Polisa OC działalności gospodarczej to podstawa w działalności każdej firmy, gdyż dzięki niej zakład ubezpieczeń może pokryć szkody wyrządzone przez przedsiębiorstwo innym osobom. Szkody te mogą swoją wysokością przekroczyć wartość majątku przedsiębiorcy, mogą go więc zrujnować na lata. Katalog potencjalnych szkód jest praktycznie nieograniczony. Zatrucia artykułami spożywczymi, zniszczenie przez pracowników rzeczy należących do klientów, emisja zanieczyszczeń – straty można wyrządzić, działając w każdej branży.

Zakres ochrony w ramach polisy OC działalności gospodarczej nigdy nie będzie pełny, tzn. zawsze jest ograniczony zapisami wyłączającymi określone ryzyka. Zawarcie umowy ubezpieczenia ograniczającej się do zakresu podstawowego może spowodować, że ochrona będzie iluzoryczna. Inne wyłączenia są groźne dla restauratora, inne dla firmy działającej w branży budowlanej. Istnieją jednak ograniczenia zakresu ubezpieczenia, które mogą być niebezpieczne dla większości przedsiębiorców.

– Zasadniczo można zauważyć bezwzględne, czyli te, które ubezpieczyciel zawsze pozostawia na ryzyku ubezpieczonego i nie przewiduje odpowiednich klauzul rozszerzających, oraz względne, które można zneutralizować poprzez zakup dodatkowej klauzuli odpowiadającej danemu wyłączeniu – mówi Bartosz Paczesny ze STBU Brokerzy Ubezpieczeniowi sp. z o.o.

Lista standardowych klauzul stanowi część ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU), ale oczywiście są też dopuszczalne inne rozwiązania indywidualne, stosowane głównie przy umowach zawartych za pośrednictwem brokera ubezpieczeniowego.

Niepewność sukcesu

Ryzyko działalności gospodarczej wiąże się z dwoma aspektami: niepewnością gospodarczego sukcesu przedsięwzięcia, którą musi przewidywać przedsiębiorca, rozpoczynając i prowadząc biznes, oraz różnorakimi nieprzewidzianymi zdarzeniami losowymi, które mogą zakłócić działalność i dochodowość jego firmy. Transfer ryzyka na ubezpieczyciela może dotyczyć jedynie drugiej ze wspomnianych kategorii niepewności. Tak zwane czyste ryzyko gospodarcze, co do zasady, pozostaje zawsze przy samym przedsiębiorcy.

Przykład

Przedsiębiorca otwiera sklep spożywczy w okolicy, w której ?jest kilka takich sklepów. Nie może się ubezpieczyć od tego, ?że nie utrzyma się na rynku.

Z tego względu polisy z tytułu ryzyka odpowiedzialności cywilnej wyłączają przede wszystkim te rodzaje ryzyka, które wynikają ściśle z roszczeń o niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. W tej kategorii zawierają się również rękojmia i gwarancja.

– W praktyce możliwość przeniesienia odpowiedzialności gwarancyjnej producenta na inny podmiot (np. ubezpieczyciela) musiałaby się wiązać z możliwością realnego wpływu podmiotu finansującego tę odpowiedzialność na jakość produkcji i obsługi gwarancyjnej – tłumaczy Marcin Golko z Ergo Hestii.

Ubezpieczyciel nigdy nie będzie chronił kontrahentów przedsiębiorcy przed niewypełnianiem powziętych zobowiązań lub zwykłym partactwem.

– Dopiero jeżeli na skutek takich zaniedbań wystąpią szkody u osoby trzeciej jako zjawiska losowe, zostaną one rozpatrzone z uwzględnieniem zakresu udzielonej ochrony ubezpieczeniowej – wyjaśnia Bartosz Paczesny.

Problemy z wykonaniem umowy

Umowa ubezpieczenia OC z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej lub użytkowania mienia nie obejmuje roszczeń o wykonanie umów, roszczeń z tytułu następczego wykonania umów, roszczeń o zwrot świadczeń oraz roszczeń o zwrot kosztów poniesionych na poczet lub w celu wykonania umów.

Szkody wyrządzone w związku z wykonywaniem umów przy okazji ich wykonywania lub po nienależytym ich wykonaniu są objęte zakresem ubezpieczenia.

