Rz: Czy niepełnosprawność wpływa na zakres ubezpieczeń, jakim podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność?

Andrzej Radzisław: Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które mają ustalony stopień niepełnosprawności, podlegają ubezpieczeniom społecznym na ogólnych zasadach. Oznacza to, że z tytułu działalności są zobowiązane do opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, jeżeli prowadzona działalność jest dla nich jedynym tytułem do ubezpieczeń. Dobrowolne jest dla nich tylko ubezpieczenie chorobowe. Osoby te same decydują, czy chcą do niego przystąpić. Zgłoszenie do ubezpieczeń powinny wtedy złożyć w terminie siedmiu dni od daty rozpoczęcia prowadzenia działalności.

To może niepełnosprawność pozwala na opłacanie składek od niższej podstawy?

Nie. Podstawą do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne jest zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznej podstawy składek (tzw. 30-krotności). W 2015 r. wynosi ona 2375,40 zł. Składki od niższej kwoty może opłacać przedsiębiorca, który spełnia warunki określone w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli:

- w okresie ostatnich 60 miesięcy nie prowadził innej pozarolniczej działalności oraz

- w jej zakresie nie wykonuje usług, jakie w roku bieżącym lub poprzednim realizował na rzecz swojego pracodawcy.

Przedsiębiorca, który spełni te warunki, przez 24 miesiące może opłacać składki od kwoty zadeklarowanej, nie niższej jednak niż 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2015 r. jest to 525 zł).

Czy również zgłoszenie do ubezpieczeń następuje na ogólnych zasadach?

Jeśli prowadzący działalność spełnia warunki do opłacania składek od preferencyjnej podstawy wymiaru, powinien się zgłosić do ZUS z kodem tytułu ubezpieczeń 05 10 xx lub 05 70 xx. W szóstym znaku tego kodu podaje informację o stopniu niepełnosprawności, a w znaku piątym – informację o posiadanym prawie do emerytury lub renty. Przedsiębiorca, który nie ma ustalonego stopnia niepełnosprawności, podaje 0, kolejne cyfry oznaczają zaś:

- 1 – lekki stopień niepełnosprawności,

- 2 – stopień umiarkowany,

- 3 – znaczny stopień niepełnosprawności,

- 4 – osobę, która ma orzeczenie o niepełnosprawności wydane przed 16. rokiem życia.

Zatem przedsiębiorca, który nie ma ustalonego prawa do emerytury ani renty, ale ma umiarkowany stopień niepełnosprawności, zgłasza się do ubezpieczeń z kodem 05 10 02 lub 05 70 02.

Gdy stopień niepełnosprawności ulega zmianie lub gdy przedsiębiorca uzyskuje prawo do emerytury bądź renty, informację o tym przekazuje do ZUS najpierw wyrejestrowując się z poprzednim kodem tytułu do ubezpieczeń, a następnie ponownie zgłaszając się do nich z nowym, właściwym kodem.

—oprac. Grażyna Ordak