Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że mogą zostać zobowiązani do udzielenia rekompensaty swoim klientom. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów monitoruje zgodność zachowań przedsiębiorców z zakazem praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. W takiej sprawie prezes UOKiK, poza nałożeniem sankcji pieniężnej w wysokości do 10 proc. rocznego obrotu przedsiębiorcy, może określić obowiązek usunięcia skutków naruszenia lub przyjąć od przedsiębiorcy zobowiązanie do podjęcia działań do tego zmierzających, w drodze tzw. rekompensaty publicznej. Te ostatnie środki coraz częściej wykorzystywane są jako narzędzia mające prowadzić do skutecznego i trwałego eliminowania zjawisk antykonsumenckich. Dowodzi tego jedna z ostatnich decyzji prezesa UOKiK dotycząca praktyki stosowanej przez jeden z banków. Efektem postępowania prowadzonego przez UOKiK jest przyjęcie przez bank zobowiązania do zmiany praktyki i zrekompensowania strat konsumentom. Rekompensata zakłada zwrot przez bank 100 zł klientom, którym bank nie udzielił w terminie odpowiedzi na złożoną reklamację.
Przyjęte zobowiązanie stanowi przykład zastosowania rekompensaty publicznej jako narzędzia zmierzającego do usunięcia trwających skutków praktyki antykonsumenckie.
W wyniku przyjęcia przez przedsiębiorcę zobowiązania lub w drodze decyzji stwierdzającej naruszenie interesów konsumenckich prezes UOKiK nakłada na przedsiębiorcę obowiązek podjęcia określonych działań na rzecz konsumentów w postaci np. zwrotu pieniędzy, zapewnienia dostępu do nowego kanału telewizyjnego lub umożliwieniu konsumentom odzyskania składki ubezpieczeniowej.
Warto wskazać też na decyzje z grudnia 2015 r., na mocy których prezes UOKiK zakwestionował praktyki promocyjne kredytu konsumenckiego uznając, iż wprowadzają one konsumentów w błąd. Przedsiębiorcy zostali zobowiązani m.in. do:
- listownego poinformowania konsumentów o decyzji oraz o możliwości rezygnacji z zawartego ubezpieczenia,
- zwrotu całości składki ubezpieczeniowej oraz
- zwrotu wszystkim konsumentom, którzy zawarli umowy w okresie emisji kwestionowanych reklam, kosztów pożyczki.
W innej decyzji z 30 grudnia 2015 r. UOKiK stwierdził, że jeden z operatorów telefonii komórkowej naruszył zbiorowe interesy konsumentów, podwyższając wysokość abonamentu o 5 zł. Oprócz nałożenia na przedsiębiorcę kary finansowej w wysokości ponad 4,5 mln zł. przedsiębiorca został zobowiązany do usunięcia skutków niekorzystnej dla abonentów praktyki m.in. w ten sposób, iż każdy konsument, który dostał informację o jednostronnej zmianie wysokości abonamentu, powinien otrzymać 65 zł rekompensaty.
Rekompensata publiczna stanowi istotne narzędzie umożliwiające trwałe usunięcie skutków stwierdzonych naruszeń, które pełni funkcję:
- represyjną, bo wymaga od przedsiębiorcy poniesienia kosztów oraz
- restytucyjną, bo pozwala na uzyskanie przez konsumentów bezpośrednich korzyści wynikających z wydanej przez prezesa UOKiK decyzji.
Wobec wzrostu liczby zjawisk antykonsumenckich identyfikowanych przez UOKiK w różnych segmentach działalności firm, jak również w związku z zauważaną przez UOKiK nieskutecznością systemu kar pieniężnych, można spodziewać się w najbliższej przyszłości dalszego stosowania rekompensaty publicznej jako środka eliminacji skutków stwierdzonych naruszeń. Taki kierunek działań UOKiK świadczy o potrzebie bieżącego monitorowania i weryfikowania przez przedsiębiorców swojej aktywności rynkowej również w kontekście działań oddziałujących lub mogących oddziaływać na interesy konsumentów.
Autor jest radcą prawnym, Kancelaria Prawna Schampera, Dubis, Zając
