Czy umowa sprzedaży zwierząt może podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
– pyta czytelniczka.
Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. DzU ?z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.; dalej: ustawa o PCC) posługuje się zamkniętym katalogiem czynności cywilnoprawnych opodatkowanych PCC (zob. wyrok NSA z 15 lutego 2008 r., ?II FSK 1737/06) >patrz ramka.
Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, gdyż zostały wymienione w tym zamkniętym katalogu.
Przepisy kodeksu cywilnego...
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę (art. 535 kodeksu cywilnego). Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw (art. 555 k.c.). Rzeczami w rozumieniu kodeksu są tylko przedmioty materialne (art. 45 k.c.).
Rzeczami są zatem materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym wyodrębnione (naturalnie lub sztucznie) w sposób pozwalający na traktowanie jako dobra samoistnego ?w stosunkach społeczno-gospodarczych. Z kolei pod pojęciem prawa majątkowego należy rozumieć prawo podmiotowe uwarunkowane interesem ekonomicznym podmiotu uprawnionego.
Zwierzę jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę (art. 1 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia ?1997 r. o ochronie zwierząt). ?W sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się do zwierząt odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy (art. 1 ?ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt).
...należy stosować odpowiednio
Z uwagi na to, że zwierzę nie jest rzeczą, a jedynie w sprawach nieuregulowanych ?w ustawie o ochronie zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy, mogą powstawać wątpliwości, czy zwierzę może być przedmiotem czynności cywilnoprawnej (sprzedaży) opodatkowanej PCC. Sprzedaży zwierzęcia nie można uznać za sprzedaż praw majątkowych.
Ustawa o ochronie zwierząt nie reguluje kwestii obrotu zwierzętami, w tym umów sprzedaży zwierząt. Nie wprowadza jednak zakazu obrotu nimi. Zwierzęta mogą być zatem przedmiotem umowy sprzedaży uregulowanej przepisami kodeksu cywilnego, a w tym przypadku – stosownie do art. 1 ust. 2 ustawy ?o ochronie zwierząt – do zwierząt należy odpowiednio stosować przepisy o rzeczach. Zgodnie z wykształconą praktyką przyjmuje się zatem, że umowy sprzedaży zwierząt mogą być opodatkowane PCC (interpretacja Izby Skarbowej ?w Bydgoszczy z 25 lutego 2010 r., ITPB2/436-195a/09/TJ; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 23 stycznia 2009 r., IPPB2/436-424/08-2/AF; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 23 stycznia 2009 r., IPPB2/436-424/08-2/AF).
Koniecznie w Polsce
Czynności cywilnoprawne takie jak sprzedaż rzeczy lub praw majątkowych, zgodnie ?z art. 1 ust. 4 ustawy o PCC, podlegają podatkowi, jeżeli ich przedmiotem są:
1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została wykonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Oznacza to, że jeżeli przedmiotem sprzedaży są zwierzęta znajdujące się w Polsce, to umowa taka zawsze podlega opodatkowaniu PCC (bez względu na miejsce jej zawarcia i status stron). Natomiast jeżeli sprzedawane byłyby zwierzęta znajdujące się za granicą, to umowa ich sprzedaży podlega opodatkowaniu PCC tylko wtedy, gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Polski i w Polsce została zawarta umowa sprzedaży
Ureguluje kupujący
W przypadku umów sprzedaży zwierząt:
- ?obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, tj. zawarcia umowy sprzedaży (zob. art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC), i ciąży na kupującym (zob. art. 4 pkt 1 ustawy o PCC),
- ?podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa zwierzęcia (zob. więcej art. 6 ust. 1 pkt 1; ust. 2–4 ustawy o PCC),
- ?właściwa stawka PCC wynosi 2 proc. (zob. art. 7 ust. 1 ?pkt 1 ustawy o PCC).
Podatnicy są obowiązani bez wezwania organu podatkowego złożyć deklarację ?w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC-3) oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC). W praktyce umowy sprzedaży zwierząt nie przybierają formy aktu notarialnego, a to oznacza, że podatku nie pobiera płatnik (notariusz), lecz musi go samodzielnie rozliczyć kupujący.
Przykład
Pani Jadwiga zajmuje się ?m.in. handlem kotami rasowymi. ?16 września 2014 r. kupiła kota perskiego za 1100 zł. Ustalona cena odpowiada wartości rynkowej kota. Pani Jadwiga musi zapłacić PCC od zawartej umowy sprzedaży kota perskiego. Podstawą opodatkowania jest kwota 1100 zł. Podatek wyniesie zatem 22 zł (1100 zł x 2 proc.). Obowiązek podatkowy powstał ?z chwilą zawarcia umowy sprzedaży, tj. 16 września 2014 r., a więc do 30 września 2014 r. ?pani Jadwiga powinna była zapłacić podatek na rachunek urzędu skarbowego i złożyć w tym urzędzie deklarację PCC-3.
Wyłączenie z ustawy
Większość firm nabywających zwierzęta nie zapłaci jednak podatku od cazynności cywilnoprawnych od zawartych przez nie umów sprzedaży tych zwierząt. Obrót zwierzętami może bowiem podlegać VAT, w szczególności jako odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju.
Na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie podlegają bowiem podatkowi czynności cywilnoprawne inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron ?z tytułu dokonania tej czynności jest:
a) ?opodatkowana podatkiem od towarów i usług,
b) ?zwolniona z podatku od towarów i usług, z wyjątkiem:
– umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego ?w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
– umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
W przypadku zakupu zwierząt w Polsce od polskich podmiotów umowy ich sprzedaży są wyłączone z opodatkowania PCC, jeżeli sprzedawcą był:
- ?podatnik VAT czynny (np. firma zajmująca się obrotem zwierzętami, rolnik, który zrezygnował ze zwolnienia przewidzianego dla rolników ryczałtowych),
- ?podatnik VAT zwolniony na podstawie art. 113 ustawy ?o VAT,
- ?rolnik ryczałtowy w stosunku do zwierząt uznawanych za produkty rolne (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 25 lutego 2010 r., ITPB2/436-195c/09/TJ; interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 5 listopada 2008 r., IPPB2/ 436-340/08-2/MZ).
Przykład
Pan Jan, który prowadzi pensjonat, kupił konia (ma on służyć uatrakcyjnieniu pobytu gości pensjonatu) od firmy A (podatnik VAT czynny) zajmującej się obrotem końmi. Pan Jan ?nie zapłaci PCC od tej umowy, gdyż czynność jest wyłączona ?z opodatkowania PCC na podstawie art. 2 pkt 4 lit. a ?ustawy o PCC. Jest bowiem opodatkowana VAT.
Opodatkowanie dotyczy zamkniętego katalogu czynności
Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
- ?umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
- ?umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
- ?umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
- umowy dożywocia,
- ?umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
- ustanowienie hipoteki,
- ?ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
- umowy depozytu nieprawidłowego,
- umowy spółki.
Definicje z ustawy o PCC
Podatek od towarów i usług oznacza podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy o VAT lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich (zob. art. 1a pkt 7 ustawy o PCC). Państwo członkowskie oznacza państwo członkowskie Unii Europejskiej lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (zob. art. 1a pkt 5 ustawy o PCC).