Paszport do eksportu jest częścią programu „Innowacyjna gospodarka”. Jego celem jest pomóc małym i średnim przedsiębiorcom w podboju zagranicznych rynków. Wsparcie kierowane jest do firm, które do tej pory nie prowadziły działalności eksportowej lub prowadziły taką sprzedaż na niewielką skalę.

Kryterium to każe badać, jaki był udział eksportu w całkowitej sprzedaży danego przedsiębiorcy w roku poprzedzającym rok, w którym składany jest wniosek o udzielenie wsparcia. Jeżeli udział ten nie przekracza 30 proc., uważa się przedsiębiorcę za początkującego eksportera. I właśnie taki ma prawo starać się o pomoc. Należy podkreślić, że na potrzeby tego programu eksport obejmuje także tzw. wewnątrzunijną dostawę towaru. Tym samym jednakowo traktowana jest sprzedaż np. do Niemiec i na Ukrainę.

Do tej pory działanie 6.1 było podzielone na dwa etapy. W pierwszym przedsiębiorca mógł ubiegać się o dotację na przygotowanie planu rozwoju eksportu, czyli biznes planu wejścia na rynek (rynki) zagraniczny. Dokument taki był przygotowywany przez zewnętrznych doradców. W praktyce więc firma kupowała na rynku usługę doradczą, a następnie otrzymywała zwrot części poniesionych na to wydatków. Mając przygotowany taki dokument, firma mogła startować do drugiego etapu, czyli starać się o uzyskanie grantu na realizację planu rozwoju eksportu.

Wraz z wejściem w życie nowego rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego z 2 kwietnia 2012 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach programu „Innowacyjna gospodarka” (DzU z 20 kwietnia 2012 r., poz. 438), zasady ubiegania się o dotacje zostały uproszczone. Firma od razu ubiega się o dofinansowanie realizacji planu rozwoju eksportu, jeżeli takim dokumentem dysponuje (nie może on być przygotowany wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o udzielenie wsparcia).

W ten sposób przedsiębiorca może samodzielnie zdecydować, kiedy przygotować taki dokument, a w momencie ogłoszenia konkursu (naboru wniosków) od razu starać się o dotację na jego realizację. Do tej pory najpierw startował w jednym konkursie (pierwszy etap), a następnie musiał czekać na ogłoszenie kolejnego naboru (drugi etap).

Oczywiście o dotacje nadal mogą ubiegać się mikro-, mali lub średni przedsiębiorcy, którym udzielono wsparcia na przygotowanie planu rozwoju eksportu na podstawie przepisów dotychczasowych, jeżeli plan rozwoju eksportu został pozytywnie zweryfikowany przez Agencję (PARP).

Ryzyko i zysk

Prowadzenie działalności eksportowej jest zawsze obarczone ryzykiem. Wejście na zagraniczne rynki to kontakt z innymi regułami prawnymi, zwyczajami, kulturą, językiem, upodobaniami odbiorców towarów lub usług. Może to wiązać się z koniecznością odpowiedniej modyfikacji wyrobów, aby dostosować je do wymogów tego rynku, a czasem z uzyskaniem odpowiednich certyfikatów.

Inne wyzwania wiążą się z potrzebą odpowiedniego zabezpieczenia interesów firmy-eksportera, która może wysłać towar za granicę, udzielając jednocześnie kredytu kupieckiego. Jak odpowiednio uchronić się przed brakiem zapłaty? Na to pytanie musi sobie odpowiedzieć każdy eksporter.

Wyzwaniem jest także pozyskanie partnera i przekonanie go do kontaktów właśnie z naszym przedsiębiorstwem. Wymaga to odpowiedniego zaprezentowania firmy i jej oferty, czasem dodatkowo przedstawienia zabezpieczeń (np. gwarancji prawidłowej realizacji kontraktu).

Jednocześnie eksport to wielka szansa rozwoju firmy, która pozyskując nowych odbiorców, może zdecydowanie zwiększyć sprzedaż, skorzystać z korzyści skali, uniezależnić się od krajowych odbiorców i koniunktury panującej na jednym rynku. Przykładowo okres spadku zamówień i sprzedaży na jednym rynku może być z nawiązką rekompensowany zwiększoną sprzedażą na rynku (rynkach) zagranicznych.

I właśnie realizacja planu rozwoju eksportu ma pomóc w przezwyciężeniu opisanych zagrożeń i wyzwań stojących przed firmą oraz osiągnięciu dodatkowych zysków. A jest tak dlatego, że oprócz pewnych dowolnie wybranych działań przedsiębiorca w strategii wejścia na rynek zagraniczny musi wykorzystać także obligatoryjne działania. Co do nich należy?

Certyfikaty i doradztwo

Przede wszystkim plan rozwoju eksportu, którym dysponuje firma, musi zawierać rekomendację rozwoju działalności eksportowej. Jest to kryterium formalne oceniane na etapie badania wniosku o dofinansowanie.

Jednak w praktyce trudno sobie wyobrazić, żeby firma starała się o dotację, nie mając takiej rekomendacji oraz wewnętrznego przeświadczenia o możliwości osiągnięcia sukcesu. W końcu przedsiębiorca na całe przedsięwzięcie wykłada własne pieniądze. Nawet jeżeli część wydatków zostanie mu zwrócona, to nigdy nie jest to 100 proc.

