisów regulujących instytucję prokury. W szczególności chodziło tutaj o przepis, zgodnie z którym prokura nie wygasa w razie śmierci mocodawcy. Skoro ustawodawca przewiduje, że przedsiębiorca udzielający prokury może ponieść śmierć (z czym wiąże wygaśnięcie prokury), to na jakiej podstawie odmawia się osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą uprawnienia do powołania prokurenta?
Potrzebna zmiana
Ustawodawca postanowił rozwiać powyższe wątpliwości co do kręgu podmiotów uprawnionych do ustanowienia prokurenta. W uzasadnieniu do projektu zmiany Kodeksu cywilnego, która weszła w życie 30 kwietnia 2018 roku, opowiedział się za poglądem odmawiającym, w dotychczasowym stanie prawnym, przedsiębiorcom podlegającym wpisowi do CEIDG prawa ustanowienia prokury. Z drugiej jednak strony zauważył, że nie ma logicznego uzasadnienia dla rozróżniania w zakresie prokury uprawnień przedsiębiorców – osób fizycznych – od uprawnień przedsiębiorców niebędących osobami fizycznymi.
Dokonując omawianej zmiany ustawodawca wyszedł naprzeciw nie tylko przedstawicielom doktryny, rozwiązując spór w zakresie podmiotów uprawnionych do ustanowienia prokury, ale także samym przedsiębiorcom wpisanym do CEIDG. Jak wskazano bowiem w uzasadnieniu, zdaniem tych właśnie przedsiębiorców możliwość skorzystania z instytucji prokury znacząco ułatwiłaby prowadzenie działalności gospodarczej.
Aktualna regulacja
Zgodnie z aktualnym brzmieniem przepisów, obowiązującym od 30 kwietnia 2018 roku, prokura jest pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do CEIDG albo do rejestru przedsiębiorców KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Zgodnie z wolą ustawodawcy krąg podmiotów uprawnionych do udzielenia prokury poszerzył się zatem o osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, podlegające wpisowi do CEIDG. Wraz z rozszerzeniem zastosowania instytucji prokury do takich przedsiębiorców zmianie uległy także niektóre dalsze przepisy regulujące prokurę.
I tak, dotychczasowy katalog przyczyn wygaśnięcia prokury został doprecyzowany, poprzez wskazanie, że prokura wygasa także wskutek wykreślenia przedsiębiorcy z CEIDG albo z rejestru przedsiębiorców KRS. Ponadto uzupełniona została regulacja dotycząca obowiązku zgłoszenia udzielenia i wygaśnięcia prokury, poprzez wskazanie wprost w przepisach, że udzielenie i wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do CEIDG albo rejestru przedsiębiorców KRS.
Stosownie do tych zmian, aktualizacji uległ także katalog informacji udostępnianych w CEIDG. Od 30 kwietnia 2018 roku w CEIDG ujawnia się także informacje o ustanowionym prokurencie, w tym o rodzaju i sposobie wykonywania prokury.
—Karolina Durbacz, prawnik
Czym jest prokura
Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Oznacza to, że prokurent może w imieniu swojego mocodawcy dokonywać zarówno czynności materialnoprawnych (np. zawierać umowy) jak i czynności procesowych (np. złożyć pozew). Prokura nie obejmuje jednak umocowania do zbycia przedsiębiorstwa, oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania oraz do zbywania i obciążania nieruchomości, do czego jest wymagane pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.
