W praktyce przedsiębiorcy często zadają sobie pytanie, kiedy ich współpraca może zostać uznana za ograniczanie konkurencji? Odpowiedź mogą oni znaleźć w decyzjach prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W ubiegłym roku wydanych zostało 28 rozstrzygnięć ?w sprawie niedozwolonych porozumień. Dokładnie zostały w nich opisane praktyki uznane za niezgodne z prawem. Powinna to być lektura obowiązkowa dla wszystkich przedsiębiorców, którzy chcą działać zgodnie z przepisami i nie narażać się na sankcję finansową, która może wynieść nawet do 10 proc. przychodu.

Nie tylko świadomie

„Taki zapis nosi znamiona zmowy handlowej i działanie  na szkodę konsumenta / jest zabronione; proponuje ten zapis jakoś rozmyć lub usunąć" – to fragment (pisownia oryginalna) korespondencji mailowej pomiędzy uczestnikami zmowy cenowej. Pokazuje on, że w wielu przypadkach dochodzi do świadomego naruszenia przepisów. Nie jest to jednak regułą. Może się bowiem zdarzyć, że przedsiębiorcy, szczególnie mali i średni, nie zdają sobie z tego sprawy. Tak może być przede wszystkim w przypadku zmów wertykalnych, czyli  pomiędzy podmiotami działającymi na różnych szczeblach obrotu, np. producentem i dystrybutorem jego produktów (w  2013 r. roku było 13 tego typu decyzji). Nie każdy przedsiębiorca bowiem wie, że za niezgodne z prawem może zostać uznane nawet zobowiązanie się do sprzedaży towarów po cenach minimalnych i sztywnych, ustalonych przez producenta danego produktu czy jego dystrybutora. Nie ma w tym przypadku znaczenia, że rola przedsiębiorcy była bierna i ograniczyła się jedynie do akceptacji przedstawionego mu cennika oraz że nie stosował ustalonych stawek. Może to być jedynie uznane  za okoliczności łagodzące. Warto pamiętać o tym, negocjując warunki współpracy.

Czego nie wolno ?we franczyzie

Wszystko to odnosi się również do umów franczyzowych. Przedsiębiorcy działający ?w takim systemie powinni uważnie przeczytać decyzję UOKiK dotyczącą jednej ?z sieci restauracji. Zakwestionowane zostało w niej narzucanie franczyzobiorcom sztywnych cen sprzedaży produktów. Bez zgody franczyzodawcy nie mogli oni również stosować akcji promocyjnych, a za złamanie ustaleń  groziły kary umowne, a nawet rozwiązanie umowy. Decyzja nie jest prawomocna, spółka odwołała się do sądu. Jaka polityka cenowa we franczyzie jest w takim razie dozwolona? Zgodne z prawem jest rekomendowanie określonych  cen, pod warunkiem, że nie są one wiążące. Tak samo jest z  ustalaniem maksymalnych stawek, o ile sprzedawca może bez konsekwencji  oferować konsumentom tańsze produkty lub usługi. Ponadto, zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, dozwolone są krótkotrwałe wspólne kampanie, podczas których dochodzi przede wszystkim do faktycznego obniżenia ceny.

Także ustne uzgodnienia

Z lektury decyzji wynika, że  nie tylko uzgodnienia na piśmie mogą być traktowane jako zmowa. Przekonali się ?o tym chociażby przedstawiciele spółek dostarczających środków chemicznych wykorzystywanych w górnictwie. Zawarli oni zmowę przetargową, cenową oraz podzielili rynek podczas nieformalnych spotkań, nie pozostawiając po sobie dowodów w postaci podpisanych umów. Nie uchroniło ich to od kary finansowej, która wyniosła łącznie ponad 18 mln zł. W tym przypadku przedsiębiorcy również odwołali się do sądu.

—Maciej Chmielowski ?Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Kary można uniknąć

Jeżeli przedsiębiorca zdał sobie sprawę, że  jego działanie może być uznane za niezgodne z prawem, nie powinien wpadać  w panikę. Od ponad dziesięciu lat w polskim prawie istnieje program łagodzenia kar leniency, który przypomina instytucje świadka koronnego w prawie karnym. Umożliwia on uniknięcie lub obniżenie kary finansowej w zamian za dostarczenie dowodów na istnienie zmowy oraz współpracę z UOKiK. Można o tym przeczytać w czterech rozstrzygnięciach, bo w tylu przypadkach w 2013 r. przedsiębiorcy skorzystali z tej możliwości. Przypomnijmy, że odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące programu, nawet anonimowe, udzielają prawnicy UOKiK pod numerem telefonu: 22 55 60 555. Decyzje wydawane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów są dostępne na stronie internetowej UOKiK http://www.uokik.gov.pl/decyzje_prezesa_uokik3.php. Większość decyzji opisana jest na stronie urzędu w formie znacznie krótszych komunikatów prasowych.