Niemniej jednak projekt (zgodnie z planem rozwoju eksportu) musi obowiązkowo zakładać wykorzystanie minimum dwóch z poniższych działań, przy czym dodatkowo co najmniej jedno z nich jest działaniem wskazanym w pkt 3 – 6. A są to następujące propozycje:

1) udział w charakterze wystawcy w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych,

2) organizacja i udział w misjach gospodarczych za granicą,

3) wyszukiwanie i dobór partnerów na rynkach docelowych,

4) uzyskanie niezbędnych dokumentów uprawniających do wprowadzenia produktów lub usług przedsiębiorcy na wybrany rynek (rynki) docelowy,

5) doradztwo w zakresie strategii finansowania przedsięwzięć eksportowych i całej działalności eksportowej,

6) doradztwo w zakresie opracowania koncepcji wizerunku przedsiębiorcy na wybranych rynkach docelowych.

Łatwiej z patentem

Samo przeświadczenie przedsiębiorcy, że uda mu się ze swoim produktem (towarem, usługą) zaistnieć na rynku zagranicznym, to jedno. Dobrze, żeby to przeświadczenie w jakiś sposób uzasadnić. Między innymi wykazując, że:

- produkty, które mają być eksportowane, są innowacyjne,

- przedsiębiorca dysponuje nowoczesną (innowacyjną) technologią ich wytwarzania,

- firma prowadzi lub finansuje badania i rozwój produktów, które są/będą przedmiotem sprzedaży,

- na taki produkt przedsiębiorca posiada patent, prawa ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego lub wszczął odpowiednią procedurę w celu uzyskania takich praw,

- przedsiębiorca ma akredytowany certyfikat jakości zgodny z wymaganiami normy ISO 9001 lub inne certyfikaty branżowe zawierające w sobie wymagania tej normy (lub certyfikat systemu zarządzania BHP OHSAS 18001 bądź PN-N-18001, zarządzania środowiskowego ISO 14001).

Od poniedziałku

Nabór do działania „Paszport do eksportu” będzie prowadzony od 4 do 22 czerwca. W tym okresie należy złożyć wniosek o dofinansowanie poprzez jego rejestrację w specjalnym programie (generatorze wniosków), który jest dostępny na stronie www.parp.gov.pl.

Ze złożeniem aplikacji nie warto jednak zwlekać, ponieważ PARP może zamknąć nabór przed 22 czerwca, jeżeli łączna kwota dofinansowania, o jaką wystąpią przedsiębiorcy, osiągnie 120 proc. budżetu. A na dofinansowanie projektów zarezerwowano 108 mln zł.

Każdy przedsiębiorca może otrzymać dotację w maksymalnej wysokości 210 tys. zł, z czego 10 tys. zł na dofinansowanie wcześniej przygotowanego planu rozwoju eksportu. Pozostała część ma finansować działania służące wejściu na zagraniczny rynek. Szczegółowy katalog tzw. wydatków kwalifikowanych zawiera § 46 rozporządzenia >patrz ramka.

Oprócz części obejmującej dotację na przygotowanie planu rozwoju eksportu, przedsiębiorcy mają prawo oczekiwać refundacji 50 proc. poniesionych wydatków. Innymi słowy koszty (kwalifikowane) wejścia na zagraniczny rynek są dzielone po połowie pomiędzy przedsiębiorcę a fundusze unijne i budżet państwa.

Przedsiębiorcy zainteresowani konkursem i pozyskaniem grantu muszą odwiedzić stronę internetową Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (www.parp.gov.pl). Tam udostępniona jest dokumentacja niezbędna do prawidłowego przygotowania i złożenia wniosku (regulamin konkursu, wzór wniosku wraz z instrukcją jego przygotowania, kryteria wyboru projektów).

Koszty kwalifikowane

Dokładny opis wydatków, które mogą być przedmiotem refundacji, zawiera § 46 rozporządzenia.

Są one podzielone według działań, które ma prawo podejmować przedsiębiorca w celu podbicia zagranicznego rynku, czyli np. udział w zagranicznych targach lub pozyskania usług doradczych w zakresie opracowania koncepcji wizerunku firmy.

Przykładowo dla tego pierwszego działania przedsiębiorca może liczyć na dofinansowanie kosztów:

- wynajęcia i zabudowy powierzchni wystawienniczej,

- zakupu usług w zakresie obsługi technicznej stoiska,

- zakupu usług w zakresie transportu eksponatów oraz elementów zabudowy wraz z ubezpieczeniem, odprawą celną i kosztami spedycji,

- podróży służbowych maksymalnie trzech osób biorących udział w realizacji projektu,

- poniesionych opłat związanych z uzyskaniem niezbędnych wiz oraz ubezpieczeniem osób biorących udział w imprezie,

- wpisu do katalogu targowego, opłat rejestracyjnych oraz reklam w mediach targowych,

- zakupu usług w zakresie organizacji spotkań z potencjalnymi partnerami handlowymi,

- zakupu usług doradczych w zakresie promocji podczas targów lub wystaw, określenia potencjalnych partnerów, przygotowania ofert współpracy oraz negocjacji handlowych.

Dane z dokumentu

Zgodnie z § 44 rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach programu „Innowacyjna gospodarka” plan rozwoju eksportu musi zawierać w szczególności:

- analizę pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa oraz wskazanie rynków docelowych działalności eksportowej pod kątem produktów lub usług oferowanych przez firmę,

- badanie wybranych rynków docelowych, w szczególności przez przeprowadzenie analizy aktów prawnych, procedur, zwyczajów, praktyk handlowych i zasad warunkujących dostęp produktu lub usługi do wybranych rynków,

- wskazanie i uzasadnienie wyboru działań, które będą realizowane przez przedsiębiorcę w celu wejścia na wybrane rynki.

Kolejne szanse

Przedsiębiorcy, którzy nie zdążą złożyć wniosku w najbliższym konkursie, będą jeszcze mieli w tym roku szansę, aby to zrobić.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości planuje przeprowadzenie kolejnych naborów w okresie:

- 6 – 24 sierpnia,

- 29 października – 16 listopada.