- Pracownik nie ma samochodu służbowego i nie ma podpisanej umowy o używaniu prywatnego auta w celach służbowych, ale sporadycznie jeździ nim w delegacje. Czy w skierowaniu na badania okresowe u tej osoby zaznaczamy takie badania dla kierujących pojazdami w celach służbowych?

– pyta czytelniczka.

Co do zasady każdy pracownik podlega badaniom okresowym (profilaktycznym), a ich częstotliwość wynika z przepisów. To jedna z czterech form analizowania stanu zdrowia ?i przydatności zawodowej zatrudnionych. Obowiązek kierowania przez pracodawcę na taki sprawdzian i poddania się mu przez etatowca wynika z art. 229 § 2 i 4 k.p. Niewykluczone jednak, że osoba, która sporadycznie prowadzi samochód na rzecz pracodawcy, przejdzie dodatkowe, specjalistyczne badania medyczne, w tym okulistyczne.

Co kilka lat

Częstotliwość badań okresowych ustala każdorazowo lekarz w zależności od stanu zdrowia pracownika oraz warunków charakterystycznych dla zajmowanego stanowiska. Precyzuje to załącznik do rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm., dalej rozporządzenie). Przykładowo zatrudnieni przechodzą badania okresowe co:

- ?rok, gdy są narażeni na czynniki toksyczne, np. czteroetylek ołowiu,

- ?dwa lata, jeżeli wdychają szkodliwe pyły lub opary,

- ?trzy lata, gdy w zakładzie panuje gorący mikroklimat (po 45. roku życia badania trzeba wykonywać co dwa lata),

- ?cztery lata, jeżeli stale korzystają z komputera,

- ?pięć lat, gdy w biurach nie używają komputerów.

Zazwyczaj pracowników, którzy są poddawani niekorzystnym czynnikom psychospołecznym, np. stale muszą być w gotowości do odpowiedzi lub pracują na posadach decyzyjnych i związanych ?z odpowiedzialnością, lekarz bada co dwa-cztery lata. Okresowo mierzy im się też poziom cholesterolu oraz zaleca przeprowadzenie analizy elektrokardiogramu. Zwykle jednak odbywa się to w rzadszych odstępach czasu, bo zatrudniający ponoszą koszty tych opinii medycznych. Termin okresowego testu stanu zdrowia określa lekarz w wydanym zaświadczeniu po poprzednim badaniu.

Bez ryzyka

Wysyłając podwładnego do lekarza, szef musi określić w skierowaniu (zgodnie z § 4 rozporządzenia):

- ?rodzaj badania, jakie ma być wykonane,

- ?stanowisko, na którym pracownik jest zatrudniony,

- ?informacje o występowaniu na nim czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

Z kolei u przenoszonych na inne posady określa się te, na której dana osoba ma być zaangażowana. Wtedy w zleceniu pracodawca ma prawo podać dwa lub więcej stanowisk, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu.

Nawet jeśli pracodawca nie jest pewny, że będzie wysyłać podwładnego w delegację, dla własnego bezpieczeństwa powinien sprawdzić, czy jest on zdrowy i nie ma przeciwwskazań do prowadzenia auta. W myśl rozporządzenia wolno mu to zakwalifikować np. jako prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej. Można wtedy zalecić badania ogólne, okulistyczne i neurologiczne. Trzeba je powtarzać co trzy-cztery lata, a gdy dotyczy to etatowca powyżej 50. roku życia – co dwa lata. Choć są one ustalone rzadziej niż standardowe sprawdziany dla np. pracowników biurowych, obejmują dodatkowe elementy. Zwraca się w nich uwagę np. na stan psychiczny zatrudnionego, a narządami krytycznymi są tu układ krążenia i ośrodkowy układ nerwowy.

Specjalnie ?dla kierujących

Na specjalistyczne badania może pracownika też wysłać starosta, jeśli kierował on w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka oraz gdy są uzasadnione i poważne zastrzeżenia do stanu jego zdrowia.

Natomiast niektórzy kierujący pojazdami w zakresie obowiązków służbowych, ale nie podlegający ustawie o transporcie drogowym, muszą wykonać dodatkowe badania. Ten wymóg wynika z ustawy ?z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn. DzU ?z 2014 r., poz. 600) oraz rozporządzenia ministra zdrowia ?z 17 lipca 2014 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (DzU z 2014 r., poz. 949). Wizyta u okulisty oraz badania widzenia zmierzchowego, olśnienia oraz wrażliwości na kontrast ?są obowiązkowe dla kierowców z prawem jazdy kat. C1, C 1+E, C, C+E, D 1, D 1+E, D i D+E. Konsultację okulistyczną muszą przejść ubiegający się o wydanie lub mający prawo jazdy m.in. kategorii B w razie powstania jednooczności lub diplopii.

Rozporządzenie wyznacza ponadto wysokie standardy oceny zdolności do kierowania pojazdem przez cukrzyków. Definicja ciężkiej hipoglikemii, która oznacza spadek stężenia glukozy do poziomu wymagającego korzystania z pomocy osób trzecich, nie musi być poniżej 55 mg/dl. Zwiększone są też normy odczuwania patologicznie niskich stężeń glukozy, definiowanych jako nieświadomość hipoglikemii.

Odpowiada zatrudniający

Szefowi nie wolno dopuścić do pracy etatowca bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań ?do wykonywania zadań na określonym stanowisku. ?Odpowiedzialność za dopuszczenie do pracy bez aktualnych ?badań lekarskich ciąży na pracodawcy, a nie na pracowniku.

Gdy podwładny pracuje bez aktualnych badań medycznych, inspektor pracy wyda nakaz. Z tej decyzji będzie wynikał ?wymóg skierowania konkretnych osób do lekarza i termin, ?do kiedy trzeba to zrobić.

Karol? Lankamer, prawnik, były pracownik PIP, obecnie wspólnik w firmie Pogotowie Kadrowe sp.j.

Obecnie pracownicy kierujący autami osobowymi nie muszą obligatoryjnie przechodzić badań zjawiska olśnienia i widzenia ?zmierzchowego. Obowiązek ten, uzupełniony o badanie ?wrażliwości na kontrast, został ograniczony do kierowców ?zawodowych, egzaminatorów i instruktorów. Nowe przepisy ?ułatwiają powrót do zadań kierowcy pracownikom, u których ?wystąpił np. pojedynczy napad padaczkowy. Ale zgodnie ?z pkt 2 załącznika nr 4 do nowego rozporządzenia choroby ?układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, stwarzające ?ryzyko nagłej niewydolności i osłabienia funkcji mózgowych, ?są przeciwwskazaniem do kierowania pojazdami.