– Natomiast w przypadkach, do których odwołuje się powyższe wyłączenie, nie mamy do czynienia ze szkodą, lecz jedynie z roszczeniem o określone zachowanie się (o wykonanie umowy, o należyte wykonanie umowy, o zwrot świadczenia, zwrot kosztów poniesionych na dokończenie umowy budowy lub wykonanie kontraktu) – wyjaśnia Marcin Golko.

Ubezpieczyciel nie jest w stanie egzekwować takiego zachowania się klienta. Jeśli jednak w wyniku zachowania/lub zaniechania ubezpieczonego powstanie szkoda, ubezpieczenie OC zadziała.

Przykład

Przedsiębiorca budowlany nie zabezpieczył wykopu, do którego wpadł człowiek i wskutek tego poniósł uszczerbek na zdrowiu. Do takiej sytuacji doszło, mimo że inwestor zabezpieczenie zamówił i za nie zapłacił. Mamy więc do czynienia z roszczeniem o wykonanie umowy. Roszczenie o wykonanie barierki wokół wykopu nie jest objęte ochroną, ale szkoda, która z tego tytułu powstała – uszczerbek na zdrowiu wynikły z niewykonania zobowiązania – jest objęta ochroną z tytułu OC.

Klauzule dodatkowe

Niektóre rodzaje ryzyka są z zasady wyłączone z ochrony, ale względnie.

– Część z nich ma charakter względnie obowiązujący, czyli można je włączyć do ochrony przez wykupienie odpowiedniej klauzuli dodatkowej, w tym klauzul przeznaczonych dla odpowiedniej branży – mówi Agnieszka Kukiełka z Generali.

Jak tłumaczy Bartosz Paczesny, przy wyłączeniach względnych można zauważyć pewne różnice w podejściu i zapisach warunków ubezpieczycieli.

Przykładem są szkody: w środowisku, z tytułu dostarczania energii, prac ziemnych, w mieniu, w najmie, ?w nadzorze i inne. Ubezpieczyciele nie stawiają ograniczeń i raczej dość chętnie rozszerzają polisy, a tym samym następuje dopasowanie polis do danego charakteru ryzyka działalności ubezpieczonego.

Ryzyko, które można włączyć do ochrony, wykupując dodatkową klauzulę, to:

- OC za produkt;

- OC pracodawcy;

- OC najemcy;

- ?OC z tytułu posiadania, użytkowania lub prowadzenia pojazdów mechanicznych niepodlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu OC;

- ?OC za szkody wyrządzone przez podwykonawców;

- ?OC za szkody w środowisku;

- ?OC z tytułu szkód w mieniu osób trzecich przekazanym w celu wykonania obróbki, naprawy, czyszczenia i innych podobnych czynności;

- ?OC z tytułu szkód rzeczowych powstałych w związku z prowadzeniem jazd próbnych pojazdów mechanicznych;

- ?OC za szkody wynikające z odpowiedzialności cywilnej zawodowej aptekarza i technika farmaceuty;

- ?OC podmiotów prowadzących hotele i ośrodki wczasowe;

- ?OC z tytułu szkód rzeczowych związanych z uszkodzeniem, zniszczeniem lub utratą pojazdów mechanicznych pozostawionych na parkingach strzeżonych;

- ?OC za szkody w mieniu znajdującym się w pieczy, pod dozorem lub kontrolą ubezpieczającego;

- ?OC z tytułu szkód spowodowanych przeniesieniem choroby zakaźnej i zakażeń.

Zakres terytorialny

Szczególna sytuacja jest w przypadku zakresu terytorialnego ubezpieczenia. Często obejmuje on tylko obszar Polski, ale można go rozszerzyć za zapłatą dodatkowej składki na cały świat. Jednak nawet wtedy trzeba uważać. Rozszerzenie zakresu terytorialnego oznacza objęcie ochroną ubezpieczeniową wypadków, które powstaną poza terytorium RP, spowodowanych przez usługi wykonane za granicą oraz produkty nabyte za granicą.

– Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność poza terytorium Polski, to nawet przy określeniu zakresu działania ubezpieczenia na „cały świat" warto zwrócić uwagę na dodatkowe wyłączenia dotyczące m.in. USA, Kanady i ich terytoriów zależnych – mówi Aleksandra Sosnowska, broker ubezpieczeniowy z MAK Ubezpieczenia sp. z o.o.

Kraje te często wyłączone są z ochrony, nawet w opcji „cały świat". Odszkodowania, które tam są zasądzane, są bowiem dużo wyższe niż gdzie indziej.