Umowa przedwstępna to umowa, przez którą jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia oznaczonej umowy przyrzeczonej.
W umowie przedwstępnej należy określić wszystkie istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin jej zawarcia. W braku oznaczenia terminu, obowiązuje ten wskazany przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej. Jeżeli jednak obu stronom przysługuje omawiane uprawnienie, a każda z nich podała inny czas, wówczas wiąże termin zakreślony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie. Należy podkreślić, że wykluczone jest domaganie się zawarcia umowy przyrzeczonej, gdy w ciągu 1 roku od dnia zawiązania umowy przedwstępnej nie wyznaczono terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej.
Jeżeli umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, w szczególności co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. W przeciwnym wypadku pozostaje jej jedynie prawo żądania naprawienia szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zawinione niespełnienie świadczenia przez zobowiązanego mimo upływu terminu (wierzyciel nie musi udowodnić tych zawinionych okoliczności), szkoda uprawnionego i związek przyczynowy pomiędzy niespełnieniem świadczenia a szkodą poniesioną przez to, że liczył na zawarcie umowy przyrzeczonej. Rozmiar szkody podlegającej naprawieniu ustala się, porównując stan majątkowy, jaki istniałby, gdyby uprawniony nie podjął działań prowadzących do zawarcia umowy przyrzeczonej ze stanem powstałym wskutek faktu, że zawarto umowę przedwstępną i oczekiwał on zawiązania tej przyrzeczonej. Przy czym, strony mogą odmiennie ustalić zakres odszkodowania w umowie przedwstępnej (np. zastrzec zwrot zadatku, czy zapłatę kary umownej). Od wyboru wierzyciela zależy żądanie zawarcia umowy albo wypłaty odszkodowania i dopiero realizacja jednego z tych roszczeń powoduje wygaśnięcie ich obu.
Roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem jednego roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta. Jeżeli sąd oddali żądanie zawiązania umowy przyrzeczonej, roszczenia te (w szerokim znaczeniu, czyli zarówno odszkodowawcze, jak i np. o zwrot zadatku, czy zapłatę zastrzeżonej kary umownej niezależnie od terminów ich wymagalności) przedawniają się z upływem 1 roku od dnia, w którym przedmiotowe orzeczenie stało się prawomocne. Ten roczny termin kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca.
Wniosek:
Od wyboru wierzyciela zależy żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej albo wypłaty odszkodowania.
—Anna Borysewicz adwokat
