Ministerstwo Rozwoju planuje (w Pakiecie „100 zmian dla firm" opublikowanym 18 listopada), wprowadzenie szeregu ułatwień oraz udogodnień związanych z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej. Na uwagę zasługują w szczególności nowe propozycje dotyczące sukcesji jednoosobowych działalności gospodarczych. Obecnie w przypadku śmierci przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, jego przedsiębiorstwo przestaje istnieć, wygasają przypisane do osoby fizycznej numery NIP i REGON, jak też decyzje, koncesje i licencje, często niezbędne dla prowadzenia działalności gospodarczej. Rozwiązaniu ulegają wszystkie umowy handlowe, również umowy o pracę.
Przedsiębiorca, który pragnie uniknąć powyższych zagrożeń, z którymi zmagać się będą jego spadkobiercy, zmuszony jest do skorzystania z różnych konstrukcji prawnych mających na celu zmianę formy prawnej przedsiębiorstwa.
W takiej sytuacji możliwe jest wniesienie aportem przedsiębiorstwa do spółki prawa handlowego lub też przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową. Oba te rozwiązania nie są idealne, pierwsze nie zapewnia pełnej sukcesji administracyjno-prawnej, drugie zaś, z uwagi na duży przeskok związany z kosztami obsługi działalności oraz cechujący się dużym formalizmem jest często omijany przez przedsiębiorców.
Remedium na powyższe problemy ma być rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z sukcesją przedsiębiorstwa osoby fizycznej, który zakłada m.in.:
- wprowadzenie instytucji przedstawiciela działającego po śmierci przedsiębiorcy, któremu zostanie powierzone prowadzenie spraw przedsiębiorstwa;
- możliwość czasowego posługiwania się w obrocie gospodarczym firmą zmarłego przedsiębiorcy;
- zapewnienie kontynuacji stosunków prywatnoprawnych (co dot. umów cywilnoprawnych oraz umów o pracę) po śmierci przedsiębiorcy;
- brak wygaśnięcia po śmierci przedsiębiorcy uzyskanych koncesji, licencji i zezwoleń, niezbędnych do prowadzenia danego rodzaju działalności gospodarczej;
- wprowadzenie ciągłości – po śmierci przedsiębiorcy – rozliczeń podatkowych związanych z prowadzonym przedsiębiorstwem.
Wprowadzenie wymienionych rozwiązań należy uznać za uzasadnione. Wychodzą one naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców oraz ich sukcesorom, albowiem rozwiązują najistotniejsze problemy związane z sukcesją firmy osoby fizycznej. Wprowadzenie takich zmian wraz z odpowiednim zabezpieczeniem dziedziczenia składników majątkowych przedsiębiorstwa z zastosowaniem testamentu windykacyjnego, znacząco uprości wdrożenie skutecznego i niedrogiego modelu sukcesji biznesu osoby fizycznej, z którego prawdopodobnie skorzysta wielu przedsiębiorców. To na razie wstępny projekt założeń, które mogą być trudne do przeforsowania, z uwagi na fakt, iż częściowo przełamują podstawowe zasady prawne (jak, chociażby zasadę indywidualności decyzji administracyjnych). Na konkrety musimy jeszcze poczekać, jednak z pewnością, wprowadzenie powyższych zmian w zaprezentowanej formie, będzie znaczącym wyzwaniem legislacyjnym dla ustawodawcy.
—Mateusz Czakon radca prawny z Kancelarii Marek Płonka i Wspólnicy sp.k.
