Metody ustanowienia i odwołania likwidatora spółki partnerskiej

Powstanie jednej z wymienionych w art. 98 § 1 kodeksu spółek handlowych przyczyn rozwiązania spółki partnerskiej aktualizuje obowiązek zgłoszenia do KRS otwarcia jej likwidacji, chyba że uzgodniono inny sposób zakończenia działalności podmiotu (np. sprzedaż przedsiębiorstwa). Ustalenie to najczęściej przybiera postać uchwały partnerów, ale nie ma przeszkód, aby zawrzeć je już w pierwotnej wersji umowy spółki bądź, by było ono przedmiotem zmiany kontraktu podmiotu. Przy czym porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki już po zaistnieniu przyczyny rozwiązania, w razie wypowiedzenia umowy przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości uczestnika podmiotu, wymaga zgody nie tylko pozostałych partnerów, ale ponadto odpowiednio wierzyciela bądź syndyka. Pomijam w tym artykule wszelkie kwestie dotyczące ewentualności kontynuowania działalności przez sp.p. mimo aktualizacji przyczyn jej rozwiązania.

Uwaga! Śmierć partnera, ogłoszenie jego upadłości oraz wypowiedzenie umowy spółki partnerskiej przez wspólnika bądź wierzyciela partnera stanowią przyczyny rozwiązania spółki tylko wtedy, gdyby w spółce miała pozostać wyłącznie jedna osoba.

Co do zasady likwidatorami spółki partnerskiej są wszyscy wspólnicy. Mogą oni jednak w drodze uchwały ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród siebie bądź też osoby spoza swego grona. Generalnie uchwała wymaga jednomyślności, ale umowa spółki może zawierać odmienne postanowienia w tej kwestii >patrz wzór uchwały ws. ustanowienia likwidatora sp.p. Należy ją zgłosić – w ciągu siedmiu dni od daty jej powzięcia – do KRS. Na miejsce partnera upadłego wchodzi syndyk. Powyższe reguły nie obowiązują, gdy likwidatora wyznacza sąd rejestrowy.

Sąd rejestrowy (czyli sąd rejonowy – sąd gospodarczy właściwy dla siedziby spółki) może ustanowić likwidatorów zarówno z grona partnerów (ale nie wszystkich – tylko niektórych spośród nich), jak również inne osoby po spełnieniu dwóch przesłanek: zaistnieniu ważnych powodów oraz złożeniu przez wspólnika bądź innej osoby mającej w tym interes prawny odpowiedniego wniosku >patrz wzór wniosku o ustanowienie likwidatora sp.p. Sąd nie jest jednak związany jego treścią. Prawo sądu rejestrowego do ustanawiania likwidatorów ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Umowa spółki ani uchwała partnerów nie może zatem go wyłączać, czy też w jakikolwiek sposób go modyfikować. Podkreślenia wymaga również fakt, że sąd może wyznaczyć (na wniosek) likwidatora także wówczas, gdy został on już wcześniej powołany uchwałą wspólników. Ponadto istnieje ewentualność odwołania przez sąd (nie tylko na stosowny wniosek) likwidatora powołanego uchwałą partnerów. Poza tym sąd może wymienić (tj. odwołać – nie tylko na wniosek) jedynie niektórych likwidatorów spośród tych powołanych przez wspólników.

Uwaga! Wpis do KRS likwidatorów ustanowionych przez sąd następuje z urzędu. Oznacza to, że w tym przypadku nie jest wymagany wniosek, a sąd sam dokonuje wpisu likwidatorów przez siebie wybranych.

W świetle uchwały Sądu Najwyższego z 20 listopada 2008 r., III CZP 111/08 na postanowienie sądu rejestrowego w przedmiocie wynagrodzenia likwidatora spółki jawnej, ustanowionego przez sąd, przysługuje zażalenie. Nie ma żadnych przeszkód, aby – w drodze analogii – stosować to orzeczenie także do spółki partnerskiej.

Rangę powodów, które skłoniły wspólników lub inne osoby mające w tym interes prawny do wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie likwidatora, ocenia sąd rejestrowy. Następuje to z uwzględnieniem całokształtu okoliczności danej sprawy. Kodeks spółek handlowych nie zawiera katalogu ważnych powodów. Żadnych wskazówek w tej kwestii nie dostarcza również orzecznictwo. Wydaje się jednak, że można do nich zaliczyć m.in.: podjęcie przez partnera działalności konkurencyjnej, jego długotrwałą chorobę, konflikt między wspólnikami czy wyjazd uczestnika podmiotu za granicę.

Poza partnerami, osobami zainteresowanymi w ustanowieniu przez sąd rejestrowy likwidatora, mogą być: wierzyciel spółki, wierzyciel osobisty wspólnika, syndyk, współmałżonek partnera, osoba wskazana przez spadkobierców wspólnika, a co do zaległości podatkowych – Skarb Państwa.

Sąd rejestrowy może z ważnych powodów odwołać likwidatora z urzędu bądź na wniosek partnera lub osoby mającej interes prawny. Wniosek ten może dotyczyć zarówno likwidatora powołanego przez wspólników, jak również ustanowionego przez sąd >patrz wzór wniosku o odwołanie likwidatora sp.p. Likwidator wybrany uchwałą partnerów może być więc odwołany przez nich (jednomyślnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej), jak i sąd >patrz wzór uchwały o odwołaniu likwidatora. Ważnymi powodami pozwalającymi na wystąpienie z wnioskiem o odwołanie likwidatora są np.: jego choroba, rozpoczęcie nowych interesów, które nie są wymagane do zakończenia działalności podmiotu, narażenie spółki na szkodę, utrata zdolności do czynności prawnych, czy podjęcie przez niego działalności konkurencyjnej. Co do osób mających interes prawny w wystąpieniu do sądu rejestrowego z wnioskiem o odwołanie likwidatora – zob. wcześniejsze uwagi.

Natomiast odwołanie likwidatora wyznaczonego przez sąd rejestrowy możliwe jest tylko przez ten sąd. Wykreślenie likwidatorów odwołanych przez sąd rejestrowy (a nie partnerów) następuje z urzędu. Niezbędne jest więc zgłoszenie wniosku do KRS o wykreślenie likwidatora odwołanego przez wspólników (wniosek składa się w ciągu siedmiu dni od daty podjęcia uchwały ws. odwołania likwidatora).

Istotne jest również, iż sąd po odwołaniu likwidatorów nie ma kompetencji do powołania z urzędu nowych likwidatorów. Konieczny jest zatem odpowiedni wniosek.

Uwaga ! Norma art. 73 w zw. z art. 89 k.s.h. (stanowiąca o odwołaniu likwidatora przez sąd rejestrowy) – w odróżnieniu od art. 72 w zw. z art. 89 k.s.h. (dotyczącego odwołania likwidatora przez partnerów) – ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Nie można więc w umowie spółki ustalić innych zasad niż te, które określa art. 73 k.s.h.

Autorka jest adwokatem

Podstawa prawna: art. 58, 67, 70–71, 73 oraz art. 74 § 3 w zw. z art. 89, art. 98 § 1 oraz art. 99 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tj. DzU z 2015 r. poz. 4), art. 6942 ustawy z 17 listopada 1964 r.– Kodeks postępowania cywilnego (t.j. DzU z 2015 r., poz. 539), art. 59 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 1025 ze zm.), art. 22 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. z 2015 r. poz. 978).