Jak mogę sprawdzić czy zabawka jest bezpieczna

- Na jednym z forów internetowych znalazłem opinię, że pewna zabawka jest niebezpieczna dla dzieci. Mój syn dostał identyczną na urodziny. Wiadomo, że nie wszystkie informacje wpisywane przez internautów są rzetelne (może ktoś nie lubi firmy – producenta tej zabawki). Czy istnieje jakiś oficjalny rejestr zabawek, które zostały uznane za niebezpieczne i np. wycofane z rynku

– pyta czytelnik.

Tak

Istnieje rejestr produktów niebezpiecznych, w tym zabawek. Zaczynając od początku, sprawy związane z bezpieczeństwem towarów w obrocie reguluje ustawa z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (DzU z 2003 r. nr 229, poz. 2275 ze zm.). Zgodnie z jego art. 10 producent jest zobowiązany wprowadzać na rynek wyłącznie produkty bezpieczne.

Garść definicji

A takimi (art. 4) są towary, które w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach ich używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarzają żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarzają znikome zagrożenie, dające się pogodzić z ich zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

Definicja samego produktu także jest obszerna i oznacza rzecz ruchomą nową i używaną, jak i naprawianą lub regenerowaną przeznaczoną do użytku konsumentów lub co do której istnieje prawdopodobieństwo, że może być używana przez konsumentów, nawet jeżeli nie była dla nich przeznaczona, dostarczaną lub udostępnianą przez producenta lub dystrybutora, zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie, w tym również w ramach świadczenia usługi.

Natomiast na potrzeby tej ustawy produktem nie jest rzecz używana i dostarczana jako antyk albo jako rzecz wymagająca naprawy lub regeneracji przed użyciem, o ile dostarczający powiadomił konsumenta o tych właściwościach towaru. W praktyce może się zdarzyć, że przedsiębiorca, choćby nieświadomie, wprowadzi na rynek produkt niebezpieczny. Po prostu cecha ta ujawni się w późniejszym okresie i nie mogła być wykryta na etapie produkcji lub wstępnej dystrybucji. Co musi zrobić w takim przypadku przedsiębiorca?

Obowiązki przedsiębiorcy...

Przede wszystkim w myśl art. 12 producent albo dystrybutor, którzy uzyskali informację, że wprowadzony na rynek produkt nie jest bezpieczny, są zobowiązani powiadomić o tym niezwłocznie odpowiedni organ nadzoru. Takie powiadomienie powinno zawierać co najmniej:

- informacje umożliwiające dokładną identyfikację produktu lub partii produktów,

- opis zagrożenia stwarzanego przez produkt,

- informacje mogące służyć ustaleniu przebiegu obrotu produktem,

- opis działań podjętych w celu zapobieżenia zagrożeniom związanym z produktem.

...i urzędu

Z kolei na Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustawa nakłada obowiązek prowadzenia rejestru produktów niebezpiecznych. Rejestr taki – w wersji elektronicznej – można znaleźć na stronie internetowej UOKiK (www.uokik.gov.pl). Publiczny dostęp do niego jest bezpłatny. W rejestrze da się odnaleźć dane pozwalające na identyfikację produktu (najczęściej ze zdjęciami).

Ponadto rejestr zawiera informacje o rodzaju i zakresie zagrożeń, jakie wywołuje ten produkt, ale też np. o decyzji o wycofaniu produktu z rynku. W rejestrze tym znajdują się również dane o niebezpiecznych zabawkach dla dzieci, a także dziecięcej odzieży i innych produktach przeznaczonych dla najmłodszych. Oprócz produktów uznanych za niebezpieczne w rejestrze znajduje się lista towarów, które nie spełniają wymagań narzucanych przez przepisy dotyczące poszczególnych kategorii produktów (w tym zabawek, sprzętu AGD i RTV, artykułów motoryzacyjnych itp.).

Oprócz rejestru krajowego działa także baza danych o niebezpiecznych produktach (w tym zabawkach dla dzieci), która zawiera informacje ze wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Baza ta nosi nazwę Rapex. Konsument znajdzie tam aktualizowane raz na tydzień dane o produktach niebezpiecznych, w tym produktach polskich firm zakwestionowanych w innych państwach unijnych. Anglojęzyczną stronę internetową systemu Rapex prowadzi Komisja Europejska (ec.europa.eu/consumers/dyna/rapex/rapex_archives_en.cfm).

Niezależnie jednak od istnienia tych rejestrów, trzeba mieć na uwadze, że są one aktualizowane co jakiś czas, a trafiają tam produkty, które zostały zgłoszone przez samych przedsiębiorców lub odpowiednie instytucje. To, że wskazana w pytaniu zabawka nie będzie figurowała w rejestrze, nie daje jeszcze 100 proc. pewności, że jest bezpieczna. Być może nikt nie zgłosił takiego faktu. W związku z tym warto pamiętać, że w myśl art. 15 wymienionej ustawy konsumenci i inne osoby mogą:

- przekazywać organowi nadzoru (UOKiK) lub wojewódzkiemu inspektorowi Inspekcji Handlowej informacje o niespełnianiu wymagań dotyczących bezpieczeństwa produktów,

- zgłaszać organowi nadzoru wnioski w sprawie działania nadzoru rynku i kontroli ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa produktów.