Szef udzielający pracownikowi czasu wolnego za przepracowane nadliczbówki musi wypłacić mu za ten okres wynagrodzenie obliczane na zasadach obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop. Jednak składniki wynagrodzenia urlopowego, które powinny być ustalane w wysokości przeciętnej, wyliczane są w miesiącu, w którym pracownik dostał czas wolny, a nie jak przy urlopie wypoczynkowym ze średniej z ostatnich trzech miesięcy.
Przesądza o tym § 5a w związku z § 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).
Przykład
W podstawowym systemie czasu pracy pan Zygmunt miesięcznie zarabia1600 zł brutto. Jeśli miesiąc jego pracy ma cztery pełne tygodnie, to norma wynosi 160 godzin. Za jedną godzinę pracy w tym miesiącu pracownik powinien otrzymać 1600 zł : 160 godz. = 10 zł. W miesiącu pan Zygmunt przepracował 25 godzin nadliczbowych z 50-proc. dodatkiem. Szef udzielił mu 30 godzin czasu wolnego bez wniosku pracownika w zamian za 20 z tych godzin nadliczbowych. Wynagrodzenie pracownika za czas wolny wyniesie:
- za 10 godzin (30 godzin czasu wolnego - 20 oddanych nadliczbówek) powinien zapłacić jak za urlop z danego miesiąca. Stawka za godzinę 1600 zł : 160 godz. = 10 zł, ale to nie podlega przeliczaniu, gdyż przy urlopie do tzw. średniej urlopowej przelicza się tylko składniki zmienne, a stałe wypłaca się w zwykłej wysokości.
Zatem korzystający z czasu wolnego otrzymuje 1600 zł stałej pensji oraz stawkę zmienną za 10 godzin brakujących do pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy ustaloną z wynagrodzenia za nadgodziny niezrekompensowane czasem wolnym. Panu Zygmuntowi nie oddano czasu wolnego za pięć nadgodzin, za które powinien zarobić 75 zł, z czego należy ustalić proporcjonalną stawkę za jedną godzinę czasu wolnego.
Dlatego 75 zł dzielimy przez czas faktycznie przepracowany w tym okresie, czyli 155 godzin (160 godz. + 25 nadgodzin – 30 godz. czasu wolnego), co oznacza stawkę godzinową 0,48 zł, a w sumie za 10 godzin kwotę 4,80 zł. Stawka godzinowa wyliczona jak za urlop z danego miesiąca za godzinę czasu wolnego wynosi 10,48 zł.
Uwaga!
Tego sposobu ustalenia wynagrodzenia w praktyce się nie stosuje, gdyż programy kadrowo-płacowe nie przewidują takiego algorytmu. Większość firm wypłaca po prostu 1600 zł za cały miesiąc, czyli stawkę zasadniczą w zwykłej wysokości, niezależnie od tego rozlicza pozostałe nadgodziny.
W związku z zasadą, że czas wolny udzielany bez wniosku pracownika nie powinien spowodować obniżenia wynagrodzenia za pełen miesięczny wymiar czasu pracy, czyli 1600 zł w tym przykładzie, pojawia się pytanie, jaki był cel tego przepisu rozporządzenia. Ostatni przykład pokazuje bowiem, że korzystając z czasu wolnego, podwładny zarabia więcej niż gdyby normalnie w tym czasie pracował.
—Bartosz Najman jest kierownikiem działu sprzedaży w Ogólnopolskim Centrum Rozliczania Kierowców
—Łukasz Prasołek jest asystentem sędziego w Sądzie Najwyższym
