Bardzo często wygląd zewnętrzny produktu ma dla nabywcy większe znaczenie niż parametry techniczne urządzenia. Przedsiębiorcy zwracają więc coraz większą uwagę na nowoczesne formy i wzory. Ciekawy wzór przemysłowy może jednak skopiować konkurencja. Dlatego trzeba podjąć działania, by skutecznie go chronić.

Krok 1. Oceń, czy jest to wzór

Zgodnie z art. 102 ustawy prawo własności przemysłowej wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. Wzorami przemysłowymi są m.in. opakowania, butelki, etykiety, wyroby tekstylne, meble, sprzęty wszelkiego rodzaju.

Krok 2. Ustal, jakie są korzyści z rejestracji

Wzór przemysłowy jest chroniony tak zwanym prawem z rejestracji. Wskutek udzielenia tego prawa przedsiębiorca posiada wyłączne prawo korzystania z zarejestrowanego wzoru przemysłowego na całym obszarze Polski, maksymalnie przez okres 25 lat.

W konsekwencji może on zakazać innym podmiotom, w szczególności konkurentom, m.in. wykorzystywania, wytwarzania, podrabiania wytworu zawierającego jego chroniony wzór przemysłowy. Ponadto, zarejestrowanie wzoru przemysłowego umożliwia przedsiębiorcy odsprzedaż jego wzoru na rzecz innego przedsiębiorcy, jak również udzielenie innemu przedsiębiorcy licencji na korzystanie ze wzoru.

Krok 3. Sprawdź, kto jest twórcą

Każdy przedsiębiorca musi jednakże pamiętać, że w zgłoszeniu wzoru przemysłowego konieczne jest wskazanie jego twórcy. Może nim być wyłącznie osoba fizyczna. Należy mieć to na uwadze szczególnie w sytuacji, gdy zgłaszającym jest osoba prawna. W takim przypadku należy wskazać osobę fizyczną (np. pracownika, zleceniobiorcę, wspólnika, członka zarządu), która stworzyła konkretny wzór przemysłowy.

Zgłaszającym wzór przemysłowy nie musi być jego twórca. W takim przypadku konieczne jest jednak wskazanie przez zgłaszającego podstawy prawnej do uzyskania przez niego prawa z rejestracji wzoru przemysłowego. Przedsiębiorcy najczęściej zgłaszają wzory przemysłowe stworzone przez osoby zatrudnione u nich na podstawie umowy o pracę czy umowy-zlecenia.

Mają do tego prawo, ponieważ zgodnie z art. 11 ust. 3 prawa własności przemysłowej, jeżeli wzór przemysłowy został stworzony w wyniku wykonywania przez twórcę obowiązków ze stosunku pracy lub z realizacji innego typu umowy, prawo z rejestracji tego wzoru przysługuje pracodawcy lub zamawiającemu, chyba że strony w łączącej je umowie zastrzegły inaczej.

Krok 4. Zastanów się, jakiej ochrony potrzebujesz

Organem odpowiedzialnym za udzielanie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego jest Urząd Patentowy RP. Prawo z rejestracji udzielone przez Urząd Patentowy RP obowiązuje wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W celu rozszerzenia zasięgu ochrony wzoru przemysłowego na cały obszar Unii Europejskiej, należy złożyć jeden wniosek do Urzędu Harmonizacji Rynku Wewnętrznego w Alicante, w Hiszpanii.

Natomiast, w wyniku zgłoszenia wzoru przemysłowego w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w Genewie, w Szwajcarii, zgłaszający ma możliwość uzyskania prawa z rejestracji we wszystkich lub w kilku z 56 państw należących do Aktu Genewskiego Porozumienia Haskiego, m.in. w całej Wspólnocie Europejskiej oraz USA.

Krok 5. Złóż podanie na formularzu

Pozytywna decyzja o udzieleniu prawa z rejestracji może być wydana wyłącznie po spełnieniu wszystkich przesłanek przewidzianych przez prawo. Przede wszystkim trzeba złożyć podanie o udzielenie prawa z rejestracji, na specjalnie przygotowanym w tym celu formularzu. Prawidłowe sporządzenie podania będzie możliwe wyłącznie w przypadku zastosowania się do wszystkich wymogów opisanych w rozporządzeniu w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych oraz w Załączniku nr 1 do niego (patrz ramka).

W rozporządzeniu określono nie tylko szczegółowe wymogi dotyczące zgłaszania wzorów przemysłowych, lecz także zakres i tryb rozpatrywania tych zgłoszeń oraz sposób upowszechniania opisów ochronnych wzorów przemysłowych.

Przepisy rozporządzenia dotyczą m.in. opisu wzoru przemysłowego, który jest niezwykle ważnym elementem zgłoszenia. Powinien on bowiem prezentować wzór w taki sposób, aby na jego podstawie oraz załączonych do podania ilustracji możliwe było przedstawienie wzoru w każdej odmianie zgłoszonej w podaniu. Prezentacja obejmuje zwykle fotografie, rysunki poglądowe, także na siatce przestrzennej, wskazanie kolorystyki, faktury, formy gotowej, a nawet nierzadko próbek tkanin czy tworzyw.

Krok 6. Uiść opłatę jednorazową

Możliwość uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego uzależniona jest od uiszczenia opłaty jednorazowej w wysokości 300 zł oraz opłaty za pierwszy 5-letni okres ochrony w wysokości 400 zł. Ponadto za kolejne przypadające po sobie 5-letnie okresy ochrony przedsiębiorca jest zobowiązany uiścić opłaty, których wysokość wzrasta wraz z upływem czasu trwania prawa z rejestracji. Wynoszą one odpowiednio 1000 złotych, 2000 złotych, 3000 złotych oraz 4000 złotych. W przypadku nieuiszczenia opłaty okresowej udzielone przedsiębiorcy prawo z rejestracji wygasa.

Co w podaniu

Podanie zgłoszenia wzoru przemysłowego powinno zawierać m.in.:

Podstawa prawna

Ustawa z 30 czerwca 2000 r. –Prawo własności przemysłowej (DzU z 2001, nr 49, poz. 508)

Rozporządzenie prezesa Rady Ministrów z 30 stycznia 2002 roku w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wzorów przemysłowych (DzU nr 2002, nr 40, poz. 358)

 

Autorka jest prawnikiem z Kancelarii  Agata Adamczyk & Współpracownicy w Krakowie