Umowa z urzędem pracy nie przesądza o formie zatrudnienia bezrobotnego

Umowa z urzędem pracy nie przesądza o formie zatrudnienia bezrobotnego. O jego pracowniczym ?charakterze decydują głównie zadania wykonywane ?w podporządkowaniu poleceniom szefa.

Aktualizacja: 11.08.2014 15:15 Publikacja: 11.08.2014 08:00

Foto: Rzeczpospolita, Paweł Gałka paweł gałka

Tomasz Poznański

Pracodawca zawarł ze starostą umowę dotyczącą odbywania stażu w jego firmie. Finansuje go starosta na zasadach określonych w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 674 ze zm., dalej ustawa ?o promocji). W umowie znalazło się postanowienie, że po zakończeniu stażu ze stażystą zostanie zawarte zlecenie na sześć miesięcy. Pracodawca ma wątpliwości, czy może podpisać ze stażystą umowę cywilnoprawną, kiedy w rzeczywistości jego dalszy pobyt w firmie będzie miał charakter stosunku pracy.

Nie takie związanie

Niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę tą cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w kodeksie pracy. Dlatego ze stażystą trzeba podpisać angaż na czas określony (sześć miesięcy) lub tak z nim zmodyfikować dalszą współpracę, aby nie budziła wątpliwości, że mamy do czynienia z umową cywilnoprawną.

Na podstawie art. 53 ustawy o promocji starosta może skierować bezrobotnych do odbycia stażu przez okres nieprzekraczający sześciu miesięcy lub do 12 miesięcy (bezrobotnych, którzy nie ukończyli 30. roku życia). Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą, według określonego w niej programu. W tym czasie bezrobotnemu przysługuje stypendium w wysokości 120 proc. kwoty zasiłku, wypłacane przez starostę.

Ustawa nie narzuca więc wymogu zatrudnienia stażysty po zakończeniu tej praktyki. Takie zobowiązanie nie wynika też z rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (DzU nr 142, poz. 1160, dalej rozporządzenie). Na podstawie jego § 5 ust. 1 starosta zawiera z organizatorem umowę o określonej treści >patrz ramka.

Nie ulega wątpliwości, że staż organizowany na mocy umowy ze starostą ma charakter umowy o pracę. Zgodnie ?z § 8 ust. 2 rozporządzenia bezrobotny skierowany do odbycia stażu:

- ?przestrzega ustalonego przez organizatora rozkładu czasu pracy,

- ?sumiennie i starannie wykonuje zadania objęte programem stażu oraz stosuje się do poleceń organizatora ?i opiekuna, o ile nie są one sprzeczne z prawem,

- ?przestrzega przepisów i zasad obowiązujących u organizatora, w szczególności regulaminu pracy, tajemnicy służbowej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów przeciwpożarowych.

Z pewnością celem stażu jest zdobycie doświadczenia zawodowego i nowych umiejętności. Pozwoli to uzyskać zatrudnienie, choć niekoniecznie u pracodawcy, do którego trafił bezrobotny. Ponieważ firmy bardzo interesują się takimi stażami, do umów ze starostami wprowadza się zapisy obligujące do dalszego zatrudnienia stażysty, z reguły na czas określony. Nawet to nie zmienia popularności tych form pozyskiwania personelu, gdyż w dalszym ciągu jest to korzystne rozwiązanie dla pracodawcy. Problem jednak pojawia się wtedy, gdy w umowie ze starostą jest zobowiązanie do zawarcia umowy cywilnoprawnej, a pracodawca ma świadomość, że łączący go stosunek z byłym stażystą będzie faktycznie pracowniczy.

Na podstawie art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w wyznaczonym przez niego miejscu i czasie, ?a ten – zatrudnić pracownika za wynagrodzeniem. To, że mamy do czynienia z umową ?o pracę, często wynika z jej treści, choć ma ona inną nazwę, np. zlecenie.

Starosta ?to nie polisa

Umowa z urzędem nie może determinować formy zatrudnienia. O jego pracowniczym charakterze decyduje wykonywanie pracy przede wszystkim w warunkach podporządkowania poleceniom pracodawcy konkretyzującym czynności, które w zakresie umówionego rodzaju pracy pracownik ma wykonać, a także wskazującym sposób oraz czas i miejsce ich wykonywania. Tak uznał Sąd Najwyższy ?w wyroku z 3 czerwca 1998 r. ?(I PKN 170/98).

Kontrakt ze starostą nie uchroni też pracodawcy od odpowiedzialności za wykroczenie. Na mocy art. 281 k.p. gdyby zatrudniający zawarł zamiast umowy o pracę np. zlecenie, musi się liczyć z grzywną od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Dlatego pracodawca, który jest zobowiązany do zatrudnienia stażysty na kontrakt cywilny, aby wykluczyć wątpliwości, powinien podpisać z nim umowę ?o pracę.

Najważniejsze cechy

Istotnym czynnikiem różnicującym umowę cywilnoprawną od tej o pracę jest podporządkowanie, czas pracy, sposób obliczania wynagrodzenia oraz konieczność osobistego wykonywania umowy. Kontynuacja stażu w formie zlecenia bez jakichkolwiek modyfikacji może być uznane za stosunek pracy.

W uchwale z 12 kwietnia 1994 r. (I PZP 13/94) Sąd Najwyższy wskazał, że umowa-zlecenie zawarta przez zakład z sanitariuszem, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidująca wykonywanie przez niego po godzinach pracy – za ustalonym w niej wynagrodzeniem – pracy tego samego rodzaju co określony w umowie o pracę stanowi umowę uzupełniającą umowę o pracę.

Autor jest adwokatem